________________
કલર્સ સંવત્સરી
તે દિવસે અા
તથિને 7 દિવસ થશે.
પણ નિર્ણય થ
- પ્ર–ક્ષય પામતા
: ૨૭ : યાદ રાખવું કે જેમ ઉદય ભાઇ શ૦ ૫ હોવા છતાં ભા|પ્રમાણે માની લઈએ તો નીચે લખ્યા મુજબ આજ્ઞાભંગ શુ૦ ૪ દિને તપ કરવાની સકારણ આજ્ઞા છે તેમ અહીં પણવિગેરે દેશે લાગશે. ‘ઉદય અમાસ હોવા છતાં ચૌદશ કે પ્રથમ અમાસે યાને લકાત્તર ચૌદશે દિવાળી કરવાની આજ્ઞા છે. બાકી ક્ષયના
૧-અષાડ શુદિ ૧૪ અને ૧૩ મળેલાં છે. તે દિવસને પ્રસંગમાં તે ક્ષીણ તિથિનું સ્થાન પૂર્વ તિથિ લે એ પહેલાં
૧૩ માનશો તો તે દિવસે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ વિગેરે નહીં કહેવાઈ ચૂકયું છે.
કરી શકે. કારણ? તેરશે ચૌમાસી ન કરાય અને તે દિવસે એકંદરે પૂજ્યપાદ વાચકવર્ય શ્રી ઉમાસ્વાતિ મહારાજાએ
ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કરશે તો તેરશે ચૌમાસી કરવાને દોષ આ શ્લેકમાં જે અપવાદક વિધાન કર્યું છે તે વાસ્તવિક
| લાગશે. પછીની દરેક પાખી પંદર પંદર દિવસે કરવાની છે. રીતે ગણિતને તાળો જ મેળવ્યો છે.
એ હિસાબે પુનઃ પુનઃ તેરશે પાખી તથા ચમાસી આવશે.
તેરશે ચૌમાસી પ્રતિક્રમણ કર્યું છે પચાસમે દિવસે ભા આ કલેક તિથિની જેમ નક્ષત્રની પણ વ્યવસ્થા કરે છે, શુ ૩ દિને સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ કરવું પડે. કદાચ અશાડી એટલે રોહિણી નક્ષત્રનો ક્ષય હાય, ઊગતા સૂર્યને ન દેખતું | ચૌદશ નથી એ અપેક્ષાએ પચાસમે દિવસે સંવત્સરી કરવાને હોય તે રહિણી તપ કૃતિકામાં થાય અને રોહિણી વધેTનિયમ પણ દુઃખસાધ્ય થઈ પડે. તો રોહિણી ત: બીજે દિવસે થાય.
૨-ભાદરવા સુદ ૪ને ક્ષય છે એટલે એથ અને ત્રીજ ક્ષયમાં તેરશે. ચૌદશ માને
મળેલા છે. તેને ત્રીજ માનશો તે તે દિવસે સંવત્સરી આપણે ઉપર જોઈ ગયા કે-તિથિક્ષયના પ્રસંગે ક્ષીણ ! કરાશે જ નહીં. વળી તે દિવસે અબાડી ચૌમાસીથી ૧૯ તિથિના અનુષ્ઠાન માટે પૂર્વ તિથિ લેવાય છે પણ એ તિથિને [ દિવસ થશે. પછી કાર્તિક ચૌમાસી ૭૧મા દિવસે આવશે. કયા નામે ઓળખવી ? એનો પણ નિર્ણય થ જોઈએ. | યદિ ૫૦ અને ૭૦ દિવસનો મેળ મેળવવો હોય તે એશારી - પ્રવે-ક્ષય પામતી તિથિ પૂર્વતિથિમાં મળી જાય છે. | ચમાસી એકેક દિવસ પાછળ હટાવવી પડશે, અથવા નવી ક્ષીણ તિથિનું અનુષ્ઠાન પણ પૂર્વતિથિમાં સધાય છે પણ તે
ચેથ બનાવવી પડશે. પરિણામે અરાજતા વ્યાપશે. કદાચ તિથિનું નામ શું ?
સા સપૂતિ ના નિયમે આખો અહોરાત્ર ત્રીજ માનવામાં ઉ૦-તમે શું માને છે, તે તે જાહેર કરે.
આવે તે સંવત્સરી ચુથ પર્વને લેપ થશે. પ્ર-ક્ષીણ ચિદશ તેરશમાં મળે છે જરૂર કિન્તુ તે દિવસે |
૩-કા• શ૦ ૧૪ અને ૧૩ મળેલાં છે. તેને ૧૩ માની ઉદય તેરશ છે માટે અમે એને તેરશ કહીશું. અષાડ શુદિ |
ચમાસી પ્રતિક્રમણ કરશે તે અવિધિ વિગેરે દેષ લાગશે. ૧૫ ઘટે તે દશમાં મળે એને પણ અમો ચૌદશ કહીશું.
