________________ સ્ત્રીઓની પદવી. 401 રેમના સ્ત્રી જીવનમાં આ મુકાબલા આપણને અત્યંત સ્પષ્ટ દેખાય છે. રેમમાં તે વખતે સ્ત્રીઓની નીતિનું એકંદર વલણ અત્યંત હલકું હતું એ નિસંશય છે, અને બેશરમ અનાચાર અનેક પ્રકારે ઉઘાડે છોગ થતો હતો. પરંતુ આવા જમાના કે જેમાં લગ્નની એટલી બધી છૂટ હતી અને ભ્રષ્ટતા એટલી બધી પ્રસરેલી હતી તે જમાનામાં પણ પતિવ્રત્યમાં જવાં મર્દ અને વફાદારીના દાખલા જેટલી વાર બન્યા છે તેટલીવાર કદાચ કઈ પણ જમાનામાં નહિ બન્યા હેય. અર્થાત્ આવા સમયમાં પણ નમુનારૂપ સ્ત્રીઓના અનેક દાખલા મળી આવે છે. એક તરફ લગભગ નિરકુશ વિહારની સાતિશયતા ઘુમતી હતી, તે બીજી તરફ આચરણની અત્યંત સાદાઈ પણ જોવામાં આવતી હતી. ઓગસ્ટસ પિતાની પુત્રીઓ અને પૈત્રીઓની પાસે કંતાવ અને વર્ણવતું હતું, અને તેની સ્ત્રી અને તેની બહેનનાં વણેલાં કપડાં તે પહેરતે હતે. ઘર કામમાં ચતુર અને કુશળ કૌટુંબિક ખરચ ખુટણમાં કરકસરવાળી, બુદ્ધિમાં કેળવાએલી, સ્ત્રી–સંદર્યના મનેહારિત્વથી ભૂષિત, અને પિતાના સ્વામીનું દરેક રીતે તનમનથી શુભ વાંછતી અને શુદ્ધ પ્રેમથી સંપૂર્ણ વફાદાર, એવી અનેક સ્ત્રીઓના દાખલા તે વખતના ઇતિહાસમાંથી મળી આવે છે. પિંપીની ચતુર અને ભક્તિમાન પત્ની કેરનેલિયા, સેનિકાની મિત્ર માસના અને માતા હેલવિયા, એવી જ સ્ત્રીઓ હતી. વળી ઉત્તર ઈટાલીનાં શહેરો જમાનાની ભ્રષ્ટતામાંથી ઘણે અશે મુક્ત રહ્યાં હતાં, અને પાપુઆ અને એશિયા તે ખાસ કરીને પિતાની સ્ત્રીઓના સદાચારને માટે મશહુર હતાં. વિષયાસક્તિના આવા હડહડતા સમયમાં પણ, મેલેનિયા નામની એક કુલીન સ્ત્રીએ ટાઈબિરિયસની દુષ્ટ વાસનાને અધીન થવા કરતાં પિતાની છાતીમાં ખંજર ઘેચી ઘાલવાનું વધારે વાજબી ગયું હતું. જે સમયમાં લગ્નને ગમે ત્યારે કેક કરવાની પરવાનગી કાયદો આપતા હતા તે જ સમયમાં રામની સ્ત્રીઓની દઢતા અને વફાદારીના ઉંચા દાખલા ઈતિહાસમાં પ્રસિદ્ધ થયા છે, અને તે દાખલાઓ આટલા બધા જમાનાથી આખી આલમમાં ઘરગતુ થઇ પડયા છે. રિશીઆની કમળતા અને શૈર્યને દાખલ વાંચી કેના
