________________
૯૨
શ્રી દેવચંદ્રજી કૃત ચોવીશી ભાગ : ૧
થાય જ નહીં કારણ કે મોક્ષમાં તો સર્વથા પુદ્ગલ વિનાનું જ જીવન છે. માટે આમ પણ બનતું નથી.
ફક્ત “તાસ રંગી” પુદ્ગલદ્રવ્યની સાથે રંગાયેલો રહે છે. તેથી પુદ્ગલના વર્ણાદિ ગુણો ઉપર મોહાન્ધ બને છે. મનગમતા વર્ણાદિવાળું પુદ્ગલ મળે તો રાજી રાજી થઈ જાય છે અને જરાક અણગમતું પુદ્ગલદ્રવ્ય મળે તો કષાયોથી ધમધમેલો થઈ જાય છે. આવી અશુભ પરિણતિથી જ આ જીવ કર્મ બંધ કરે છે પોતાના ગુણોની પ્રગટતા થતી નથી. એટલે પરદ્રવ્યનો ભોગી બન્યો છે. વીર્યાન્તરાય કર્મનો ક્ષયોપશય થયો છે પરંતુ તે ક્ષયોપશમ બીજા સ્વગુણો, કર્મોથી આવૃત હોવાના કારણે સ્વગુણો સાથે જોડાયો નથી તેથી જ તે ક્ષયોપશમ પુદ્ગલાનુયાયી બની ગયો છે અને તેના જ કારણે આ જીવને રાગ - દ્વેષાદિ દોષો ઉત્પન્ન થાય છે.
પોતાના આત્મધર્મો કર્મોથી અવરાયેલા છે એટલે આ જીવ પુદ્ગલનો રાગી અને પુદ્ગલસુખના પ્રેમવાળો બન્યો છે. પરંતુ વિચાર કરતાં આ જીવને પુદ્ગલની સાથે શું સંબંધ ? મૃત્યુ પામીને બીજા ભવમાં જાય ત્યારે આ ભવનાં સમસ્ત પુદ્ગલદ્રવ્ય છોડીને જ જીવ પરભવમાં જાય છે એટલે આ જીવ પરદ્રવ્યનો ઇશ (સ્વામી) છે જ નહીં. મોહમાત્રથી સ્વામિત્વ માની લીધું છે.
આ આત્માની ઐશ્વર્યતા (જ્ઞાનાદિઆત્મગુણોની) છે તેથી તે તો સર્વથી અપર જ છે. (જુદી જ છે) જે આત્માઓ તેના અનુભવી હોય તે જ આ વાત જાણી શકે છે માટે વસ્તુધર્મે (વાસ્તવિકપણે) આ જીવ પોતાના સ્વરૂપે ક્યારેય પણ પરદ્રવ્યનો સંગી છે જ નહીં, પરંતુ આ વાત આ જીવ જ્યારે સમજશે અને જીવન તેવું બનાવશે ત્યારે જ તેને તે ગુણ પ્રગટ થશે અને આત્મકલ્યાણ પ્રાપ્ત કરશે. આ આત્મા સર્વથા સર્વપુગલાતીત સ્વરૂપવાળો છે. II ૬ ॥
