Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 162

૬ / - | ૨૩૧, ૨૩૨
• નિયુક્તિ
૨૬૮, ૨૬૯ + વિવેચન
અઢાર સ્થાનોને આ આચાર કથામાં તીર્થંકર કહ્યાં છે, તેમાંનુ એક પણ સાધુ અંગીકાર કરે તો તે સાધુપણામાં ન રહી શકે. તે સ્થાનો બતાવે છે - (૧) પ્રાણાતિપાત નિવૃત્તિ આદિ અને રાત્રિ ભોજન વિરતિ રૂપ છ વ્રતો, (૨) છ કાય - પૃથ્વીકાયાદિ છ કાય, (૩) અકલ્પ - શિક્ષક સ્થાપના કલ્પાદિ જે કહેવાનાર છે. (૪) ગૃહસ્થ સંબંધી કાંસ્ય ભાજનાદિ, (૫) પલ્લંક - શયન વિશેષ, (૬) નિષધા - ઘરમાં એકાનેક રૂપ, (૭) સ્નાન - દેશ અને સર્વ ભેદથી, (૮) શોભા વર્જન - વિભૂષાનો ત્યાગ. આ બધાનું
-
વર્જન કરે.
–
• સૂત્ર - ૨૩૩ થી ૨૩૫
(૨૨૩) ભગવંત મહાવીરે તે ૧૮ સ્થાનોમાં પહેલું અહિંસા કહેલ છે, કેમકે અહિંસાને તેમણે સૂક્ષ્મરૂપે જોયેલ છે. સર્વે જીવો પ્રત્યે સંયમ રાખવો તે અહિંસા. (૨૩૪) લોકમાં જેટલાં ત્રસ કે સ્થાવર પ્રાણી છે, સાધુ - સાધ્વી, જાણતા કે અજાણતા, તેને ન હણે - ન હણાવે. (૨૩૫) બધાં જીવો જીવવા ઇચ્છે છે, મરવા નહીં. તેથી નિગ્રન્થ સાધુ પ્રાણીવધને ભયંકર જાણીને તેનો ત્યાગ કરે.
-
36/11
૧૬૧
♦ વિવેચન - ૨૩૩ થી ૨૩૫
સૂત્ર સ્પર્શ નિયુક્તિ કહી, હવે બીજા સૂત્રની વ્યાખ્યા કરે છે. તેનો સંબંધ આ છે- અઢાર સ્થાનોમાં ગુણો અખંડ અસ્ફુટિત કરવા જોઈએ. તેની વિધિ કહે છે - તેમાં અઢાર સ્થાનગણમાં વ્રતષટ્કમાં તેના અનાસેવનદ્વારથી આ કહેવાનાર સ્વરૂપ પહેલું સ્થાન ભગવંત મહાવીરે કહેલ છે - “અહિંસા'. સાધુ આધાકર્માદિના પરિભોગથી કરવું - કરાવવું આદિના ત્યાગથી સૂક્ષ્મ કહ્યું. માત્ર આગમ દ્વારથી કહ્યું નથી. પણ સાક્ષાત્ ધર્મ સાધકત્વથી પામેલ છે. આને જ નિપુણ કેમ કહે છે ? આને ભગવંત મહાવીરે સર્વભૂતિ વિષય સંયમ કહ્યો છે, બીજાએ નહીં. તે ઉદ્દિશ્યકૃત ભોગ વિધાનથી કહેલ છે. તે જ સ્પષ્ટ કરે છે - જગતમાં જેટલાં બે ઇંદ્રિયાદિ ત્રસ પ્રાણી કે પૃથ્વી આદિ સ્થાવરો છે, તેમને જાણીને રાગાદિથી અભિભૂત થઈ, હણવાની બુદ્ધિથી કે અજાણપણાથી પ્રમાદથી ન હણે, ન હણાવે, હણનારને ન અનુમોદે, માટે અહિંસાને નિપૂણા કહી. અહિંસા સુંદર શા માટે છે, તે બતાવે છે - બધાં જીવો પણ દુઃખિતાદિ ભેદવાળા જીવવાને ઇચ્છે છે, પ્રાણ પ્રિય હોવાથી મરવાને ઇચ્છતા નથી. તેથી પ્રાણવધને દુઃખનો હેતુ હોવાથી ભયંકર જાણીને સાધુઓ હિંસાને તજે.
• સૂત્ર ૨૩૬, ૨૩૭ -
સાધુ કે સાધ્વી પોતાને માટે કે બીજાને માટે ક્રોધાદિથી કે ભયથી હિંસક કે અસત્ય વચન ન બોલે, બીજાને ન બોલાવે. લોકમાં સમસ્ત સાધુ દ્વારા મૃષાવાદ ગર્ભિત છે અને તે પ્રાણીઓને માટે અવિશ્વસનીય છે. તેથી મૃષાવાદનો પૂર્ણપણે ત્યાગ કરી દે.