Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 224

૧૦|-| ૪૫ થી ૪૯૯
૨૦૩ અને તપમાં રત રહે છે, જે શરીરની પણ આકાંક્ષા નથી કરતા તે મુમુક્ષ ભિક્ષ છે.
(૪૯) જે મન વારંવાર દેહનો વ્યત્સર્ગ અને મમત્વ ત્યાગ કરે છે જે કોઈના દ્વારા આક્રોશ કરતા કે પીટાતા અથવા શરૂાદિથી સંત - વિક્ષત કરવા છતાં પણ પૃથ્વીની સમાન સવસહા • ભામાશીલ રહે છે. જે કોઈ પ્રકારનું નિચાણું નથી કરતો, કૌતુક નથી કરતો તે જ ભિક્ષ છે.
(૪૯૮) જે સાધુ પોતાના શરીરથી પરીષહોને જીતીને જાતિપથ થકી પોતાનો ઉદ્ધાર કરી લે છે, જે જન્મ મરણરૂપ સંસારને મહાભય જાણીને શ્રમણવૃત્તિને યોગ તપશ્ચયમાં રત રહે છે, તે ભિક્ષ છે.
(૪૯૯) જે સાધુ હાથથી, પગથી, વાણીથી અને ઇંદ્રિયોથી સંયત છે, અધ્યાત્મમાં રત છે, જેની આત્મા સખક રૂપથી સમાધિસ્થ છે અને જે સુત્ર તથા અર્થને વિશેષ રૂપે જાણે છે, તે ભિક્ષ છે.
• વિવેચન - ૪૫ થી ૪૯૯ -
નિશ્ચે મહાત્મા સમ્યકપણે ઇંદ્રિયોના દુઃખ હેતુ કાંટાને સહન કરે છે, તે સ્વરૂપથી કહે છે - આક્રોશ, પ્રહાર અને તર્જતા. તેમાં આક્રોશ - ચકારાદિથી, પ્રહાર - કશ આદિથી, તર્જતા - અસૂયાદિથી તથા અત્યંત રૌદ્ધ ભયજનક શબ્દો જે સ્થાનમાં સપહાસ છે તે લેવા તથા વૈતાલાદિ વડે કરાયેલ આર્તનાદ અર્થાતુ અટ્ટહાસ્યને સહન કરે. અહીં ઉપસગાં થતાં સુખ-દુઃખને સમ્યફ સહે - જે અચલિત સામાયિક ભાવ છે, તે ભિક્ષુ છે -
આ જ વાતને સ્પષ્ટ કરે છે - “માસ' આદિ રૂપ પ્રતિમાને વિધિવત્ સ્વીકારીને, સ્મશાનમાં ભૈરવ ભયોને જોઈને, રૌદ્ર ભય હેતુને પામીને, વૈતાલ આદિ રૂપ શબ્દાદિ સાંભળીને ભય ન રાખે. સર્વકાળ મૂળ ગુણાદિ અનશનાદિમાં આસક્ત થઈ સર્વકાળ રહે, શરીરની પણ કાંક્ષા ન કરે, નિસ્પૃહતાથી વર્તે. જે આવે છે, તે ભિક્ષ છે.
એકવાર નહીં પણ હંમેશા નિર્મમત્વ બની શરીરની વિભૂષા આદિ છોડીને, કોઈના આક્રોશથી કે મારથી અથવા તલવારના ઘાથી કે કૂતરા, શીયાળ કરડી ખાવાથી મુનિ ક્રોધાયમાન ન થતાં પૃથ્વી માફક સર્વ કંઈ સહન કરે, પણ રાગ-દ્વેષ ન કરે, બીજા ભવમાં ભોગોની આશા ન રાખે, નટ વગેરેના કૌતુક ન જુએ, તે ભાવભિક્ષ છે.
ભિક્ષુ સ્વરૂપના અભિયાનના અધિકારથી જ કહે છે - એકલા મન, વચનથી નહીં પણ કાયા સાથે એટલે મન, વચન, કાયાથી સિદ્ધાંતની નીતિએ જે સુખા આવે તે સહન કરે. તે બાવીસે પરીષહો સુધાદિને સંતોષથી સહન કરે અને જન્મ-મરણના માર્ગથી આત્માને બચાવે, જન્મ-મરણને સંસારમાં મહાભયનું કારણ જાણી તપમાં રત રહે અને સાધુપણામાં નિર્મળ ભાવના રાખે તે ખરો ભિક્ષ છે.
તથા હાથથી સંયત, પગથી સંયત એટલે કારણ વિના કાચબા માફક લીન થઈને રહે. કારણે સમ્યફ રીતે જાય. વાસંયત - અકુશલ વચનનો નિરોધ, કુશળ