Book Title: Gommatsara Jivakand
Author(s): Khubchandra Jain
Publisher: Paramshrut Prabhavak Mandal

View full book text
Previous | Next

Page 234
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir २१४. रायचन्द्रजैनशास्त्रमालायाम् । ससमय आवलिरवरः समयोनमुहूर्तकस्तु उत्कृष्टः । मध्यासंख्यविकल्पः विजानीहि अन्तर्मुहूर्तमिमम् ॥ १ ॥ अर्थ-एक समयसहित आवलीप्रमाण कालको जघन्य अन्तर्मुहूर्त कहते हैं । एक समय कम मुहूर्तको उत्कृष्ट अन्तर्मुहूर्त कहते हैं । इन दोनोंके मध्यके असंख्यात भेद हैं। उन सबको भी अन्तर्मुहूर्त ही जानना चाहिये । दिवसो पक्खो मासो उडु अयणं वस्समेवमादी हु। संखेजासंखेजाणंताओ होदि ववहारो ॥ ५७५ ॥ दिवसः पक्षो मास ऋतुरयनं वर्षमेवमादिहि । संख्येयासंख्येयानन्ता भवन्ति व्यवहाराः ।। ५७५ ॥ अर्थ-तीस मुहूर्तका एक दिवस ( अहोरात्र ) पन्द्रह अहोरात्रका एक पक्ष, दो पक्षका एक मास, दो मासकी एक ऋतु, तीन ऋतुका एक अयन, दो अयनका एक वर्ष इत्यादि व्यवहार कालके आवलीसे लेकर संख्यात असंख्यात अनन्त भेद होते हैं । ववहारो पुण कालो माणुसखेत्तम्हि जाणिदवो दु। जोइसियाणं चारे ववहारो खलु समाणोत्ति ॥ ५७६॥ व्यवहारः पुनः कालः मानुषक्षेत्रे ज्ञातव्यस्तु । ज्योतिष्काणां चारे व्यवहारः खलु समान इति ॥ ५७६ ॥ अर्थ-परन्तु यह व्यवहार काल मनुष्यक्षेत्रमें ही समझना चाहिये; क्योंकि मनुष्यक्षेत्रके ही ज्योतिषी देवोंके विमान गमन करते हैं, और इनके गमनका काल तथा व्यवहार काल दोनों समान हैं। प्रकारान्तरसे व्यवहारकालका प्रमाण बताते हैं। ववहारो पुण तिविहो तीदो वटुंतगो भविस्सो दु । तीदो संखेजावलिहदसिद्धाणं पमाणं तु ॥ ५७७ ॥ व्यवहारः पुनत्रिविधोऽतीतो वर्तमानो भविष्यंस्तु ।। अतीतः संख्येयावलिहतसिद्धानां प्रमाणं तु ॥ ५७७ ॥ अर्थ-व्यवहार कालके तीन भेद हैं। भूत वर्तमान भविष्यत् । सिद्धराशिका संख्यात आवलीके प्रमाणसे गुणा करनेपर जो प्रमाण हो उतना ही अतीत कालका प्रमाण है। समओ हु वट्टमाणो जीवादो सवपुग्गलादो वि । भावी अणंतगुणिदो इदि ववहारो हवे कालो ॥ ५७८ ॥ समयो हि वर्तमानो जीवात् सर्वपुद्गलादपि । भावी अनंतगुणित इति व्यवहारो भवेत्कालः ।। ५७८ ॥ ... For Private And Personal

Loading...

Page Navigation
1 ... 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305