Book Title: Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
View full book text
________________
૨ -
૮૩ પૂછયું, તેણીએ હા પાડી. રાજાએ કારણન પૂછ્યું. કોઈ કામે ચાણક્ય રાજા પાસે આવ્યો, રાજાએ સામે ન જોયું. ત્યારે ચાણક્યવિચારે છે કે - રાજા રોષાયમાન થયો છે, હવે મારું મરણ આવેલ છે. પુત્ર પૌત્રાદિ માટે ધન આપી દીધું, તેમના રક્ષણાર્થે ગુપ્ત સ્થાનમાં સંતાડી દીધું. એક પત્ર લખી દાબડામાં મૂક્યો. દાબડો સુગંધવાળા ઓરડામાં મૂકી દીધો, જંગલમાં જઈ ગોકુળમાં ઇંગીની મરણ સ્વીકારીને ચાણક્ય રહ્યો. -x-x- સુબંધુ એ ચાણક્યનું ઘર જોયું. સુગંધીવાળા ઓરડામાં દાબડો જોયો. તે ખોલી પત્ર વાંચ્યો - x-x- તેમાં લખેલ કે કોઈએ આ સુગંધી ચૂર્ણન સંઘવું. જે સંધ્યા પછી કોઈપણ પ્રકારના વિષયસુખને ભોગવશે તો અવશ્ય મરી જશે. સુબંધુએ કોઈ પુરુષને સુંઘાડીને શબ્દાદિ વિષય ભોગવાવતા તે મરી ગયો. તેથી જીવિતનો અર્થી સુબંધુ અનિચ્છાએ સાધુ વત્ રહ્યો, પણ તે અસ્વસ્થ- પરતંત્ર સાધુમાફક રહ્યો. પરંતુ અધિકૃત સાધુ- માત્ર વેશધારી હોવાથી સાધુન કહેવાય. તેથી તે ત્યાગી પણ કહેવાતો નથી, કેમકે તે સાધુના ગુણથી યુક્ત નથી. હવે સાધુ કોને કહેવો, તે કહે છે -
સૂત્ર - ૮ -
જે કાંત અને પય ભોગ પ્રાપ્ત થાય તો પણ (તે તરફથી) પોતાની પીઠ ફેરવી લે છે અને સ્વાધીન રૂપે પ્રાપ્ત ભોગોનો ત્યાગ કરે છે, તેને ત્યાગી કહેવાય છે.
૦ વિવેચન - ૮ -
કાંત - કમનીય, શોભન. પ્રિય - ઇષ્ટ. અહીં કાંત પણ કંઇક, કોઈને, કોઈક નિમિત્તથી અપ્રિય પણ હોય. કહ્યું છે - ચાર કારણે ગુણો નાશ પામે, (૧) રોષથી, (૨) પ્રતિનિવેશથી (3) અકૃતજ્ઞતાથી (૪) મિથ્યાભિનિવેશથી. તેથી પ્રિય' વિશેષણ પણ મૂક્યું. ભોગ -- શબ્દાદિ વિષયોને પામીને, વિવિઘ - અનેક પ્રકારોથી, શુભ ભાવનાદિ વડે પીઠ કરે છે - અર્થાત પરિત્યાગ કરે છે. તે સમયે પોતે બંધનથી બંધાયેલો ન હોય, તેમ ત્યાગી પણ ન હોય, પણ પોતાના વશમાં અને સ્વાધીન એવા જ ભોગોનો ત્યાગ કરે છે. ગાથામાં ફરી ત્યાગ શબ્દનું ગ્રહણ પ્રતિ સમય ત્યાગના પરિણામની વૃદ્ધિને સૂચવે છે. ભોગ ગ્રહણ સંપૂર્ણ ભોગના ગ્રહણ માટે છે. અથવા ત્યજેલા ભોગ ફરી ઉપનત - કારણ ન થાય તે માટે છે. તેથી જ આવાને જ ભરત આદિ વત્ ત્યાગી કહ્યા છે.
(શંકા) જો ભરત અને જંબૂ આદિ છતાં ભોગોને ત્યાગે તેને જ ત્યાગી કહેવામાં આ દોષ થાય છે - જે કોઈ ભીખારી કે નિર્ધન આદિ એ દીક્ષા લઈને ભાવથી અહિંસાદિ ગુણયુક્ત શ્રમણ્યમાં પ્રયત્નશીલ હોય તેને શું અપરિત્યાગી કહેવા? (સમાધાન) તેણે પણ અગ્નિ, પાણી, સ્ત્રી એ ત્રણ લોકસાર રત્નોનો ત્યાગ કરીને દીક્ષા લીધી છે. તેનું દષ્ટાંત કહે છે -
એક કઠિયારાએ, સુધમાં સ્વામી પાસે દીક્ષા લીધી. તે ગૌચરી જતો ત્યારે લોકો તેને રાંક કહેતા. તે બાળક બુદ્ધિથી આચાર્યને કહે છે - મને બીજે લઈ જાઓ, હું આ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
