________________
પર્યુષણપર્વ મહાત્મ્ય
ગજસિંહ
રાજાની કથા
59
પ્રથમ પર્યુષણપર્વ મહાત્મ્ય કોણે કહ્યું છે ? કોણે પૂછ્યું છે ? કોણે સાંભળ્યું છે ? તેના સંદર્ભમાં શ્રી મદ્દુપદેશ રત્નકોષ નામના ગ્રંથ અનુસાર પરમ તીર્થંકર શ્રી મહાવીરને શુદ્ધ ભાવ સહિત મન-વચન-કાયાથી નમસ્કાર કરીને ગુરુપરંપરાદિકથી સાંભળેલી પર્યુષણપર્વના અનુક્રમ અનુસાર પ્રથમ આ કથા આપે છે.
જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં મગધદેશના રાજા, બોતેર કળાના જાણકાર, શ્રેણિક રાજા રાજ કરે છે. તેમની સત્યશીલ, ગુણવાન અને જૈનધર્મને શોભાવનારી ચેલણા નામે રાણી છે. વનપાલક શ્રેણિક રાજા સમક્ષ આવીને અત્યંત આનંદથી જણાવે છે. “મહારાજ ! તમારા પુણ્યના ઉદયથી વૈભાર પર્વત ઉપર શ્રી વીર ભગવાન સમવસરણે બિરાજ્યા છે.” શ્રેણિક રાજા સાંભળીને તે દિશામાં વંદન કરે છે અને પરિવારને લઈને નગરના લોકો સાથે શ્રી વીર ભગવાનને વંદન કરવા જાય છે.
પ્રભુને વંદન કરીને, શ્રી ગૌતમ ગણધરને નમન કરી યથાસ્થાને બેસે ત્યારે ભગવાન દેશના આપતા હતા. ભગવાન, જેનો અંત નથી એવી સંસારરૂપ અટવી વિશે દેશના આપે છે કે મનુષ્ય જન્મ પામવો દુર્લભ છે, જે આપણે પામ્યા છીએ. એટલે ધર્મ વિશે ઉદ્યમ કરીએ અને સંસારરૂપી સમુદ્રમાં ધર્મરૂપી વહાણ ચલાવવા સમર્થ બનીએ. દેશના પછી શ્રેણિક રાજા ભગવાનને ધર્મની આરાધના કેવી રીતે કરવી તે વિશે પૂછે છે. ભગવાન ચતુર્વિધ સંઘ મળીને કરવાના કર્તવ્યો કહે છે તેને અહીં અગિયાર દ્વારા કહ્યા છે. ત્યાર પછી રાજા સર્વથી મોટા વાર્ષિક પર્યુષણપર્વનો મહિમા કેવો છે ? તેમ ભગવાનને પૂછે છે. ત્યારે ભગવાન કહે છે, “હે, પૃથ્વીનાથ ! પર્યુષણપર્વનો મહિમા કહેવા માટે હું પણ અસમર્થ છું. જેમ કોઈ મેઘની ધારાની
