________________
પર્યુષણપર્વ મહાભ્ય જીવની રક્ષા કરવી, વીતરાગની પૂજા કરવી, ભક્તિ કરી ધર્મ સાંભળવો, સાધુને નમવું, અહંકારને ટાળવું, સમ્યકત્વી ગુરુનું માનવું, માયા કપટને હણવું, ક્રોધનું શમન કરવું, લોભ કરવો નહિ, ઇંદ્રિયો ઉપર સંયમ રાખવો, મનન કરવું એ અગિયાર વાના છે તેને મુક્તિ પામવાના ઉપાય જાણવા. પછી રાજા પૂછે છે, “હે સ્વામી ! સર્વ પર્વમાં સૌથી મોટું શાશ્વત વિશિષ્ટ પર્વ કર્યું છે?” આચાર્ય કહે છે, “હે રાજન ! સર્વ પર્વમાં મોટું પર્યુષણપર્વ છે.” રાજા પૂછે છે કે કોણે આરાધ્યું હતું અને કેવું ફળ મળ્યું? ગુરુ આ પ્રમાણે કહે છે :
“મગધદેશ રાજગૃહી નગરીમાં સુમિત્ર નામે ક્ષત્રીનો પુત્ર છે. તે ભદ્રક છે પણ મિથ્યાદષ્ટિ કૌલધર્મી આધેડાકર્મ માટે રક્ત છે. એક વાર શિકાર કરવા વનમાં ગયો છે. ત્યાં કામરક્ત મૃગલામૃગલીનું જોડું જોઈને તે જોડલાને બાણથી હરે છે. તે મૃગસ્ત્રી અને તેનો ભરથાર મરણ પામીને અકામનિર્જરાએ મનુષ્યનું આયુષ્ય બાંધીને તેના યોગ થકી મૃગનો જીવ તે તમે થયા અને મૃગલીનો જીવ તે દુષ્ટ વ્યંતરી થઈ અને સુમિત્ર ક્ષત્રી મૃગ માટે આવ્યો હતો. પણ ત્યાં મુનિ જોઈને લજ્જા પામે છે અને ભદ્રક હોવાથી મુનિને વંદન કરી મુનિ પાસે બેસે છે. મુનિ તેને બોધ આપે છે. “સદા જીવદયાનું પાલન કરવું, ઈન્દ્રિયવર્ગનું દમવું, સત્ય બોલવું, એ ધર્મનું રહસ્ય જાણવું. માટે પ્રાણીવધ કરવો નહિ. હિંસાનો પરિહાર કરવો.”
ઉપદેશ સાંભળી સુમિત્ર ક્ષત્રી કહે છે, “હે સ્વામી, મેં ઘણા પાપ કર્યા છે માટે હું કેવી રીતે પાપરહિત થાઉ. મુનિ કહે છે, “હે ભવ્ય ! તમે પાપોની આલોચના માટે શ્રી પર્યુષણ પર્વમાં અઠ્ઠમ, અક્ષયનિધિ, છઠ્ઠભક્તિ, પંચશિખરણી, અઠ્ઠાઈ વગેરે તપ કરી વિધિપૂર્વક સમ્યક પ્રકારે પર્વ આરાધના કરશો તો પાપરહિત થશો. પણ આહેડાના વ્યસનના લીધે મૃગને હણ્યું તેથી મોટું પાપ કર્યું છે. પર્યુષણની આરાધનાથી આગળના ભાવમાં હલુઆકર્મી થશો અને પર્વ આરાધનાથી ઉત્તરોત્તર શુભ સુખ ભોગવી મુક્તિપદ પામશો.” મુનિના વચનો સાંભળીને સુમિત્ર ક્ષત્રી પર્યુષણ આરાધવાનો અભિગ્રહ લઈને તે દિવસથી અખંડવ્રતને પાળે છે.
