________________
પર્યુષણ પર્વ મહાભ્ય ભગવાન મહાવીરની અહિંસા, સમતા, અનેકાંત પદ્ધતિ અને નયવાદની પરિપૂર્ણ દૃષ્ટિનો સહુને હૃદયસ્પર્શી અનુભવ થયો. જૈન ઇતિહાસની આ એક ચમત્કારરૂપ ઘટના છે. પાવાપુરીથી ૨૦ માઈલ દૂર આવેલા પ્રાચીન રાજગૃહીના ઇતિહાસમાં ગુણશીલ ચૈત્ય (ગુણિયાજી તીર્થમાં આ ઘટના ઘટી હતી. ગણધરવાદની આ ઘટનામાં અગિયાર ગણધરોના ચિત્તમાં જ્ઞાની હોવા છતાં ઘોળાતા શંશયો મહાવીરે કહ્યા અને એનો ઉત્તર પણ આપ્યો. હકીકતમાં એ દ્વારા જૈન તત્ત્વજ્ઞાનના કર્મ, બંધ, મોક્ષ, પુષ્ય, પાપ, નારક, પંચભૂત જીવ જેવી મહત્ત્વની બાબતો અંગે વિચાર મળે છે. આમાં ભગવાન મહાવીરની સર્વજ્ઞતા પ્રગટ થાય છે.
જૈન સમાજમાં ભગવાન મહાવીર પછી સૌથી વધુ જાણીતું ચરિત્ર ગણધરગુરુ ગૌતમસ્વામીનું છે. ગુરુ ગૌતમસ્વામી અનેક લબ્ધિના સ્વામી હતા. દ્વાદશાંગીના રચયિતા હતા. પ્રથમ ગણધર હતા અને પચાસ હજાર કેવળીના ગુરુ હતા. ચાર જ્ઞાનના સ્વામી હોવા છતાં એમનામાં ભારોભાર નમ્રતા હતી. અનેક વિદ્યાઓના પારંગત અને માતા સરસ્વતીના અતિ પ્રિય હોવા છતાં અન્યની શંકાનું નિવારણ કરવા માટે પોતાના પાંડિત્યનો ઉપયોગ કરવાના બદલે ભગવાન મહાવીરને પ્રશ્ન પૂછી સમાધાન મેળવતા.
ગુરુ ગૌતમસ્વામી જ્ઞાનના મહાસાગર હતા. ભગવાન મહાવીરથી વયમાં આઠ વર્ષ મોટા હતા અને છતાં પોતાના ગુરુ સમક્ષ શિષ્યભાવે સતત જિજ્ઞાસા પ્રગટ કરતા. ગુરુનો વિનય, ગુરુની સેવા અને ગુરુની ભક્તિનો પરમ આદર્શ ગુરુ ગૌતમસ્વામીમાં જોવા મળે છે. ગુરુ ગૌતમસ્વામી “ભન્ત' એવું સંબોધન કરીને આદરપૂર્વક પ્રશ્ન કરે અને પ્રભુ મહાવીર “ગોયમ્ ના સંબોધનથી ઉત્તર આપે. ભગવાન પુનઃ પુનઃ કહેતા “ગૌતમ ! એક પળનો પ્રમાદ ના કર.” ગૌતમ એ વાણીને પ્રેમપૂર્વક ધારણ કરતા.
ભગવાન કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી જ્યારે વિહાર કરીને શ્રાવસ્તી પધાર્યા ત્યારે યોગાનુયોગ ગૌશાલો પણ ત્યાં હતો. ગૌતમસ્વામીએ ભગવાનને પૂછ્યું કે આ ગૌશાલો સર્વજ્ઞ કહેવરાવે છે તે સત્ય છે? ભગવાને કહ્યું કે, “તે મંખલીપુત્ર છે, સર્વજ્ઞ નથી.” નગરમાં આ વાત ફરતી થઈ. ગૌશાલો
