________________
Paninian Sutras of the Type अन्येभ्योऽपि दृश्यते
103
2. Bh. III.174.10-15 : यदि तर्हि शिष्टाः शब्देषु प्रमाणं किमष्टाध्याय्या क्रियते । शिष्टज्ञानार्थाष्टाध्यायी। कथं
पुनरष्टाध्याय्या शिष्टाः शक्या विज्ञातुम् । अष्टाध्यायीमधीयानोऽन्यं पश्यत्यनधीयानं ये चात्र विहिताः शब्दास्तान्प्रयुञ्जानम् । स पश्यति नूनमस्य दैवानुग्रहः स्वभावो वा योऽयं न चाष्टाध्यायीमधीते ये चास्यां विहिताः शब्दास्ताँश्च प्रयुङ्क्ते । नूनमन्यानपि जानाति । एवमेषा शिष्टाज्ञानार्थाष्टाध्ययी। The Bhasya on 6.3.109 has been discussed often; see most recently Cardona 1997:551-553 (834). 3. VPVr 1.12 (43.8-9): शिष्टज्ञानाच्च पृषोदरप्रकाराणां शिष्टप्रयोगत्वात्साधुत्वप्रतिपादने निमित्तं व्याकरणम्। 4. Vrsabhadeva refers to the two types as अन्वाख्यात and अनन्वाख्यात : Paddhati 1.12
(43.22, 24-26) : एवं तदन्वाख्यातानां व्याकरणमुपायः । अनन्वाख्यातानामपीति दर्शयति... शिष्टज्ञानाच्च इति । तैर्य उपदिष्टा लक्षणेन नान्वाख्याताः पृषोदरप्रकारास्ते तत्प्रयुक्तत्वात्साधव इति ज्ञायन्ते । एवं पारम्पत्तेिषां व्याकरणं साधुत्वप्रतिपत्तौ लघुरुपायः।
5. Bahuvrihi compound by 2.2.27 : तत्र तेनेदमिति सरूपे | Samasanta इच् by 5.4.127:
इच्कर्मव्यतिहारे। 6. Kas 6.3.137: अन्येषामपि दी? दृश्यते । स शिष्टप्रयोगादनुगन्तव्यः । यस्य दीर्घत्वं न विहितं दृश्यते च
प्रयोगे तदनेन कर्तव्यम्।
7. The Kāśikā includes all these and more. In particular, it considers that Pāṇini's use
of 3hf is intended to allow all the conditions given in previous rules to be superseded, so that, for example, a derivate with can refer to a kāraka other than an agent, as in faimoat', which is derived from 67'dig' and refers to something that has been dug : अन्येष्वप्युपपदेषु कारकेषु जनेर्डप्रत्ययो दृश्यते । सप्तम्यामित्युक्तम् असप्तम्यामपि दृश्यते । न जायते इत्यजः । द्विर्जाता द्विजाः । पञ्चम्यामजातावित्युक्तम् जातावपि दृश्यते । ब्राह्मणजो धर्मः । क्षत्रिय युद्धम् । उपसर्गे च सञ्ज्ञायामित्युक्तम् । असज्ञायामपि दृश्यते। अभिजाः परिजा: केशाः । अनौ कर्मणीत्युक्तम् । अकर्मण्यपि दृश्यते । अनु जातः अनुजः । अपिशब्दः सर्वोपाधिव्यभिचारार्थः। तेन धात्वन्तरादपि भवति कारकान्तरेऽपि । परितः खाता परिखा आखा।Other Paniniyas interpret अपिsimilarly, e.g.,SK
3011 (IV.83). 83.2.134: आ क्वेस्तच्छीलतद्धर्मतत्साधुकारिषु । is a heading valid through 3.2.177, providing
that the affixes introduced by rules of this section are introduced to signify agents thus qualified. 37/'up to and including is used, so that fetal by 3.2.177 is introduced
under these conditions, as is also the same affix introduced by 3.2.178. 9. Kas 3.2.178 अन्येभ्योऽपि धातुभ्यस्ताच्छीलिकेषु क्विप् प्रत्ययो दृश्यते । युक् भित्। I cannot take up
here the reasons--given in the Bhāsya on 3.2.178 and elsewhwere—for stating
this sūtra. 10. 5.3.14 is part of the section of rules headed by 5.3.2 : किंसर्वनामबहुभ्योऽव्यादिभ्यः । 11. ५.४.४४-४९ : प्रतियोगे पञ्चम्यास्तसिः । अपादाने चाहीयरुहोः । अतिग्रहाव्यथनक्षेपेष्वकर्तरि तृतीयायाः ।
हीयमानपापयोगाच्च । षष्ठ्या व्याश्रये । रोगाच्चापनयने ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
