________________
થી તેના મા-/ શાસ્ત્રોક્ત છે "
: ૧૭ : આવા સબળ પ્રમાણેની હયાતીમાં પૂનમ કે પાંચમના | ૫ર્વપણાને સીધી રીતે ઇન્કાર કરવો તે બની શકે તેમ
“ અહીં ચાતુર્માસિક તથા સાંવત્સરિક પ સિવાય દરેક માનથી એટલે આજના શનિવારે સવછરી કરનારા તેને પર્વ.
| સમાં શુકલ અને કૃષ્ણ પક્ષની બે આઠમ તથા બે ચૌદશ મળી ચાર પણાનો આડકતરી રીતે ઇન્કાર કરે છે અને કોઈ સીધી રીતે
પ આવે છે તેની સાથે દરેક માસની શુકલ પંચમી મેળવતાં
પાંચ પર્વો થાય છે. શ્રી જૈનદર્શનની આ ચતુષ્પર્વ કિંવા પણ ઈન્કાર કરે છે.
પંચપવીં કહેવાય છે.” (વીર પુરુ, અં૦ ૧૭, પૃ. ૨૭૮ ) આગળ બતાવવામાં આવશે કે પતિથિ ઘટે ત્યારે તેના અનુષ્ઠાન માટે પૂર્વતિથિને અહોરાત્ર લેવાય છે અને
અનુવાદકજીએ દર્શાવેલ આ ચતુષ્પર્વો આગમત નથી, તે સંપૂર્ણ અહેરાત્ર ક્ષીણ પર્વતિથિને મનાય છે. તત્ત્વ અનુ
વિચારામૃતસંગ્રહમાં આ પર્વ વિષે શ્રી ભગવતીજી વાદક પણ દરેક પર્વ માટે એ વાતને સ્વીકારે છે. માત્ર
| સૂત્રનું પ્રમાણ પણ ઉદ્ધત કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં ચતુ. પૂનમ ઘટે તે તેમને ઉપરને નિયમ સ્વીકાર્ય નથી. લખે |
શી-અષ્ટમી-અમાવાસ્યા અને પૂર્ણિમાને ષટપર્વો તરિકે છે કે-“પૂનમનું દેવસિક અનુષ્ઠાન તે ચૌદશ ભેગું જ આવી ઓળખાવી છે ” ( પૃ૦ ૨૭૮) આ ફકરામાં ય અનુવાદકજી જાય છે” “ ચૌદશ ભેગી પૂર્ણિમા થઈ ગઈ ” “ પ્રાય.| શાસ્ત્રોક્ત ચતુર્થીનું નામ સ્પર્વ રાખે છે. શ્ચિત્તાદિ વિધિમાં ચૌદશની મુખ્યતા હોવાથી તેના ક્ષયે | | મા લખાણો પરથી અનુવાદકજીની પૂનમ માટે કયી. કરાતી તેરશને ચૈદશનું નામ અપાય છે, જ્યારે પૂર્ણિમા | મનોદશા વર્તે છે તે બરાબર સમજી શકાશે. એટલી મુખ્ય નહીં હોવાથી તેને ક્ષય ચૌદશમાં અંગીકાર કર્યા છતાં તે દિવસને પૂર્ણિમાથી નહીં કહેતાં ચૌદશથી જ
સારાંશ-પૂનમ અને પાંચમ એ આગમક્તઃ પર્વતિયિ છે, કહેવામાં આવે છે.” ( વી. પુ૦ ૧૫. પૃ૦ ૩૭૪, અં૦ ૨૫)| કરવી જોઈએ.
જ તે સામાન્ય તિથિ નથી, તેની આરાધના સ્વતંત્ર અહોરાત્રમાં પૂનમને ૫ર્વપૂનમ નહીં માનવાને કે સફાઈપૂર્વકને | પનાં અનુષ્ઠાનેઈન્કાર ?
આ પર્વમાં નીચે પ્રમાણે અનુષ્ઠાન કરવાં જોઈએ. વળી પણ લખે છે કે- “ સંવત્સરી ભા. શ૦ ૪ની તિથિએ નિયત થવાથી પાંચમ કરતાં ચોથ મહાટી તિથિ
चतुष्पयों चतुर्थादिकुव्यापारस्य निषेधनं ॥ છે. તેની આગળ પાંચમ તે મરેલી માતા તુલ્ય છે. ”
ब्रह्मचर्यक्रियास्नाना-दित्यागः पौषधवतम् ॥८५।। (વી. પુ૧૫, અંક ૨૫, પૃ ૩૯૨)
त्ति:-तस्यां चतुर्थादिकं तपः कुव्यापारस्य-सावद्यઅહીં અનુવાદકને આશય એવું લાગે છે કે “મરી ગઈ.
ग्यापारस्य निषेधः ब्रह्मचर्यकिया-ब्रह्मचर्यस्य करणं स्नाતે ગઈ, ” પરંતુ તે પ્રત્યેનો પૂજ્યભાવ પણ મરી જાય છે?