પછીની પાખી અને માસીના દિવસો બદલવા પડશે. તથા પૂ. મુરુ શ્રી કલ્યાણવિજયજી મહારાજા ઉ૦ નં૦ ૫ થી ૧૧,
સંવત્સરીથી ૬૯મા દિવસે ચોમાસું પૂરું થશે. ૧૬, ૧૯, ૪૮ વિગેરેમાં પણ એમજ જાહેર કરે છે. જુઓ | પ્રશ્ન-આ રીતે તે મેટો ગોટાળો થાય. શું કરવું? (૫) પર્વતિથિની વૃદ્ધિ હોય ત્યારે તેની પહેલી તિથિ ઉત્તર-આ તર્ક જાળને છેદવા માટે જ પૂ. શ્રી પૂર્વની તિથિના નામે બોલવાની આધુનિક રૂઢિ માત્ર છે. આમાં | વાચકજી મહારાજાએ તે શ્લોકમાં જા ને પ્રયોગ કરેલ શાસ્ત્રનું પ્રમાણ નથી અને પ્રાચીન પરંપરા પણ સહાયક | | છે, જેના ” આધારે ઉપર દર્શાવેલ દિવસે ચંદશ છે, ચોથ નથી. (૮) બીજ આદિના ક્ષયે એકમ આદિને ક્ષય કહે છે, એમ માનવું તે જ યથાતથ્ય છે. તે “મૃષાવાદ ” છે. એકમને બીજ કહેવાની જરૂર નથી પણ વસ્તુતઃ ચૌદશને ક્ષય થાય તે તેરશ જ ચિદશ બને તે દિવસે બીજનું કૃત્ય કરવાની જરૂર છે. (૯) એકમ છે અર્થાત ચાદશ અક્ષીણ મનાય અને તેરશ ક્ષીણઆદિના દિવસે આદયિક એકમ આદિ હોવાથી એકમ | તિથિ મનાય. આદિ જ માનવી જોઈએ. (૧૦) બીજ આદિ પર્વના
પ્રશ્ન-આ તે એક પ્રકારને અર્થવિભ્રમ છે. દિવસે સૂર્યના ઉદયવાળા ન હોય તે તત્સંબંધી કૃત્ય
ઉત્તર-પૂ. શાસ્ત્રકાર મહારાજની એ આજ્ઞા છે. એમાં પર્વની તિથિમાં કરવાં પણ તેને બીજ આદિ કહેવી તે |
અર્થવિભ્રમ જેવું કશું ય નથી, મિથ્યા માન્યતા છે. (૧૬) બીજ આદિના ક્ષયમાં એકમ આદિને અપર્વતિથિ ગણી તેનો ક્ષય માનવો એમાં શાસ્ત્ર |
પ્રશ્ન-પ્રમાણુ બતાવશે કે? આધાર નથી તેમજ આવી પ્રાચીન પરંપરા પણ નથી; ઉત્તર-હા, જુઓ, સાંભળો. માટે આવી આધુનિક રૂઢિ ત્યાજ્ય હોવી જોઈએ. ૧-પૂળ વાચકવર્યશ્રી ઉમાસ્વાતિજી મહારાજા ફરમાવે છે કે( તા. ૨૪-૯-૩૬ દિને લખેલ, તા. ૯-૧૦-૩૬ વી.
क्षये पूर्वा तिथिः कार्या (तिथेः क्षये तत्स्थाने तत् પુ૧૫, અં૦ ૨, પૃ. ૨૧ માં મુદ્રિત)
| તિવિધેન વા નું થોથા પૂર્વ તિથિઃ ) તિથિને ક્ષય બીજ આદિના ક્ષયમાં એકમ આદિને ક્ષય કહે
થાય ત્યારે તેના સ્થાને પૂર્વતિથિ સ્વીકાર્ય છે. આ આજ્ઞા અથવા બીજ આદિની વૃદ્ધિએ એકમ આદિની વૃદ્ધિ કહેવી તે |
પ્રમાણે તેરશ જ ચદશ બને છે. ચૌદશને ૫૯ ઘડી પ્રમાણ મૃષાવાદ” છે. (વીર પુત્ર ૧૫, અં૦ ૧૨, પૃ૦ ૨૦૬ )
કલ્પવાથી પણ આ વસ્તુ વિશેષ સ્પષ્ટ થાય છે યાને તે મુનિવર કાંતિવિ મ પણ પૂછે છે કે-પૂર્વાચાર્યને એવો
દિવસે ઉદય ચદશ હોય એવો મેળ મળી રહે છે. ઉત્તર બતાવો કે જેમાં બે આઠમને બદલે બે સાતમ
२-अह जह कहविन लब्भंति,ताप्रो सुरुम्गमेण जुत्ताओ। માનવાનું અને આઠમને ક્ષય હોય ત્યારે સાતમને ક્ષય
ता अवरविद्ध अवरावि, हुजन हु पुन्वतविद्धा॥१॥ માનવાનું ફરમાવ્યું હેય (વી. પુ. ૧૫, અં• ૧૪, ૫૦ ૨૩૯)/
ઉ૦-તમારી આ માન્યતા શાઅથી પ્રતિકૂળ છે. આના | માને કે પૂર્વોક્ત પર્વતિથિએ કઈ રીતે સૂર્યોદયવાળી વિરૂદ્ધમાં તમારા જ પક્ષકારોના ઉલ્લેખો છે છતાં ય તમારા કથન મળતી નથી, તો અપર ( તેની પહેલાની ) તિથિએ પણ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
