________________
ST
પર્યુષણપર્વ મહાભ્ય હાથથી સ્પર્શ કરાવીને હાથીના સમગ્ર આકારનો ખ્યાલ આપે છે. આ રીતે હાથીના ખંડદર્શનને બદલે એનું અખંડ દર્શન કરાવનાર મહાવત તે અનેકાંતવાદ છે.
જગતની મોટાભાગની લડાઈ “મારું જ સાચું” એવા હઠાગ્રહના કારણે જ થાય છે. બીજાની વાતને પણ સાંભળો અને બીજાના દષ્ટિબિંદુને પણ જાણો તેવું અનેકાંતવાદ કહે છે. સત્ય એક છે પણ તેનું સ્વરૂપ અનેક હોઈ શકે છે. એટલે પોતાનું મમત્વ છોડીને અન્યમાં જે સત્યનો અંશ હોય તે તારવી શકશે તો જગતમાંથી ખોટો સંઘર્ષ ચાલી જશે.
મિથ્યાત્વની સાથે “શલ્ય’ શબ્દ જોડાયો છે. શલ્ય એટલે ઊંડો ઉતરી ગયેલો તીણ કાંટો. પગમાં શલ્ય ખૂંપી જાય અને જે પરિણામો આવે એવાજ પરિણામો આત્મામાં મિથ્યાત્વશલ્ય ખૂંપી જાય ત્યારે આવે છે. (૧) પગમાં શલ્ય ખૂંપેલો હોય તો વ્યક્તિ આગળ વધી ના શકે. એવી જ રીતે આત્મામાં મિથ્યાત્વ શલ્ય હોય તો એ મોક્ષના માર્ગે આગળ વધી શકે નહિ. (૨) પગમાં જો શલ્ય હોય તો સતત પીડા સર્જાયા કરે - દુઃખ થયા કરે. તેવી રીતે આત્મામાં જો મિથ્યાત્વશલ્ય હોય તો સતત સંસાર દુઃખની પરંપરા સર્જાતી રહે કેમ કે મિથ્યાત્વશલ્ય મીટે નહિ ત્યાં સુધી મુક્તિ અસંભવ છે. (૩) પગમાંથી શલ્ય દૂર થાય પછી ટૂંક સમયમાં જ પગમાં શાતાનો શાંતિનો અનુભવ થાય બરાબર તે જ રીતે આત્માથી મિથ્યાત્વશલ્ય દૂર થાય એટલે સિદ્ધિસુખનો અનુભવ થાય.
આપણે પ્રયત્ન કરીએ આત્મામાંથી મિથ્યાત્વશલ્ય દૂર કરવામાં સફળ નીવડીએ. તેના માટે સંવત્સરિના પુણ્યદિને સમગ્ર સૃષ્ટિના સર્વે જીવો સાથે અંતઃકરણપૂર્વક ક્ષમાપના કરીએ. તેમાં પણ જે જીવો સાથે સંઘર્ષ થયો હોય તેમની સાથે જ વિશેષરૂપે ક્ષમાપના કરીએ. પછી ભલેને તે સંઘર્ષમાં આપણો તસુભાર પણ વાંક ના હોય. ભલેને સામેના જીવને આપણી સાથે ક્ષમાપના કરવામાં કોઈ રસ ના હોય. તો પણ ક્ષમાપનાનો ભાવ રાખીએ તો જ સંવત્સરિ મહાપર્વની સાધના સાર્થક થાય.
