________________
: ૬૧: તે રાત્રિ તે કઈ? આમ કહી પૂ૨ ક૨૫દીપિકાકારે ( પૂ. શ્રી | વાળી ગાથા માત્ર ૯૩ માં ચોથે પામવણ કપના જયવિજયજી મહારાજાએ ) એમ ખુલાસો કર્યો છે કે મારા વ્યાખ્યાન પ્રારંભને સુચવે છે એટલું જ વ્યાજબી છે. બાકી સાતપશુપની ભાદરવા સુદ ૫ ની રાત્રિનું ઉલ્લંધન ન| વાહન રાજા તે વિક્રમાના વખતે હતો અને તે સમયે થઈ શકે ” (વીર પુ• ૧૫, અં૦ ૧૭, ૫૦ ૨૭૯ ). ચેથની સંવત્સરી થઈ તે સપ્રમાણુ સિદ્ધ છે.
મુનિવર કાંતિવિજયજી જણાવે છે કે-“પાંચમની પૂ આ શ્રી કાલિકચાર્યના સમય નિર્ણય માટે રાત્રિનું ઉલ્લંધન થાય કે નહિ તેની ખબર નહતી.”| પટ્ટાવળી સમુચ્ચય ભા૦૧ નું ત્રીજું પરિશિષ્ટ જોઈ લેવું. (વીર પુ. ૧૫, અં૦ ૧૫, ૫૦ ૨૪૯).
(લારતેશ્વર બાહુબલી વૃત્તિ, પૃ ૧૮૦) આ પાઠમાં શ્રી સંવત્સરી માટે રાત્રિની પ્રધાનતા | સ્વીકારી છે.
પાઠ ૬-મggવવા પુરતઃ ઘોડા ન ૨-ચૌદપૂર્વધારી પંચમશ્રત કેવળી પૂ. આ. શ્રી ભદ્ર- |
ચિત્તે I બહુસ્વામી ફરમાવે છે કે-
(ભરતેશ્વર બાહુબલિવૃત્તિ, પૃ. ૧૮૦ ) Saોવા જોraqમાન मिस्तावि के सा तं रणि उवणावित्तप। (श्री कल्पसूत्र)
અહીં પ્રહર શબ્દનો પ્રયોગ છે. પ્રહર તે તિથિનું અંગ સદવિૌષધિમાં ખુલાસો છે કે-મદ્રાવણિતમી |
નથી. અહેરાત્રિ રાત્રિ કે દિવસનું અંગ છે, તે અનન્તરતામાં रात्रिनातिक्रमेत् पंचम्या रात्रेवागेव लोचं कारयेत् । ता|
૭–પૂ. આચાર્ય દેવ શ્રી કુલમંડનસૂરિ મહારાજા ફરમાવે रात्रि नोलंघयेत्।
छे-निशीथचूर्णि १० उद्देशकवचमात् पर्युषणारात्रेઆ દરેક પાઠમાં રાત્રિ-શબ્દનું સૂચન છે તેમ અનન્તર- 1 મૈિતતા છે આ પાઠ પણ સંવત્સરી અને રાત્રિને જ સંબંધ તામાં પણ પૂર્વલી રાત્રિ જ લેવી. આજે તે રાત્રિ . પહેલાં | વ્યક્ત કરે છે. અનન્તર શબ્દથી પણ પૂર્વની રાત્રિ જ લેચ કરાય છે જ.
નિયત મનાય. उ-तो अणागयाए चउत्थीए पजोसविजउ (श्रीनिशीथ
૮-શ્રી નિશીથ ચૂર્ણિ ઉ૦ ૧૦ માં પ્રાયશ્ચિતને અંગે જૂળે) તે પાંચમની અનન્તર રાત્રિરૂપ ચોથે સંવત્સરી કરો.
ગણના છે કે-મવયસુરંવમી જુરિતે ४-राजन्निदं नैव भवेत्कदाचित यत् पंचमीरात्रिविपर्य
अहिंगरणे उप्पने संबच्छरो भवह। छट्ठोए एगदिणूको यणा ततश्चतुर्थ्यां क्रियतां नृपेण, विशप्तमेवं गुरुणानुमेने
संवच्छरो भव । તપાગચ્છીય ગૃહશાળામાં લખાયેલી શ્રી કાલિકાયાર્ચ કથા
(વીર૦ ૫૦ ૧૫, અં૦ ૧૭, પૃ. ૨૭૯) શ્લેક ૫૪ (વી. પુ ૧૫, અં• ૧૧, પૃ. ૧૯૫)
આ પાઠમાં પાંચમની રાત્રિના ઉલ્લંધનની મના છે અને ભા. શુ પાંચમે સૂર્યોદય પહેલા અધિકારણુ ઉત્પન્ન થની એટલે અનન્તર પણ રહેલ એથ-રાત્રિની સમ્મતિ છે.
