________________ 388 યુરોપીય પ્રજાના આચરણને ઈતિહાસ. વળી, રસજ્ઞતાને જે પ્રબળ જુસે તે વખતે પ્રચલિત હતા તેને લીધે પણ જે અત્યંત સુંદર હોય તે માન પામતાં. જે દેશમાં અને જે હવામાં કુદરતનું સૈદર્ય આપે આપ અત્યંત ખીલી નીકળતું હતું, ત્યાં ચિત્ર-વિદ્યા અને શિલ્પ-વિદ્યા બનેમાં અનુપમ કારીગરની શાળા ઉપજી આવી અને સાર્વજનિક રમત અને હરિફાઈઓ થતી. ત્યાં શારીરિક સૈદયની અનુપમ સંપૂર્ણતાની ભેગા થએલા લેકે વાહ વાહ બોલતા હતા. દુનિયાના ઈતિહાસમાં કોઈ પણ સર્વે સુંદરતાની માનયુક્ત પ્રશંસા આટલી ઉત્સાહી અને આવી સાર્વજનિક નહોતી. જમાનાના નૈતિક ઉપદેશ કિવા દષ્ટિબિંદુ ઉપર પણ તેની બહુ અસર થઈ હતી, અને મુખ્ય નીતિ શાસ્ત્રવેત્તાઓ તે ઇન્દ્રિયાતીત સંદર્યને જ ઉંચામાં ઉંચે સદ્દગુણ ગણતા હતા. સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં પણ શૈલી અને રચનાને અભ્યાસ ઉત્તમ ગણાતું હતું. કળાના પ્રદેશમાં પ્રેરણું સૈન્દર્યથી થતી હતી અને નિયમરૂપ પણ સોંદર્ય જ ગણાતું હતું. પિતાનાં છોકરાઓ રૂપવાન થાય એવી સૌથી પ્રથમ પ્રાર્થના ગ્રીક માતાઓ કરતી. અને શરીર ની સુંદરતામાં અત્યંત રૂપવાન હોય તેની વાહવાહ કરી સૈ તેને પૂજતા હતા. તેની મૂર્તિઓને તે નમુનો હતી. સુંદરતાને જોઈ ન્યાયાધીશે તોહેમતદારને પણ છોડી મૂકતા. એલેક્ઝાંડરની એક પ્રિય ખાતનું ચિત્ર ચીતરતાં ચીતરતાં ચિતારે તેના ઉપર મોહિત થઈ પ્રેમ-બદ્ધ થઈ ગયે; એલેફઝાંડરે તે ચિતારાને એ રખાતા પિતાના તરફથી એક અમૂલ્ય ભેટ તરીકે આપી દીધી. તેથી સંદર્યની મૂર્તિઓ રૂપ વારાંગનાઓ પૂજાતી, કવિઓ તેમની સુંદરતાનું ગાન કરતા અને ગંભીર તત્વચિંતકે તેમની મુલાકાતને અર્થ જાત્રાઓ કરતા; અને આખા દેશમાં તેમનાં નામ પ્રસિદ્ધ થતાં હતાં. વિચાર અને વૃત્તિઓની પરિસ્થિતિ જ્યાં આવી હોય, ત્યાં કુશળ અને ઉદયની લાલસાવાળી સ્ત્રીઓ ધંધામાં પ્રવૃત્ત થાય, અને ગૃહસ્થ સ્ત્રીઓની કેવળ એકાંતવાસી જીદગી અને સ્વાભાવિક રીતે જ તેથી ઉપજતી તેમની અજ્ઞાન અવસ્થાને લીધે સમાજમાં જે સ્થાન ખાલી પડે છે તે પૂરવા આવી સ્ત્રીઓ બહાર પડી પ્રસિદ્ધિ મેળવે તે તેમાં આશ્ચર્ય પામવા જેવું કશું નથી. એથેન્સની સ્ત્રીઓમાં સ્વાતંત્ર્ય માત્ર વારાંગનાઓને જ હતું;
