Paumchariyam Part 04

Author(s): Parshvaratnavijay
Publisher: Omkarsuri Aradhana Bhavan

Page 131

लवणंऽङ्कुसतवोवणपवेसविहाणपव्वं -११०/१२-३७
न य हसइ नेव जंपड़, न चेव उस्ससइ चेट्ठपरिहीणो । दिट्ठो य तहावत्थो, सोमित्ती रामदेवेणं ॥ २५ ॥ मुच्छागओ विद्धो, पउमो परिमुसइ तस्स अङ्गाई । नक्खक्खयं पि एक्वं, न य पेच्छइ मग्गमाणो वि ॥२६॥ एयावत्थस्स तओ, वेज्जा सद्दाविऊण पउमाभो । कारावेइ तिगिच्छं, मन्तेहिं तहोसहेहिं पि ॥२७॥ वेज्जगणेहिं जया सो, मन्तोसहिसंजुएहिं विविहेहिं । न य पडिवन्नो चेट्टं, तओ गओ राहवो मुच्छं ॥२८॥ कह कह विसमासत्थो, कुणइ, पलावं तओ य रोवन्तो । रामो सअंसुनयणो, दिट्ठो जुवईहिं दीणमुहो ॥२९॥ एयन्तरम्मि ताओ, सव्वाओ लक्खणस्स महिलाओ । रोवन्ति विहलविम्भलमणाओ अङ्गं हणन्तीओ ॥३०॥ हा नाह ! हा महाजस !, उट्ठेहि ससंभ्रमाण अम्हाणं । पणिवइयवच्छल ! तुमं, उल्लावं देहि वियसन्तो ॥ ३१ ॥ हा दक्खिण्णगुणायर, तुज्झ सयासम्मि चिट्ठए पउमो। एयस्स किं व रुट्ठो, न य उट्ठसि आसणवराओ ॥३२॥ 'अत्थाणियागयाणं, सुहडाणं नाह ! दरिसणमणाणं । होऊण सोमचित्तो, आलावं देहि विमणाणं ॥३३॥ हा नाह ! किं न पेच्छसि, एयं अन्तेउरं विलवमाणं ? । सोयाउरं च लोयं, किं न निवारेसि दीणमुहं ? ॥३४॥ सोयाउराहिं अहियं, जुवईहिं तत्थ रोवमाणीहिं । हिययं कस्स न कलुणं, जायं चिय गग्गरं कण्ठं ? ॥३५॥ एवं रोवन्तीहिं, जुवईहिं हार कडयमाईयं । खित्तुज्झिएहिं छन्ना, सव्वा रायङ्ग णत्थाणी ॥३६॥ एयन्तरम्मि सोडं, कालगयं लक्खणं सुसंविग्गा । लवणं - ऽकुसा विरत्ता, भोगाणं तक्खणं धीरा ॥३७॥
न च हसति नैव जल्पति नैवोच्छ्रवसति चेष्टापरिहीणः । दृष्टश्च तथावस्थः सौमित्री रामदेवेन ॥२५॥ मुर्च्छागतो विबुद्धः पद्मः परिस्पृशति तस्याङ्गानि । नखक्षतमप्येकं न च पश्यति मार्ग्यमाणोऽपि ॥ २६॥ एतदवस्थस्य ततो वैद्यान् शब्दाय्य पद्माभः । कारयति चिकित्सां मन्त्रैस्तथैौषधैरपि ॥२७॥ वैद्यगणैर्यदा स मन्त्रौषधिसंयुक्तै विविधैः । न च प्रतिपन्नश्चेष्टयं ततो गतो राघवो मूर्च्छाम् ॥२८॥ कथं कथमपि समाश्वास्तः करोति प्रलापं ततश्च रुदन् । रामः साश्रुनयनो दृष्टो युवतिभि र्दीनमुखः ||२९|| एतदन्तरे ताः सर्वा लक्ष्मणस्य महिलाः । रुदन्ति विफलविह्वलमना अड्गं घ्नन्त्यः ||३०|| हा नाथ ! हा महायशः ! उत्तिष्ठ संसभ्रमानामस्माकम् । प्रणिपतिवत्सल ! त्वमुल्लापं देहि विहसन् ॥३१॥ हा दाक्षिण्यगुणाकर ! तव सकाशे तिष्ठति पद्मः । एतस्य किं वा रुष्टो न चोत्तिष्ठस्यासनवरात् ॥३२॥ आस्थानिकागतानां सुभटानां नाथ ! दर्शनमनसाम् । भूत्वा सौम्यचित्त आलापं देहि विमनसाम् ॥३३॥ हा नाथ ! किं न पश्यस्येतदन्तः पुरं विलपमानम् ? | शोकातूरं च लोकं किं न निवारयसि दीनमुखम् ? ॥३४॥ शोकातूराभिरधिकं युवतिभिस्तत्र रुदन्तीभिः । हृदयं कस्य न करुणं जातमेव गद्गदं कण्ठम् ? ॥३५॥ एवं रुदन्तीभि र्युवतिभि र्हारकटकादिकम् । क्षिप्तोज्झितैश्च्छन्ना सर्वा राजाङ्गनास्थानी ||३६|| एतदन्तरे श्रुत्वा कालगतं लक्ष्मणं सुसंविग्नौ । लवणाड्कुशौ विरक्तौ भोगेभ्यस्तत्क्षणं धीरौ ॥३७॥
१. अत्थाणआग०- प्रत्य० । २. ०डाणं णेहदरि०- प्रत्य० । ३. ०ङ्गणुच्छाणी - प्रत्य० ।
६८७