Gyansaranu Tattvadarshan

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Malti K Shah
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 28

શ્વેતાંબરી સ્ત્રીને મોક્ષની અધિકારી માને છે અને ઓગણીસમા તીર્થંકર મલ્લિનાથ સ્ત્રી-ભવમાં જ મોક્ષ પામ્યા હતા તેમ સ્વીકારે છે, જ્યારે દિગંબરો સ્ત્રીમુક્તિનો સ્વીકાર કરતા નથી અને મલ્લિનાથને પુરુષ માને છે. શ્વેતાંબરોના મતે કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ પછી કેવલીઓ આહાર કરે છે, જ્યારે દિગંબરો માને છે કે કેવલીને આહારની જરૂર જ ન પડે. ૫. આગમગ્રંથો જ્યારે રચાયા તે સમયને “આગમયુગ' ગણીને તેની વિસ્તૃત ચર્ચા,
Jaina Ontology' પુસ્તકમાં ડૉ. કે. કે. દીક્ષિતે પૃ. ૧૨ થી ૮૭માં કરી છે. તેના પૃ. ૩૧ પર આ આગમયુગના ત્રણ તબક્કા દર્શાવ્યા છે, જે નીચે પ્રમાણે
(૧) પહેલો તબક્કો - ઈ.સ. પૂર્વે પાંચમી સદીથી ઈ.સ. પૂર્વે બીજી સદી. (૨) બીજો તબક્કો - ઈ.સ. પૂર્વે બીજી સદીથી ઈ.સ.ની પહેલી સદી (૩) ત્રીજો તબક્કો – ઈ.સ.ની પહેલી સદીથી ઈ.સ.ની છઠ્ઠી સદી તેમના જણાવ્યા પ્રમાણે પહેલા તબક્કામાં ભગવતીસૂત્ર, આચારાંગસૂત્ર, દશવૈકાલિકસૂત્ર, સૂતકૃતાંગસૂત્ર વગેરે આગમોની રચના થઈ. બીજા તબક્કામાં પ્રજ્ઞાપનાસૂત્ર, જીવાજીવાભિગમસૂત્ર, ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર, રાજપ્રશ્નીયસૂત્ર વગેરેની
અને ત્રીજા તબક્કામાં અનુયોગદ્વારસૂત્ર, નંદીસૂત્ર વગેરેની રચના થઈ. ૬. ‘તર્કશાસ્ત્રના યુગ'ની લાક્ષણિકતાઓ અને તેના ત્રણ તબક્કા માટે જુઓ :
“Jaina Ontology', પૃ. ૮૮-૮૯. ૭. (ક) સુપ્રસિદ્ધ જૈન વિદ્વાન પંડિત દલસુખભાઈ માલવણિયા આ અંગે પોતાના
વિચારો વ્યક્ત કરતાં જણાવે છે : “આચાર્ય ગંગેશે ભારતીય દર્શનમાં નબન્યાયની સ્થાપના કરી અને વિચારને વ્યક્ત કરવાની એક ચોક્સાઈ ભરેલી પ્રણાલીનો આવિર્ભાવ કર્યો. ત્યાર પછી બધાં દર્શનોને એ નવી શૈલીનો આશ્રય લેવો પડ્યો છે. એનું કારણ એક જ છે કે કોઈ પણ વિચારને સ્પષ્ટ અને ચોક્કસ રૂપમાં મૂકવામાં એ શૈલી જે પ્રકારે સહાયક બને છે તેવી સહાયતા
જૈન દર્શન : પરંપરા અને વિકાસ