________________
પર્યુષણપર્વ મહાત્મ્ય
શીખવાડવાથી અનર્થ થશે. છતાં ભાવિ ભાવ સમજીને પ્રભુએ વિદ્યાપ્રાપ્તિની વિધિ બતાવી. જે મનુષ્ય છ માસ સુધી સૂર્યની આતાપનાપૂર્વક નિર્જળા છઠ કરે, એક મુઠી અડદના બાકળા તથા અંજિલ માત્ર ગરમ પાણીથી પારણું કરે, તેને આ તેજોલેશ્યા લબ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. આ વિધિ જાણીને ગૌશાલો તેને સાધ્ય કરવા પ્રભુથી છૂટો પડ્યો.
43
પ્રભુ વિહાર કરતાં કરતાં વળી પાછા અનાર્ય ભૂમિમાં ગયા. દઢપણે પ્રતિમા ધારણ કરીને રહ્યા. અવધિજ્ઞાનથી તેમને જોઈને ઇન્દ્ર પણ તેમની સભામાં બોલી ઊઠ્યા. “પ્રભુ કેવા અડગ છે ! તેમને ચલાયમાન કરવા કોઈ દેવેન્દ્ર પણ સમર્થ નથી”. આ પ્રશંસા સંગમ નામનો દેવ સહન કરી શક્યો નહિ. તેણે કહ્યું દેવ આગળ એક માનવની શક્તિનું શું ગજું ? હું તે સાધુને ક્ષણવારમાં જ ચલાયમાન કરી શકું. ઇન્દ્રને થયું કે જો તેને અટકાવશે તો આ દુર્બુદ્ધિ, તીર્થંકર વિશે ખોટો વિકલ્પ કરશે આથી તેને અટકાવ્યો નહિ.
ગર્વથી ભરેલા સંગમ પ્રભુ જ્યાં ધ્યાનમાં સ્થિર હતા ત્યાં આવ્યો અને જાત જાતના ઉપસર્ગો કરવા માંડ્યો. જાણે પ્રભુને લાકડું સમજી ડાંસ ઉત્પન્ન કર્યા, હજારો કાતિલ ઝેરવાળા વીંછી ઉત્પન્ન કર્યા. જંગલી નોળિયા ઉત્પન્ન કર્યા બધાએ ખૂબ ત્રાસ અને અસહ્ય વેદના આપી. છતાં મહાવીર તો મહાવીર જ હતા. કેવળ આત્મવૃત્તિમાં લીન ! પણ સંગમ તો બરાબર પાછળ પડી ગયો. એક બાજુ અપૂર્વ ક્ષમા અને શાંતિ, બીજી બાજુ પ્રચંડ ક્રોધાગ્નિની જ્વાળાઓ અનેક પ્રકારે ફેલાતી રહી. સર્વ પ્રકારે સંગમ નિષ્ફળ ગયો. છતાં હજી તેનો અહંભ્ છૂટ્યો ન હતો. સવાર થતાં પ્રભુ આગળ વિહાર કરી ગયા. સંગમ તેની પાછળ જતો અને આહાર દુષિત કરી નાખતો. આમ છ માસ સુધી પ્રભુ પાછળ ફરતો રહ્યો. પ્રભુએ છ માસના સહજ ઉપવાસ કર્યા અને પારણા માટે નીકળ્યા ત્યાંય વળી તે જ સ્થિતિ. એટલે વળી પાછા પ્રભુ પ્રતિમા ધારણ કરીને રહ્યા. પછી સંગમે નિરાશ થઈને જોયું કે કોઈ પ્રકારે પ્રભુ ચલિત થાય તેમ નથી. પછી માફી (ક્ષમા) માંગી.
