________________
બાબુ બંકિમચંદ્રનું સંક્ષિપ્ત વૃત્તાન્ત
પડયા. જોયું તે સામે એક ઉંચા શરીરવાળા સાહેબ બહાદૂર ઉભો છે અને છેડે દૂર કેટલાક સાહેબ લેકે ક્રિકેટ રમતા હતા. બંકિમ જાણી ગયા કે પાસે ઉભેલા સાહેબેજ પાલખીના બારણા પર હાથ માર્યો છે. બંકિમચંદ્ર કર્નલ સાહેબને ઓળખતા હતા કે નહિ તેની ખબર નથી. બંકિમે પાલખીની બહાર આવતાં જ ક્રોધપૂર્વક સાહેબને કહ્યું-“હુ ધ ડેવીલ યુ આર ?” અર્થાત્ હે દુષ્ટ તું કોણ છે? - સાહેબે કંઈ જવાબ ન આપતાં બંકિમનો હાથ પકડીને જેરથી તેમને ધક્કો માર્યો. પછી બંકિમ બાબુ બીજા જે સાહેબો રમતા હતા તેમના તરફ ગયા. તેમની પાસે જઈને જોયું. તે બે ત્રણ સાહેબ તે તેમના ઓળખીતાજ હતા. તેઓમાં એક
ન્યાયાધીશ બેનબ્રિજ સાહેબ પણ હતા. બંકિમે ન્યાયાધીશ સાહેબને પૂછયું-પેલો માણસ મારી સાથે કેવી રીતે વત્યી છે તે તમે જોયું ?
સાહેબે કહ્યું –બાબુજી! હું ટુંકી દૃષ્ટિવાળો છું; મેં કશુંજ જોયું નથી.
તે સાચેજ ઓછું જોઈ શકતા હતા. ભગવાન જાણે તે બંકિમને ઓળખી શકયા હતા કે નહિ; પણ પાછળથી તેમણે અને કર્નલ ડેફિને કહ્યું હતું કે તેઓ તે વખતે બંકિમચંદ્રને ઓળખી શક્યા ન હતા.
બંકિમબાબુ ન્યાયાધીશ બેનબ્રિજ સાહેબ પાસેથી બીજા સાહેબ પાસે ગયા અને પૂછયું કે આપ લેકેએ કંઈ જોયું છે કે નહિ?
તેમણે પણ કહ્યું- “અમે કશું જોયું નથી.”
ત્યારે “ઠીક છે, અદાલતમાં આ પ્રમાણેજ કહેજો.” એમ કહીને ક્રોધ અને ભથી અધીર થયેલા બંકિમચંદ્ર ઘેર આવ્યા.
બીજે દિવસે ફોજદારી અદાલતમાં બંકિમે કર્નલ સાહેબના નામ ઉપર ફરિયાદ સેંધાવી. વિચારક મેજીસ્ટ્રેટ ન્યાયનિક અને બંકિમના ગુણોને જાણવાવાળા હતા. કર્નલ સાહેબ ઉપર કેર્ટને સમન નીકળ્યો.
ગામના લેકે ઉપલા બનાવથી કર્નલ વિરુદ્ધ એટલા ઉશ્કેરાઈ ગયા હતા કે સાહેબને પિતાની ગાડીનાં બારણાં બંધ રાખી સંતાઈને અદાલતમાં જવું પડયું હતું. સાંભળ્યું છે કે તેમ છતાં પણ સાહેબની ગાડી ઉપર કાંકરા ફેંકવામાં આવ્યા હતા.
સાહેબ આવીને આરોપીના પાંજરામાં ઉભા રહ્યા. મુકર્દમે જોવાને માટે આખા શહેરના લોકે તૂટી પડ્યા હતા. એક બંગાળીએ સાહેબ ઉપર ફરિયાદ કરી હતી, તે પણ ગમે તેવા સાહેબ ઉપર નહિ પણ એક લશ્કરી અમલદાર-કર્નલના ઉપર ! તે જમાનામાં આવું દશ્ય વિચિત્ર હતું–અદ્દભુત હતું. આશ્ચર્યથી ચકિત થયેલા નગરવાસીઓ આ અશ્વતપૂર્વ મુકર્દીમાને ફેંસલા જેવાને માટે અદાલતમાં એકઠા થયા હતા. કાઈ ડેપ્યુટી બંકિમચંદ્રને, કઈ કર્નલ સાહેબને અને કોઈ ન્યાયાધીશને જોવા આવ્યા હતા. વકીલ, મુન્હાર અધિકારીઓ વગેરે બધાય પોતપોતાનું કામ છોડીને મુકર્દમ જોવા આવ્યા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
