Book Title: Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
View full book text
________________
૧/- ૧
૩૯ હવે બે પ્રકારે વસ્ત્ર પંચક કહે છે - તે અપ્રતિલેખિત અને દુષ્પતિલેખિત જાણવું. અપ્રતિલેખિત વસ્ત્ર તે તુલી, ઉપધાનક કે ગાલમસૂરીયા જાણવા તે સીવેલા હોવાથી તેનું પડિલેહણ ન થાય. ખરડીયો, સલોમપટ, ભરવીગા, જીર્ણ, સદેશવસ્ત્ર, પ્રહ્માદિ, કુતુપિ, પ્રાવારક, નવત્વક, દ્રઢગાલિકા એ બધાં દુઃખે કરીને પડિલેહાય તેવા જાણવા. તેમાં પ્રહ્માદિ - હાથના મોજાં. કુતુપ - રૂથી ભરેલ વસ્ત્ર, દેઢગાલિ - શીવેલ વસ્ત્ર. શેષ પ્રસિદ્ધ છે.
- તૃણ પંચક - જિનેશ્વરે કહેલ છે, તે શાલી, વીહી, કોવ, તલગ અને અરણ્યનું ઘાસ, જે આઠ કર્મ ગ્રંથીનું દહન કરે છે. ચર્મપંચક - બકરી, ઘેટું, ગાય, ભેંસ, હરણનું ચામડું જાણવું. તે તલી, ખલ્લક, કોશ, કૃતિ આદિમાં વપરાય છે. તથા અસંયમના હેતુરૂપ હોવાથી હરણાદિના ચામડાને સાધુ ગ્રહણ કરતાં નથી. જેમાં કોઈને પ્રમાર્જતા ન થાય તે અસંયમ જાણવો.
હવે પ્રેક્ષા અને ઉપેક્ષા બે ભેદે બતાવે છે. વ્યાપારમાં, અવ્યાપારમાં તેમાં વ્યાપારમાં જેમ ગ્રામની. અવ્યાપારમાં - જેમ નાસતાંની કેમ ઉપેક્ષા કરો છો? બંનેનો અહીં અધિકાર છે. વ્યાપાર ઉપેક્ષા - તે સાંભોગિક સાધુ સીદાતો હોય તો તેને ધર્મ કાર્યમાં દોરવો. પાસત્યાની પણ દોરે. અવ્યાપાર ઉપેક્ષા - કોઈ ગૃહસ્થ ધંધા વિના પીડાતો હોય તો તેને પ્રેરણા ન કરવી તે ઉપેક્ષા સંયમ જણાવો. ગૃહસ્થ હોય ત્યાં સાધુ પગ ન પણ પૂંજે તો સંયમ થાય અને ગૃહસ્થ ન હોય તો પણ પૂંજવાથી સંયમ થાય.
પ્રાણ આદિ સંસક્ત ભોજન, પાન અથવા અવિશુદ્ધ ઉપકરણ ભોજન કે પ્રમાણાતિરિક્ત હોય તો તે વિધિથી પરવતા સંયમ થાય. અને અકુશળ મન - વચનનો રોલ તથા કુશળની ઉદીરણા તે સંયમ મન, વચનના સંયમ સાથે અવશ્ય કાયાને કાર્યમાં જોડવી. ગમના ગમનમાં તે ઉપયોગ રાખી સારી રીતે વર્તે. અસંયમ તજીને કાચબાની માફક પગ, હાથ વગેરે ગોપવીને સાધુ કાયાનો સંયમી થાય.
સંયમ કહો (શંકા) અહિંસા જ તત્ત્વથી સંયમ છે. તેથી જૂદો ભેદ પાડીને કહેવું તે અયુક્ત છે. (સમાધાન) એમ નથી. સંયમ વડે અહિંસા ઉપર ઉપગ્રહ કરવાપણું છે. કેમકે સંયમી જ ભાવથી નિશ્ચ અહિંસક છે.
હવે તપને પ્રતિપાદિત કરે છે. તે બે ભેદે છે - બાહ્ય, અત્યંતર, તેમાં બાહ્ય તપ પ્રતિપાદન કરતાં કહે છે.
• નિયુક્તિ - ૪૭ + વિવેચન - અનશન, ઉણોદરિત, વૃત્તિસંક્ષેપ, રસત્યાગ, કાયકલેશ, સંલીનતા.
(૧) અનશન - ન ખાવું તે, આહાર ત્યાગ. તે બે ભેદે છે. ઇવર એટલે પરિમિતકાળ માટે. તે ચરમ તીર્થંકરના તીર્થમાં ઉપવાસથી છ માસ સુધી હોય છે. યાવત્રુચિક - આજન્મભાવિ હોય છે. તે વળી ચેષ્ટા, ભેદ, ઉપાધિ વિશેષથી ત્રણ ભેદે છે. તે આ રીતે - પાદપોપગમન, ઇંગિતમરણ, ભક્તપરિજ્ઞા. તેમાં અશન કરનારને ચાર આહારના ત્યાગ પચી ચેષ્ટા પણ છોડી દેવી તથા ચેષ્ટા છોડીને એકાંત નિપ્રતિકર્મ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
