________________
પાંડવાડા
૨૩૩
“આ મંદિરને સૂર્યનું મંદિર માનવાનું બીજું કારણ એ છે કે, મૂર્તિની સન્મુખ ચેકમાં બનેલા પથ્થરના એક સ્તંભમાં કમલાકૃતિ ચક બનેલું છે. જેમ વિષગુના મંદિરમાં મૂર્તિની સામે ગરુડ, શિવની સામે નન્દી, દેવીની સામે સિંહ વગેરે બનેલાં રહે છે તેમ સૂર્યના મંદિરમાં સ્તંભના ઉપર કમલાકૃતિ ચક બનેલું રહે છે. કયાંઈ આ ચક્ર સ્તંભમાં ચુંટાડેલું પણ હોય છે અને ક્યાંઈ એક ખીલા ઉપર ફરતું પણ મળે છે.
“રાજ્યમાં સેંકડો સૂર્યની મૂર્તિઓ આજે પણ પણ મળી આવે છે અને છઠ્ઠી શતાબ્દિથી ૧૪મી શતાબ્દિ સુધી વિદ્યમાન રહેલાં ગામમાં ચેડાંક જ એવાં ગામે હશે જેમાં સૂર્યનું મંદિર અથવા તેની તૂટી ફૂટી મૂર્તિ ન મળે. ક્યાંઈ કયાંઈ તે એક જ જગ્યા ઉપર સૂર્યની પાંચથી અધિક મૂર્તિઓ જોવામાં આવે છે. જેમ આ સમયમાં આ રાજ્યમાં લક્ષમીનારાયણનાં મંદિરે બનાવવાને અધિક પ્રચાર છે, તેવી જ રીતે પહેલાં સૂર્યનાં મંદિર બનાવવાનું હતું. જેટલી મૂર્તિઓ આ રાજ્યમાં જોવામાં આવે છે તે બધી બે ભુજાવાળી છે. તેમના મસ્તકે મુકુટ, છાતી ઉપર કવચ (બખ્તર) બંને હાથમાં કમલ અને પગમાં લાંબા બૂટ હોય છે.
આ મંદિરમાં પરમાર રાજા ધારાવર્ષના સમયના બે ૧ સિરોહી રાજ્યમાં જ નહીં પણ સમસ્ત રાજપૂતાના, ગૂજરાત, કાઠિયાવાડ, મધ્ય હિંદ તથા બંગાલ આદિમાં જેટલી સર્યની મૂર્તિઓ જેવામાં આવી તે બધી આ રીતે બૂટવાળી છે. કેવળ નેપાલથી મળેલી એક સૂર્યની મૂર્તિને ફેટ જોવા મળે છે તેમાં બૂટ નથી. પણ મૂર્તિના પગની આંગળીઓ જોવામાં આવે છે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
