Book Title: Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand
Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal
View full book text
________________
(૭૦૦-૮૦૦) વર્ષો સુધી ભારતના વિભિન્ન ભાગોમાં ચૈત્યવાસી પરંપરાનું એકાધિપત્ય રહ્યું. એ સમયે ભગવાન મહાવીરની વિશુદ્ધ પરંપરાનાં સાધુ-સાધ્વીઓનું ભારતનાં જનપદોમાં વિચરણ તો દૂર, એમનાં પ્રવેશ માટે પણ રાજ્ય તરફથી પ્રતિબંધ લગાવવામાં આવ્યો હતો. ફળસ્વરૂપ મૂળ પરંપરાનાં શ્રમણ-શ્રમણીઓ અને શ્રાવક-શ્રાવિકાઓની સંખ્યા આંગળીઓના વેઢા પર ગણાય તેટલી જ રહી ગઈ હતી.
વિશુદ્ધ શ્રમણધર્મમાં મુમુક્ષુઓનું દીક્ષિત થવું તો દૂર, અનેક પ્રાંતોમાં વિશુદ્ધ શ્રમણાચારનું નામ સુધ્ધાં લેવાનું લોકો ભૂલી ગયા હતા. નવોદિત ચૈત્યવાસી પરંપરાને જ લોકો ભગવાનની મૂળ વિશુદ્ધ પરંપરા માનવા લાગ્યા હતા. એ સંક્રાંતિકાળમાં વિશુદ્ધ મૂળ પરંપરા ક્ષીણથી ક્ષીણતર થઈ, લુપ્ત તો નહિ, પરંતુ સુપ્ત અથવા ગુખ થઈ ગઈ હતી.
આ રીતે જે ચૈત્યવાસી પરંપરાએ ભગવાન મહાવીરની વિશુદ્ધ મૂળ પરંપરાને પૂર્ણતઃ નષ્ટ કરવાનો લગભગ સાતસો-આઠસો વર્ષ સુધી નિરંતર પ્રયાસ કર્યો. એમની પટ્ટ-પરંપરાઓને નષ્ટ કરી, એમનાં સ્મૃતિચિહ્ન સુધ્ધાં ભૂંસવાનો પ્રયાસ કર્યો. અંતતોગત્વા (આખરે) એ ચૈત્યવાસી પરંપરા સ્વયં વીર નિર્વાણની વીસમી સદી આવતા-આવતા આ ધરાતળથી વિલુપ્ત થઈ ગઈ. સાતથી આઠ શતાબ્દીઓ સુધી દેશમાં ઘણા મોટા પ્રમાણમાં છવાયેલી રહેવા છતાં પણ એની માન્યતાના ગ્રંથ, પટ્ટાવલી વગેરેના રૂપમાં કોઈ પણ સાક્ષ્ય અથવા પ્રમાણ આજે ઉપલબ્ધ નથી. આ જ કારણોસર દેવદ્ધિક્ષમાશ્રમણના પશ્ચાદ્દવર્તી કાળના ઇતિહાસની કડીઓને શોધવા અને એને શૃંખલાબદ્ધ અને ક્રમબદ્ધ કરવામાં ભારે પરિશ્રમ કરવો પડ્યો, અનેક કઠણાઈઓ સહન કરવી પડી, પરંતુ પંન્યાસ શ્રી કલ્યાણ વિજયજી મહારાજ દ્વારા લખવામાં આવેલી અનેક નોટબુકોને સૂક્ષ્મ અને શોધદષ્ટિથી વાંચવાથી વિશુદ્ધ મૂળ પરંપરાના કેટલાક સંકેત મળ્યા. મહાનિશીથ, તિથ્થોમાલીપાઈન્નય, જિનવલ્લભસૂરિસંઘપટ્ટક, મદ્રાસ વિશ્વવિદ્યાલયમાં અવસ્થિત ઓરિએન્ટલ મેન્યુસ્કિટ્સ લાઇબ્રેરી, મેકેજી કલેકશન આદિ તેમજ જૂના જર્નલ્સના અધ્યયનથી વી. નિ. સં. ૧૦૦૦ થી ૨૦૦૦ સુધીના તિમિરાચ્છન્ન(અંધકારભર્યા)કાળથી સંબંધિત કેટલીક ઐતિહાસિક સામગ્રી પ્રાપ્ત થઈ. યાપનીય સંઘ સંબંધમાં ખોજ (શોધ) કરતી વખતે ભટ્ટારક પરંપરાના ઉદ્દભવ અને વિકાસ સંબંધમાં ૩૪૯ શ્લોકોનો એક ગ્રંથ મેકેજીના સંગ્રહમાં પ્રાપ્ત થયો. કર્ણાટકમાં યાપનીય સંઘ સંબંધમાં પણ થોડાં ઘણાં ઐતિહાસિક તથ્યો મળ્યાં. આ બધાંને આધાર બનાવી જૈન ઇતિહાસના ચારેય ભાગ પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યા. ૬ ૨૩૩૬૬૬૬૨૬૬૩૬૩૩૬૬૩૬૩૬૩ જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ |
