________________
પર્યુષણ પર્વ મહાભ્ય
––––––––––––––––––" હકીક્તમાં તો પહેલી ક્ષમા આપણે આપણા શુદ્ધ સ્વરૂપી આત્માની માગવાની છે. ભગવાન મહાવીરે કહ્યું છે કે નાનકડી, ગોટલીમાં જેમ આંબાનું વિશાળ વૃક્ષ સમાયેલું છે તેમ આત્મામાં પરમાત્મા છુપાયેલો છે. પણ આપણે હજી આંબાના વૃક્ષ અથવા તો આશ્રમંજરી રૂપે મહોર્યા નથી. હજી ભૂમિમાં એ જ ગોટલી સ્વરૂપે કર્મ રસથી મલિન, કષાયોથી ઘેરાયેલા, દોષોથી ભરેલા ગોટલી જેવા જ પડ્યા છીએ. માટે આજે બીજાની પછી પણ પહેલાં આપણા આત્માની પણ માફી માગીએ કે મને ક્ષમા કરજે. કારણ કે હું સદૈવ તારામાં વસેલા દયા, શાંતિ અને પવિત્રતાની ઉપેક્ષા કરું છું. તારા ઉપર એક પછી એક કર્મના આવરણ ઓઢાડતો ગયો છું અને પરિણામે તે આત્મા ! તારા શુદ્ધ સ્વરૂપથી હું ઘણો દૂર ચાલ્યો ગયો છું. આમ પહેલી ક્ષમા પોતાના આત્માની માગવાની અને પહેલો નિશ્ચય તેની સમીપ જવાનો કરવાનો. એના માટે મન - વચન - કાયાથી સાચો પુરુષાર્થ જોઈએ. જ્ઞાન - દર્શન - ચારિત્રની કેળવણી જોઈએ તો જ પૂર્ણ શાંત સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ થાય.
ક્ષમા આપોઆપ થવી જોઈએ. બીજાને ક્ષમા આપતી વખતે અહંકારનો કોઈ સ્પર્શ થવો ના જોઈએ. હકીકતમાં ક્ષમા એ સંવાદ છે. આ ક્ષમા ભલે સહજ ગણાતી હોય પણ આપવી ઘણી મુશ્કેલ છે. જીવનની ક્ષણે ક્ષણમાં ક્ષમા વણાઈ જાય એ જ સાચી ક્ષમા !
આમ પર્યુષણ પર્વનું હાર્દ સાંવત્સરિક ક્ષમાપના છે. જીવની એ ખાસિયત છે કે જો તે જાગૃત ના રહે તો ઘડીકમાં પ્રમાદી અને મલિન બની જાય. આત્મશુદ્ધિ તે સતત કરવાનું કાર્ય છે. પર્યુષણ પર્વ એ માટેના પુરુષાર્થને પ્રેરે છે. પર્વનું જો આયોજન ના હોય તો ગમે તે માણસ ગમે તેટલું સારું કાર્ય કરે તો પણ એનો સામાજિક પ્રભાવ બહુ પડતો નથી. અનેક માણસો એક સાથે આવા કાર્યમાં જોડાય છે ત્યારે તેઓ પરસ્પર એકબીજાને પ્રેરક બને છે અને તેનો સામાજિક પ્રભાવ ઘણો મોટો પડે છે. ધર્મની આરાધના દાન,
