________________ સ્ત્રીઓની પદવી. 391 My vv માનવંતા કાર્યમાં તેમની સફળતાથી એણે ખુશી થવું, અને તેના ઉપર જે પ્રેમ રાખે તેના ઉપર એણે પ્રેમ રાખે. આમ ખુલ્લા દિલથી અને મોકળે મને આનંદથી તેની સાથે વાતચિત કરીને, સ્પષ્ટ કે ગર્ભિત કઈ પણ જાતને ઠપકો આપ્યા સિવાય અને જ્ઞાન દોષથી ઉપજતી ભીતિ કે નફટતા કોઈ પણ જાત નિશાની એ બાઈમાં ઉપજ્યા સિવાય, ગ્રીક લેકમાં સર્વોત્તમ અને ડાહ્યામાં ડાહ્યો ગણાતો માણસ, તેના સૈન્દર્યની રમણીય પ્રશંસા કરતા કરતા તેને ઘેરથી ગયો. આ સઘળી વાત આચરણના ઈતિહાસમાં કહ્યા વિના છૂટકે નહે. માટે અમે કહી છે. ગ્રીસમાં મહાન પુરૂષો ઘણું થયા છે પણ મહાન સ્ત્રી થઈ નથી તેનું કારણ હવે વાંચનારને સમજાશે. આપણું સ્વભાવના ઉચ્ચ અને નીચ ભાગોની વચ્ચે ભેદ છે એ વાત આપણું પડે ગ્રીક લેકે પણ સ્વીકારતા હતા, તથાપિ આચરણનું જે ધોરણ તેઓ અમલમાં મૂકતા હતા તે હાલના અર્વાચીન લેકમતથી ઘણું ભિન્ન હતું એ વાત પણ હવે સમજાશે, અર્થાત નીતિને સિદ્ધાંત સાર્વત્રિક છતાં દેશ, કાળ અને સંજોગ ભિન્નતાએ કરીને તેના ધોરણમાં ભેદ પડે છે, એ વાત પણ ઉપરના ટુંકા ઈતિહાસથી સ્પષ્ટ થશે. પ્રબળ અને ક્ષણિક કામ વિકારની તૃપ્તિ વિવાહિત પત્ની દ્વારા જ થવી જોઈએ એ ખ્રિસ્તિઓના ધોરણથી ગ્રીક લેક અજ્ઞાત હતા. ગ્રીક પત્નિઓ ઉપર સપ્ત ફરજો નાખવામાં આવી હતી. પાછળના સમયમાં પતિને માથે પણ ફરજે નાંખવામાં આવી હતી. જો કે તે ફરજો કાંઈક ઓછી સખત હતી. ઉપર કહેલી બદીમાં કલંક ગણાતું હતું, પરંતુ ગ્રીક લેકેની લાગણીને તેને અણગમે એટલે ઓછો હતો કે તે જોઈ અત્યારે આપણું હૃદયને આંચકે લાગે છે. વારાંગનાના આખા વર્ગને કાયદાએ થોડીક બાબતોમાં કાંઈક નાલાયક ઠરાવી હતી, અને જોકે તેમનાં વખાણ વધારે થતાં પરંતુ કૌટુંબિક જીવન જે સ્ત્રીઓ સ્વીકારતી તેમના કરતાં તેમને એવું માન મળતું; પરંતુ સંજોગે એવા એકઠા થઈ ગયા હતા કે તેમને લીધે તેમની ખરી લાયકી અને લેકામાં તેમનો મરતબો વધી ગયે; અને લગ્ન પ્રત્યે અણગમે ઘણે સાધારણ થઈ પડે, અને જાહેર રીતે,
