________________
પર્યુષણપર્વ મહાત્મ્ય
કુમાર આઠ વર્ષનો થયો એટલે પિતાએ અધ્યાપક ગુરુ પાસે ભણવા બેસાડ્યો. કુમાર પણ થોડાજ સમયમાં બોતેર કળામાં નિપુણ થયો અને ધર્મ, અર્થ, કામ એ ત્રણ વર્ગનો જાણકાર થયો. તે યૌવનાવસ્થામાં નિપુણતા પ્રાપ્ત કરીને કુમારપદ ભોગવતો હતો ત્યારે એક સુથારે વિદેશથી રાજાની સભામાં આવીને અનુપમ કાષ્ટમય મો૨ રાજાને ભેટમાં આપ્યા. રાજા ખૂબ આનંદ પામ્યો. પણ તે બોલી ઊઠ્યા, કે આ મોર જીવંત હોય તો કેટલું શ્રેષ્ઠ કહેવાય ! એ સાંભળી સુથારે કહ્યું કે : હે રાજન ! ધારાપુર નગરમાં એક બ્રાહ્મણ છે તે સંજીવની અને ગગનગામિની એવી બે વિઘામાં સિદ્ધ થયેલો છે. તે સાંભળી રાજાએ દૂત મોકલીને તે બ્રાહ્મણને તેડાવ્યો. દૂત સાથે તે બ્રાહ્મણ આવ્યો. રાજાએ તેનું બહુમાન કર્યું. રાજાના કહેવાથી બ્રાહ્મણે એક યંત્ર લખી (તામ્રપત્ર પર લેખેલો મંત્ર) મોરના કંઠે બાંધ્યો. તેનાથી મોર સજીવન થઈ આકાશમાં સર્વની સાથે યુદ્ધ કરવા માંડ્યો. કંઠ પરથી યંત્ર છોડી નાખીએ એટલે મોર પાછો કાષ્ટનો નિર્જીવ મોર બની જાય તેમ કહ્યું. રાજાએ તે મોર કુમારને રમવા આપી દીધો.
61
કુમાર પણ મોર ઉપર બેસીને વનમાં વિવિધ પ્રકારની ક્રીડા કરતો સુખેથી રહે છે. એક દિવસ રાત્રે જ્યારે કુમાર નિદ્રામાં હતો ત્યારે એક સ્ત્રી મધ્યરાત્રિએ રૂદન કરતી હતી. તે સાંભળીને કુમાર જાગી જાય છે અને વિચારે છે આ સ્ત્રીનું દુઃખ મારે ભાગવું જોઈએ. એમ વિચારીને કુમાર નગરની બહાર સ્મશાનમાં જ્યાં પેલી સ્ત્રી વિલાપ કરતી હતી ત્યાં ગયો અને સ્રીને પૂછ્યું કે તમે શા માટે રડો છો તે મને કહો તો હું તમારું દુઃખ દૂર કરું. તે સાંભળીને પેલી સ્ત્રી બોલી, “મારો પતિ શૂળી ઉપર છે. તે ઘણો ભૂખ્યો છે પણ શૂળી ઘણી ઊંચી છે એટલે તેને ખવડાવવા હું અસમર્થ છું માટે રડું છું. કુમારે કહ્યું કે “હે ભદ્રે ! મારા સ્કંધ ઉપર ચઢીને તારા પતિને ભોજન કરાવ.” આ સાંભળી સ્રી કુમારના સ્કંધ પર બેઠી અને શૂળી પર રહેલા શબનું ભક્ષણ કરવા માંડી. પાછી મુખેથી કલકલ અને બચબચ શબ્દોના ઉચ્ચાર કરતી હતી
