________________
is
પર્યુષણ પર્વ મહાભ્ય અને ભાવહિંસામાં આત્માને બચાવવાનો છે. રાગદ્વેષ, હર્ષ-શોક, સંયોગવિયોગ, રતિ - અરતિ ના યુદ્ધથી આત્માને રક્ષિત રાખવાનો છે. સમતા આદિગુણોનું સતત સેવન કરી ભાવ-અહિંસામાં જીવાતા જીવનમાં જ અપ્રતિમ સુખ છે જે શાશ્વત માર્ગે લઈ જવા માટે પર્યાપ્ત છે.
બીજા કર્તવ્ય સાધર્મિક વાત્સલ્યનો વિશેષ મહિમા છે. સાધર્મિકનો સંબંધ પરમાર્થ પ્રેરક છે. એનો અર્થ સંઘ જમણ જેટલો જ મર્યાદિત ના રાખતા સાધર્મિક બંધુઓની ભક્તિ સુધી વિસ્તારવાનો છે, સાધર્મિક એટલે અહિંસા, સત્ય વગેરે પાળનાર માનવી. પછી તે કોઈપણ સંપ્રદાયનો હોય તો પણ તે સાધર્મિક છે. એ સાધર્મિક તરફ વાત્સલ્યભાવ અને પ્રેમભાવ પ્રગટ કરવો અને તેને આચરણમાં મૂકવો તે શ્રાવકનું કર્તવ્ય છે. પોતાના સાધર્મિકની બાહ્ય અને આંતરિક મુશ્કેલીઓ દૂર કરવા માટે તન, મન અને ધનથી તૈયાર રહેવું જોઈએ તે જિનધર્મમાં સ્થિર થાય અને જીવનનિર્વાહ માટે નિશ્ચિત થાય તે આપણું પ્રાથમિક લક્ષ્ય હોવું જોઈએ. મનુષ્ય વ્યાવહારિકપણે સામાજિક પ્રાણી છે. તે સમૂહમાં રહેવાની વૃત્તિવાળો છે. સમૂહમાં રહેવાવાળા ગૃહસ્થાશ્રમીઓ માટે સ્વામિવાત્સલ્યનું પ્રયોજન આવશ્યક છે. સમાનધર્મી આત્માઓનું બહુમાન અને અન્ય દીનદુખિયા પ્રત્યે અનુકંપા હોવી તે સ્વામિવાત્સલ્યનાં લક્ષણો છે. સંતોષી, ઉદાર અને સજજન ગૃહસ્થ સ્વામિવાત્સલ્યની વાસ્તવિક્તા સમજી શકે છે. વાત્સલ્યનો ભાવ મુખ્યત્વે માતા-સ્ત્રીમાં સવિશેષપણે જોવા મળે છે. તેમાં નિર્દોષતા અને નિઃસ્વાર્થતા હોય છે. તેમજ ગૃહસ્થને સ્વબંધુઓ પ્રત્યે નિઃસ્વાર્થભાવ હોય તે વાત્સલ્યનું લક્ષણ છે. સામાન્ય મિત્રાચારી અને વાત્સલ્યભાવનામાં ફરક છે. મિત્રાચારી અમુક વ્યક્તિ સુધી મર્યાદિત રહે છે. વાત્સલ્યભાવ વિશાળ છે તેનાથી સંઘર્ષો દૂર રહે છે. સમાનભાવ કેળવાય છે.
- સાધર્મિક ભાવના કેળવવા માટે પ્રથમ તો દષ્ટિ સાત્વિક બનાવી જોઈએ. સમાનભાવ પેદા થશે અને જિનાજ્ઞાયુક્ત બનશે. જ્ઞાનીપુરુષ સદ્ગુરુની નિશ્રામાં અંતઃકરણની મલિનતા દૂર કરી આંતરદષ્ટિ નિર્મળ બનશે તે જ સાચી સાધર્મિકતા છે. ત્રણ પ્રકારના દાનથી સુખ અને કીર્તિ વધે છે પુણ્ય બંધાય
