Jain Dharmno Maulik Itihas Part 01 Tirthankar Khand

Author(s): Hastimal Maharaj
Publisher: Samyag Gyan Pracharak Mandal

Page 9

પરિશ્રમથી સંકલન કર્યું, જે આજે “વિનયચંદ્ર જ્ઞાનભંડાર શોધ સંસ્થાન, લાલભવન, જયપુરમાં સુરક્ષિત છે. સન ૧૯૬૬(સંવત ૨૦૨૩)ના અમદાવાદ ચાતુર્માસમાં ઇતિહાસલેખનનું કાર્ય પ્રારંભ કર્યું. પણ સન ૧૯૭૦ના જૂન મહિના સુધી આ કાર્યમાં અપેક્ષિત પ્રગતિ થઈ ન શકી. એનું એક મોટું કારણ એ હતું કે સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, અપભ્રંશ અને જૂની રાજસ્થાની (રાજસ્થાની-ગુજરાતી મિશ્રિત) ભાષાઓમાં નિબંધ ગતિ રાખવાવાળો એવો કોઈ વિદ્વાન ઇતિહાસ સમિતિને ન મળી શક્યો, જે આ ભાષાઓના સાહિત્યનું નિષ્ઠાપૂર્ણ અધ્યયન કરી, એમાંથી સારભૂત ઐતિહાસિક સામગ્રીને આચાર્યશ્રીની સામે પ્રસ્તુત કરી શકે. આ તરફ આચાર્યશ્રી સ્વયં સામગ્રીના સંકલન, આલેખન અને ચિંતન-મનનમાં નિરત (મગ્ન) રહ્યા. એમણે એમના ગુજરાત પ્રદેશના વિહારકાળમાં વિભિન્ન જ્ઞાનભંડારોમાં ઉપલબ્ધ મહત્ત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક પટ્ટાવલીઓનું ચયન અને સંશોધન કર્યું તથા એમના આધારે એક સંક્ષિપ્ત, ક્રમબદ્ધ અને ઐતિહાસિક કાવ્યની રચના કરી. એ પટ્ટાવલીઓમાંથી લગભગ અડધી સામગ્રીનું ડૉ. નરેન્દ્ર ભાનાવતના સંપાદનમાં ઈતિહાસ સમિતિએ સન ૧૯૬૮માં પટ્ટાવલી પ્રબંધ સંગ્રહ' નામક ગ્રંથનું પ્રકાશન કર્યું.
મહાપુરુષો દ્વારા ચિંતિત સર્વાગી-હિતનાં કાર્યો વધુ સમય સુધી, અવરૂદ્ધ (અવરોધાયેલું/રોકાયેલું) નથી રહેતા, એ ચિર સત્ય ૧૯૭૦ના મે મહિનામાં આચાર્યશ્રીના જયપુર નગરમાં શુભાગમનની સાથે ચરિતાર્થ થયું. જૈન પ્રાકૃત, અપભ્રંશ વગેરે બધી પ્રાચ્ય ભાષાઓનું સમુચિત જ્ઞાન રાખનારા જે વિદ્વાનની છેલ્લા પાંચ-છ વર્ષોથી શોધ હતી, તે વિદ્વાન અનાયાસે જ મળી ગયા. રાજસ્થાન વિધાનસભાના એ દિવસો દરમિયાન નિવૃત્તિ પામેલા શ્રી ગજસિંહ રાઠોડ, (ર્જન ન્યાય-વ્યાકરણ તીર્થે, સિદ્ધાંત વિશારદ) ઇતિહાસના સંપાદનનું કાર્ય સંભાળ્યું.
સમવાયાંગ, આચારાંગ, વ્યાખ્યાપ્રજ્ઞપ્તિ' આદિ શાસ્ત્ર, “આવશ્યક ચૂર્ણિ, ચઉવજ્ઞમહાપુરિસચરિયું, વસુદેવહિની, તિલોયપણી , સત્તરિદ્વાર, પઉમચરિયું, ગચ્છાચારપઠણય, અભિધાનરાજેન્દ્રકોષ (૭ ભાગ), પખંડાગમ, ધવલા, જયધવલા” વગેરે અનેક પ્રાકૃત ગ્રંથો, સર મોન્યોરની “મોન્યોર-મોન્યોર સંસ્કૃત ટૂ ઇંગ્લિશ ડિક્શનરી' આદિ આંગ્લ ભાષાના ગ્રંથો, “ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષચરિત્ર, આદિપુરાણ, મહાપુરાણ, વેદવ્યાસનાં બધાં પુરાણોની સાથે સાથે હરિવંશપુરાણ' આદિ સંસ્કૃત ગ્રંથો અને પુષ્પદંતના “મહાપુરાણ' આદિ અપભ્રંશના ગ્રંથોનું આડોલર (અવલોકન) [ ૪ ExtBCD969696969696969696963 જૈન ધર્મનો મૌલિક ઇતિહાસ ]