Book Title: Gommatsara Jivakand
Author(s): Khubchandra Jain
Publisher: Paramshrut Prabhavak Mandal

View full book text
Previous | Next

Page 275
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailashsagarsuri Gyanmandir गोम्मटसारः । २५५ क्रमप्राप्त दर्शनमार्गणाकी अपेक्षा यथासम्भव गुणस्थान और जीवसमास घटित करते हैं । चउरक्खथावरविरदसम्माइट्ठी दु खीणमोहोति । चक्अचक्खू ओही जिणसिद्धे केवलं होदि ॥ ६९० ॥ चतुरक्षस्थावराविरतसम्यग्दृष्टिस्तु क्षीणमोह इति । चक्षुरचक्षुरवधिः जिनसिद्धे केवलं भवति ।। ६९० ॥ अर्थ-दर्शन के चार भेद हैं चक्षुदर्शन अचक्षुदर्शन अवधिदर्शन केवलदर्शन यह पहले बताचुके हैं। इनमें पहला चक्षुदर्शन चतुरिन्द्रियसे लेकर क्षीणमोहपर्यन्त होता है । और अचक्षुदर्शन भी स्थावर काय से लेकर क्षीण मोहपर्यन्त ही होता है। तथा अवधिदर्शन अत्रतसम्यग्दृष्टि से लेकर क्षीणमोहपर्यन्त होता है । केवलदर्शन सयोगकेवल और अयोगकेवल इन दो गुणस्थानों में और सिद्धोंके होता है । भावार्थ-चक्षुदर्शनमें गुणस्थान बारह और चतुरिन्द्रिय तथा पंचेन्द्रियके असंज्ञी संज्ञीसम्बन्धी अपर्याप्त पर्याप्तकी अपेक्षा जीवसमास छह होते हैं । अचक्षुदर्शनमें गुणस्थान बारह और जीवसमास चौदह होते हैं । अवधिदर्शनमें गुणस्थान ad और जीवसमास संज्ञी पर्याप्त अपर्याप्त ये दो होते हैं । केवलदर्शन में गुणस्थान दो और जीवसमास भी दो होते हैं । विशेषता यह है कि यह ( केवलदर्शन ) गुणस्थानातीत सिद्ध भी होता है । लेश्याकी अपेक्षासे गुणस्थान और जीवसमासोंका वर्णन करते हैं । थावर काय पहुदी अविरदसम्मोत्ति असुहतियलेस्सा । सणीदो अपमन्तो जाब द सुहतिण्णिलेस्साओ ॥ ६९१ ॥ स्थावर कायप्रभृति अविरतसम्यगिति अशुभत्रिकलेश्याः । संज्ञितः अप्रमत्तो यावत्तु शुभास्तिस्रो लेश्याः ॥ ६९१ ॥ अर्थ – लेश्याओं के छह भेदोंको पहले बता चुके हैं । उनमें आदिकी कृष्ण नील कापोत ये तीन अशुभ लेश्या स्थावर कायसे लेकर चतुर्थ गुणस्थानपर्यन्त होती हैं । और अंतकी पीत पद्म शुक्ल ये तीन शुभलेश्या संज्ञी मिध्यादृष्टिसे लेकर अप्रमत्तपर्यन्त होती हैं । भावार्थअशुभ लेश्याओंमें गुणस्थान चार और जीवसमास चौदह होते हैं, तथा शुभलेश्याओं में जीवसमास दो होते हैं । इस कथन से शुक्ललेश्या भी सातमे गुणस्थानतक ही सिद्ध होती है अतः शुक्ललेश्याके विषय में अपवादात्मक विशेष कथन करते हैं । वरिय सुक्का लेस्सा सजोगिचरिमोत्ति होदि नियमेण । १ क्योंकि यह समीचीन अवधिज्ञानकी अपेक्षासे कथन है । जो मिथ्या अवधि है उसको विभंग कहते हैं । विभंगके पहले दर्शन नहीं होता । For Private And Personal

Loading...

Page Navigation
1 ... 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305