________________
હમીરગઢ
૧૩૭,
સાચા રૂતિહાસ માં “હમીરપુર”નું નામ આપવા સિવાય કશું ય લખ્યું નથી.
આગળ કહેવામાં આવ્યું છે તેમ જે આ “હમીરપુર” શહેર દેવડા હમીરે વિસં. ૮૦૮માં વસાવ્યાની વાત સાચી હોય, તે આ શહેરની પ્રાચીનતામાં જરાયે શંકા રહેતી નથી. તેમ જ અહીંના રસ્તા ઉપરના જૈન મંદિરમાંના, આરસને પ્રાચીન ચેવિશીને પટ્ટ તથા બે કાઉસમ્બિયા (ઊભી મૂર્તિઓ) પરના વિકમની તેરમી અને ચૌદમી શતાબ્દિના ત્રણ લેખે પણ આ શહેરની પ્રાચીનતાને સિદ્ધ કરે છે. પરંતુ આ ત્રણે શિલાલેખમાં હમીરપુરનું નામ નહિ હેવાથી કદાચ તે ત્રણે મૂર્તિઓ પાછળથી બહારગામથી લાવ્યાની પણ સંભાવના થઈ શકે. તેમ છતાં આ શહેરની પ્રાચીનતા નષ્ટ થતી નથી. પુસ્તપ્રાતિસંદ પ્રથમ ભાગ (સિંધીજેનગ્રંથમાલા) પૃષ્ઠ ૯૮ માં
શરાવિક' નામની વિસં. ૧૩૨૮ માં લખાયેલી હસ્તલિખિત પ્રતિની એક પ્રશસ્તિ આપી છે. તેમાં લખ્યું છે કે – હમીરપત્તન વાસ્તવ્ય, પલ્લીવાલજ્ઞાતીય, શેઠ સાહુડના પુત્ર શેઠ કહુઆએ પિતાના ભાઈ ઉદા શ્રાવકના કલ્યાણ માટે શ્રીબાડમેરુ (બાઢમેર) ના શ્રી મહાવીર ચિત્યમાં શ્રી પાર્શ્વનાથ બિબ વિ. સં. ૧૩ર૭ માં સ્થાપન કર્યું. (આ પ્રશસ્તિમાં, આ કહુઆ શ્રાવકના પૂર્વજો તથા વંશજોનું સંક્ષિપ્ત પણ ઠીક ઠીક વર્ણન આપ્યું છે.) આ શાસ્ત્રીય પ્રમાણ આ હમીરપુરની પ્રાચીનતાને સિદ્ધ કરે છે. તેમજ આ વાતને અહીંના આરસના મંદિરની
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