થાય તે આવતી સંવત્સરીએ એક વર્ષ થાય; છ તે એક
દિવસ ચૂત એવું વર્ષ થાય. ૫-શ્રી રાજશેખરસુરિજી મહારાજ તો દિવસ પરાવૃત્તિને
આ પાઠમાં ઉદયપાંચમની પહેલા સંવત્સરી જ હોય એ જ જાહેર કરે છે.
સાક માન્યતા છે. યદિ ચેાથ અને પાંચમની વચમાં એક श्रीवीरं शिवंगते ४७० विक्रमार्को राजाऽभवत् ।
| તિથિ આવી પડે તે ઉપરની વ્યવસ્થા નિરૂપયોગી નિવડે છે तत्कालिनोऽयं सातवाहनस्तत्प्रतिपक्षत्त्वात् । यस्तु
એટલા ખાતર જ અનન્તર એથે સંવત્સરી કરવાની છે. ચોથ कालिकाचार्यपार्धात् पर्युषणामेकेनाऽहना अर्वागा
તે લેવી પણ તે વાસ્તવિક રીતે પાંચમને અનન્તર દેવી જોઇએ. नयत्, सोऽन्यः सातवाहन इति संभाव्यते। अन्यथा
આ કથનની ઉપયોગિતા ઉપરના પાઠમાં સંગતિ પામે છે. नवसय तेऊणपहि; समकंतेहिं धीरमुक्खाओ॥
આટલા પ્રમાણે મળ્યા પછી સૌ કોઈ સમજી શકશે पज्जोसपण-चउत्थी, कालयसूरिहि तो ठषिया ॥१॥
કે-“પાંચમને અનન્તર ચોથ ” લેવાને અર્થ પાંચમ પહેइति चीरंतनगाथाविरोधप्रसंगात् ।।
લાને અહોરાત્ર જ થાય છે. (વૃદવિચારતુવરાતિય પૃ૦ ૮૨)
આ આખા પ્રકરણને સાર નીચે મુજબ છે. (વીર- પુ. ૧૫, સં. ૧૬,પ૦ ૨૧૬ ) |
- ભા. શુ થ તથા પાંચમ બન્નેને અનુકૂળ રાખવા, આ પાઠમાં પાંચમની અનન્તર તિથિએ નહીં કિન્T ઈની વધઘટ કરવી નહીં પાંચમને અનન્તર દિવસે જ પયુંષણ કરવાનો ઉલ્લેખ છે. ભાદરવા શદિ પાંચમ કે ચોથ વધે ઘટે તે ત્રીજની અહી શાન શબ્દનો પ્રયોગ છે જેને અર્થે તિથિ થઈ] વધઘટ કરવી. ભાદરવા શુદિ પાંચમની પહેલાની રાત્રે શકતા નથી; કેમ શબ્દથી આઠ તિથિએ નહીં] અનાર ચોથ મનાય છે. આ દિવસે જ સંવત્સરી પર્વે કરવું. કિન્તુ આઠ દિવસો જ લેવાય છે.
આ પ્રમાણે વર્તવાથી જ પૂશ્રી વાચકછ મ, પૂ૦ શ્રી - આ પાઠમાં સાતવાહન રાજાના સમય માટે વિચારણા
જગદગુરૂજી મ., પૂ. શ્રી નિશીથચૂર્ણિકાર અને સુવિહિત છે. જેનો નિર્ણય શંકાવાળો છે. વી. નિ. સં. ૪૫૭ લગ
આચરણનું પાલન થાય છે અને દરેક પની બરાબર ભગમાં પૂ. યુ. આ. શ્રી બીજા કાલિકાચાર્ય મહારાજા તથા
આરાધના થાય છે. સાતવાહન વિદ્યમાન હતા. આ અરસામાં પાંચમના અનન્તર દિવસે એથની સંવત્સરી થઈ છે. વળી વી. નિ. સં. ૯૯૩ માં ચેથા કાલિકાચાર્ય થયા છે. આ અરસામાં ક૫શ્રવણુરૂપ પર્યુષણની વ્યવસ્થા થઈ છે. એટલે ઉપરની તરસ |
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
