________________
પાંચમા શ્રી સુમતિનાથ પરમાત્માનું સ્તવન
૮૩
કામના (ઇચ્છાઓ) વાળા જ હોય છે, પરંતુ તમારામાં પોતાના ગુણોનું ભોગીપણું છે, પરંતુ વીતરાગ હોવાથી ઇચ્છા વિનાના સ્વભાવરમણતાવાળા છો. આવું સ્વરૂપ જોઈને ઘણું આશ્ચર્ય ઉપજે છે. આ પ્રમાણે હે વીતરાગ પરમાત્મા ? તમારૂં જીવન આશ્ચર્યકારી છે.
ઉપજે વ્યય લહે તહવિ તેહવો રહે,
ગુણ પ્રમુખ બહુલતા તહવિ પિંડી । આત્મભાવે રહે અપરતા નવિ ગ્રહે,
લોક પ્રદેશ મિત પણ અખંડી || અહો શ્રી સુમતિજિન શુદ્ધતા તાહરી || ૨ ||
ગાથાર્થ :- હે પરમાત્મા ! સમયે સમયે ઉત્પાદ - વ્યય પામો છો તો પણ જેવા છો તેવા જ રહો છો અર્થાત્ ધ્રુવપણ છો. ગુણો અને પર્યાયોની બહુલતા છે. તો પણ દ્રવ્યથી પિંડી એટલે એક સ્વરૂપ પણ છો. સદાકાલ આત્મભાવમાં જ (સ્વભાવદશામાં જ) રહેનારા છો ક્યારેય પણ (અપરતા એટલે) વિભાવદશા પામતા નથી. તથા લોકાકાશ પ્રદેશ પ્રમાણ આત્મપ્રદેશોવાળા છો. તો પણ અખંડ દ્રવ્ય સ્વરૂપ છો. (આમ પરસ્પર વિરોધી સ્વરૂપને ધારણ કરનારા છો.) ॥ ૨ ॥
વિવેચન :- આ સંસારમાં કુલ છ દ્રવ્યો છે. ધર્માસ્તિકાય અધર્માસ્તિકાય અને આકાશાસ્તિકાય આ ત્રણ દ્રવ્યો એક એક છે કાળ એ ઉપચરિતદ્રવ્ય છે. પરમાર્થે દ્રવ્ય નથી. જીવ અને પુદ્ગલ અનંત અનંત દ્રવ્યો છે.
આ સર્વે પણ દ્રવ્યો પ્રતિસમયે પૂર્વપર્યાયરૂપે (વ્યય) નાશ પણ પામે છે. અને ઉત્તરપર્યાયરૂપે (ઉપજે) ઉત્પન્ન પણ થાય છે. છતાં દ્રવ્યથી જેવું દ્રવ્ય છે તેવું જ તે દ્રવ્ય રહે છે. કદાપિ દ્રવ્યપણે બદલાતું
