________________
–––––––––––––––
પર્યુષણપર્વ મહાભ્ય કહ્યું આ આપણી પુત્રી જેવી છે તેને સાચવજે. તેનું નામ ચંદના રાખવામાં આવ્યું. છતાં બોલી નહિ કે તે રાજકન્યા મટીને બનેલી દાસી હતી અને દાસી યોગ્ય બધાં કામ કરતી હતી. શેઠ તેના પ્રત્યે પુત્રીવત સ્નેહભાવ રાખતા હતા. પણ તે જેમ જેમ મોટી થતી જતી હતી તેમ તેમ અતિસ્વરૂપવાન થતી જતી હતી. મૂળા શેઠાણીના મનમાં ઈષ્ય અને વેર પ્રગટ થાય છે. તેને થાય છે હાલમાં ભલે શેઠ પુત્રી ગણતા હોય પણ પછી તેનું રૂપ જોઈને લગ્ન કરશે તો પોતાની દશા બુરી થશે.
એકવાર શેઠ પેઢીએ ગયા તે જ સમયે મૂળાએ વાળંદને બોલાવ્યો અને ચંદનાનું મસ્તક મુંડિત કરાવી નાખ્યું. વળી ક્રોધવશ એક ઓરડામાં લઈ જઈ પગમાં બેડી નાખી અપશબ્દો કહી ઓરડો બંધ કરી દીધો. સેવકવર્ગને ધમકાવીને કહી દીધું કે કોઈએ શેઠને કહેવું નહિ અને પોતે પિયર ચાલી ગઈ.
સાંજે શેઠે ઘેર આવીને પૂછ્યું કે મૂળા ક્યાં છે? ચંદના ક્યાં છે? મૂળા માટે જવાબ મળ્યો કે પિયર ગયાં છે. પણ ચંદના માટે મૌન ! બીજે દિવસે પણ એજ પ્રશ્ન અને એજ મૌન. ત્રીજા દિવસે શેઠને શંકા ગઈ અને ધમકાવીને પૂછ્યું કે જવાબ આપો નહિતર બધાને છૂટા કરવામાં આવશે. ત્યારે મૃત્યુના આરે ઊભેલી એક વૃદ્ધાએ વૃત્તાંત કહી સંભળાવ્યો અને પેલા ઓરડા પાસે લઈ ગઈ. બારણું ખોલી ચંદનાને જોઈને શેઠ હેબતાઈ ગયા. અરેરે ! નિર્દોષ મૃગલી જેવી કન્યાની આ દશા? “વાત્સલ્યમૂર્તિ ધનાવહ ક્ષોભ પામીને ઊભા રહી ગયા. છેવટે દાસીએ શેઠને કહ્યું ચંદના ત્રણ દિવસની ભૂખી છે. શેઠે તરત જ તેને ઓરડાની બહાર લાવી ઉબરા આગળ બેસાડી અને રસોડામાં ભોજનની તપાસ માટે ગયા. ભોજન માટે કંઈ હતું નહિ, પશુઓ માટે બાફેલા અડદના બાકળા હતા તેને સૂપડામાં નાખી તેને ખાવા આપ્યા અને જલદી બેડીઓ તોડાવવા લુહારને બોલાવવા ગયા.
સજળ નયનવાળી ચંદના પગની જંજીરો અને સૂપડામાં રહેલા બાકળાને જોતાં વિચાર કરે છે કયાં રાજકન્યાના લાડપાન અને ક્યાં આજની ચંદના માટે આ સૂકા બાકળા ? છતાં જ્યારે ત્રણ દિવસે આ ભોજન મળ્યું