नादेः-शरीरसत्कारस्य त्यागः। श्रादिशब्दात् उद्वर्तनवर्णતેમના ઉપરના લખાણથી અજ્ઞાન લેક એમ જ માનવાના
कषिलेपनपुष्पगंधविशिष्टवस्त्राभरणादि परिग्रहः । पोषं-पुष्टि કે “ પર્વતિથિ ક્ષીણ થઈ એટલે નાશ પામી ” પછી આરા
प्रक्रमावर्मस्य धत्ते पौषधः, स एव व्रतम्-सर्वतः पौषध ધના કોની ?
: (વારાણ બ૦ ૩, ૦ ૮૧, ૬૦ ૨૭૮)
- ૮, ૧૪, )), ૧૫ આ ચતુષ્પવમાં તપ, સાવઘ વ્યાપાર આ પ્રમાણે તે પૂનમને લેપ જ થાય છે. પછી તેની |
| ત્યાગ, શીલપાલન, સ્નાન-વ્યાયામ–પીઠી ચોળવો, તથા પુષ્પાદિઆરાધનની વાત તો મૃગજળ જેવી જ છે.
નું ધારણ વિગેરેને ત્યાગ અને પૈષધ વ્રત કરવાં જોઈએ. એકંદર અનુવાદક ક્ષીણ તિથિના અનુષ્ઠાનને જ સાફ| શ્રી ભગવતીજી વિગેરે સૂત્રોમાં ચતુષ્પવમાં અષ્ટપ્રહરી નિષેધ કરે છે. સચિત્ત ત્યાગ, શીલપાલન આદિ તે તે
| પૌષધની આજ્ઞા છે (વી. પુ. ૧૫, સં. ૧૭ પૃ. ૨૭૮, સેનતિથિના નિયમો, તે તે તિથિઓ જે દિવસે હોય તે દિવસે
પ્રશ્ન પૂ. ૪) પાળવા એટલો નિયમ છે પરંતુ જે દિવસે તે તિથિ ન
आराण्याविशदध्यान-तपोदानादिभिः सदा ॥१३॥ હોય અથવા નકામી થએલી હોય તે દિવસે એ પણ પાળવા જ
उपदेशकल्पवल्ली पृ. ९९ એવો નિયમ નથી.” (વિ. પુ. ૧૫, અં૦ ૨૬, પૃ૦ ૪૮૭)
પર્વતિથિ તથા કલ્યાણકના દિવસે સદધ્યાન તપ તથા અનુવાદકછ એમ માને છે કે પૂર જ૦ શ્રી વિજયહીર
દાનાદિથી આરાધવા. સૂરીશ્વરજી મહારાજાએ ઉદય ચોથે પાંચમને ઉપવાસ
पग्वेसु पोसहाइ बंभ अणारंभ तव विसेसाई॥ કરવાની આજ્ઞા આપી છે તે ઠીક નહીં, કેમકે તે દિવસે તો
प्रासो य चित्त अट्टाहिय पमुहेसु विसेसेणं ॥ मू० ११ ॥ ઉદય ચોથ જ છે અને બીજે દિવસે જ ઉદય પાંચમ છે."
પર્વના દિવસે પૌષધ, બ્રહ્મચર્ય, આરંભત્યાગ તથા તપ બીજું ક્ષો પૂર્વાને નિયમ પણ ઠીક નથી કેમકે તે ૫ર્વતિથિ
વિશેષ વિગેરે કરવાં જે આસો તથા ચિત્રની અઠ્ઠાઇમાં વિશેષ રીતે નકામી થઈ ગઈ છે; માટે તે દિવસમાં સચિત્ત ત્યાગાદિ
કરવાં. જો કે આ નિયમો સર્વદા વિધેય છે એટલે યથાશકિત પાળવા એવો નિયમ નથી વિગેરે.
છેકામ, .T પર્વના દિવસે અવશ્ય પાળવા જ જોઈએ. શ્રી ભગવતી સૂત્ર, શ્રી વિપાક સૂત્ર, શ્રી યોગશાસ્ત્ર વિગે-IN
૧૨ પર્વે ૬ અઠ્ઠાઇ ૧૨૦ કલ્યાણકના દિવસોમાં આરંભ રેમાં ઉપર લખ્યા મુજબ ૮, ૧૪ ૦)) ૧૫ ને.જ ચતુષ્પવી માની છે છતાં અનવાદળ વ્યામોહનાં ચશ્મા પહેરી નવી 1 સમારંભ મહારંભ સચિત્તભક્ષણ સ્નાન વસ્ત્રધાન વિગેરે
| વજેવાં, તથા અત્યંત પ્રીતિથી પૂજા તપ અને ગુરાને ચતુષ્ણવ ઊભી કરે છે. આગમોક્ત ચતુષ્પવીને વપ તરિકે ઓળખાવે છે. આગમોક્ત ચતુષ્પવી આરાધવા ઈરછ-Jઆરાધવા, નારની સામે શબ્દ જાળ ઊભી કરે છે અને પૂનમને સદતર વિષ્ણુપુરાણુ તથા મનુસ્મૃતિમાં પણ ૧૪, ૮, ૯).
૧૫ અને સંક્રાતિના દિવસે તલાવ્યંગ, સ્ત્રીસેવન અને માંસઉડાડી મૂકે છે. જુઓ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
