________________
પર્યુષણપર્વ મહાત્મ્ય અંધકાર તેમા લથડીયું ખાઈ ગયો અને ફરીથી ઊભા થઈને દોડવાનો પ્રયત્ન કર્યો તો થાંભલા સાથે અથડાઈ મૃત્યુ પામ્યો. પછી એક ભવ સ્વર્ગમાં રહી બીજા ભવમાં એક આશ્રમમાં પાંચસો તાપસોનો સ્વામી ચંડકૌશિક તાપસ થયો. આશ્રમ પ્રત્યે તેને એટલો મોહ હતો. કોઈ ફળ-ફૂલ તોડે તો અતિ કોપાયમાન થતો. એક વાર આશ્રમમાં રાજકુમારો ફૂલ તોડતા હતા તે જોઈને અત્યંત ક્રોધે ભરાયો અને મારવા દોડ્યો. વચમાં કૂવો આવ્યો તેમાં પડી ગયો અને પોતાના જ હથિયારથી ઘવાઈને મૃત્યુ પામ્યો અને દૂર્ધ્યાનમાં પ્રાણ ગયા હોવાથી આ જંગલના આશ્રમમાં મહાદૃષ્ટિવિષ સર્પ તરીકે ઉત્પન્ન થયો. તેનું ઝેર એટલું કાતિલ હતું કે આશ્રમના બધા તાપસો મૃત્યુના ભયે ત્યાંથી ચાલી ગયા હતા. આ જંગલમાં પ્રભુ આવ્યા અને કાઉસગ્ગ ધ્યાને ઊભા રહ્યા. જંગલમાં ભમીને સર્પ પાછો આવે છે અને માનવને જુએ છે. પહેલાં તો આશ્ચર્ય પામે છે. અને પછી ગુસ્સે થઈને દૃષ્ટિવિષની જવાળાઓ પ્રભુ પર ફેંકવા માડે છે. છતાં પ્રભુ પર કોઈ અસર થતી નથી. એટલે અત્યંત આવેશમાં આવી સઘળી શક્તિ ભેગી કરી પ્રભુને ડંખ મારે છે. પણ પ્રભુને ડસ્યો ત્યાંથી તો દૂધની ધારા ફૂટે છે. અત્યંત વિસમ્ય પામીને પ્રભુની સામે જોઈ રહે છે. ત્યારે પ્રભુ બોલે છે, “હે, ચંડકૌશિકા ! બુજ્સ, બુજ્સ બુજ્સ.” પ્રભુના અમૃતવચન સાંભળી જાતિસ્મરણ થાય છે. પોતે કરેલા પૂર્વભવના અપરાધોને યાદ કરીને પશ્ચાતાપના નિર્મળ ઝરણમાં સ્નાન કરવા માંડે છે. પ્રભુની ફરતે પ્રદશિણા કરી તેમના ચરણમાં વંદીને ગૂંચળું વળીને બેસી જાય છે. પ્રભુના દિવ્ય વચનોથી પ્રતિબોધ પામી ત્યાં જ અનશન લે છે. અનેક વેદના સહન કરી શુભભાવમાં સ્થિર રહે છે અને મુક્તિને વરે છે.
40
પ્રભુ ત્યાંથી વિહાર કરી જાય છે. પ્રભુ ગંગા નદીને કાંઠે આવે છે. પ્રભુ નાવમાં બેઠા હોય છે ત્યારે નાગકુમાર દેવ પૂર્વના વેરભાવથી પ્રભુ જે નાવમાં બેઠા છે તેને ડૂબાડવાના પ્રયત્નો કરે છે. આ નાગકુમાર એટલે વાસુદેવના ભવમાં તેમણે એક ઉપદ્રવકારી સિંહને ફાડી નાખ્યો હતો તે આત્મા. પણ કંબલ અને શંબલ નામના બે દેવ આ વિઘ્નનું નિવારણ કરે છે. કંબલ
