Book Title: Gommatsara Jivakand
Author(s): Khubchandra Jain
Publisher: Paramshrut Prabhavak Mandal

View full book text
Previous | Next

Page 190
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir रायचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् । अर्थ-यथाख्यात संयम नियमसे मोहनीय कर्मके उपशम तथा क्षयसे भी होता है ऐसा जिनेन्द्रदेवने कहा है। तदियकसायुदयेण य विरदाविरदो गुणो हवे जुगवं । विदियकसायुदयेण य असंजमो होदि णियमेण ॥ ४६८॥ तृतीयकषायोदयेन च विरताविरतो गुणो भवेत् युगपत् । ___ द्वितीयकषायोदयेन च असंयमो भवति नियमेन ॥ ४६८ ॥ अर्थ-तीसरी प्रत्याख्यानावरण कषायके उदयसे विरताविरत देशविरत मिश्रविरत पांचमा गुणस्थान होता है । और दूसरी अप्रत्याख्यान कषायके उदयसे असंयम (संयमका अभाव ) होता है। सामायिक संयमका निरूपण करते हैं। संगहिय सयलसंजममेयजममणुत्तरं दुरवगम्मं । जीवो समुहंतो सामाइयसंजमो होदि ॥ ४६९ ॥ संगृह्य सकलसंयममेकयममनुत्तरं दुरवगम्यम् । जीवः समुद्वहन् सामायिकसंयमो भवति ॥ ४६९ ॥ अर्थ-उक्त व्रतधारण आदिक पांच प्रकारके संयममें संग्रह नयकी अपेक्षासे अभेद करके " मैं सर्व सावद्यका त्यागी हूं" इस तरह जो सम्पूर्ण सावद्यका त्याग करना इसको सामायिक संयम कहते हैं । यह संयम अनुपम तथा दुर्धर्ष है । इसके पालन करने वालेको सामायिकसंयम ( मी ) कहते हैं। छेदोपस्थापना संयमका निरूपण करते हैं। छेत्तूण य परियायं पोराणं जो ठवेइ अप्पाणं । पंचजमे धम्मे सो छेदोवट्ठावगो जीवो ॥ ४७० ॥ छित्त्वा च पर्यायं पुराणं यः स्थापयति आत्मानम् । पंचयमे धर्मे सः छेदोपस्थापको जीवः ॥ ४७० ॥ अर्थ-प्रमादके निमित्तसे सामायिकादिसे च्युत होकर जो सावध क्रियाके करनेरूप सावधपर्याय होती है, उसका प्रायश्चित्तविधिके अनुसार छेदन करके जो जीव अपनी आत्माको व्रतधारणादिक पांचप्रकारके संयमरूप धर्ममें स्थापन करता है उसको छेदोपस्थापनसंयमी कहते हैं। परिहारविशुद्धिसंयमीका खरूप बताते हैं । पंचसमिदो तिगुत्तो परिहरइ सदावि जो हु सावजं । पंचेकजमो पुरिसो परिहारयसंजदो सो हु ॥ ४७१ ॥ For Private And Personal

Loading...

Page Navigation
1 ... 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305