________________
પર્યુષણપર્વ મહાભ્ય (૨) ઊણોદરી : ભૂખનું પ્રમાણ નક્કી કરી, ભૂખ કરતાં થોડો
ઓછો આહાર લેવો. અર્થાત્ અપૂર્ણ ખોરાક ગ્રહણ કરવો. મન જે પદાર્થની વિશેષ માગ કરે ત્યાંથી તેને પાછું વાળવું. શરીરશાસ્ત્રીઓ કહે છે યથાશક્તિ ઉપવાસથી હોજરીના યંત્રને
આરામ મળે છે સ્વાથ્ય સારું રહે છે. (૩) વૃત્તિ સંક્ષેપ : તપના કારણે આ પ્રકારમાં કેવળ આહારના
પદાર્થોની મર્યાદા દર્શાવી છે. વાસ્તવમાં જીવનમાં જે જે પદાર્થો ભોગજન્ય છે. ત્યાં સર્વત્ર સંક્ષેપ કરવાથી ઇચ્છાઓ શાંત થાય છે. આ નિયમથી સ્વાદ લોલુપતા વિવેકમાં રહે છે. વળી ઓછા પદાર્થોના પ્રહણથી પાચનતંત્ર પણ જળવાય
છે. આ તપ જીવને જ્ઞાતા-દષ્ટાના ભાવમાં પુષ્ટ કરે છે. (૪) રસત્યાગ ઃ જીભને મજા પડી જાય તેવા દૂધ, ઘી જેવા
રસયુક્ત પદાર્થોની અહીં મર્યાદા બતાવી છે. રસત્યાગનો આ અર્થ સ્થૂલ છે. તેની સૂક્ષ્મતા એ છે કે સ્વાદનો સંબંધ પદાર્થ કે જીભ સાથે નથી પણ મનની વાસનાના પોષણ સાથે છે. વસ્તુ તો માત્ર નિમિત્ત છે. મન સાથે જોડાયેલી વાસનાને સહજ શાંત કરવા માટે રસત્યાગ છે. કાયલેશ ઃ આ તપમાં કાયાને સંયમ યોગ્ય રાખવા માટે કસવી. સુખશીલતાનો ત્યાગ કરવો કે ઘટાડો કરવો. જેથી તપથી કસાયેલી કાયા ઉપદ્રવમાં સમતા જાળવી શકે. કાય
ક્લેશનો અર્થ છે, જે કાંઈ બને તેનો સ્વીકાર કરવો અને તેનાથી ભાગવાનો પ્રયત્ન ના કરવો. દુઃખનો સ્વીકાર કરવાથી દુઃખ વિસર્જિત થાય છે. કેવળ કાયાને કષ્ટ આપવું તે સાધના નથી પરંતુ આકસ્મિક આવતા દુઃખનો સ્વીકાર કરવો તે સાધના છે.
