Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 209

૨૦૮
દશવૈકાલિકભૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ - હવે વચન વિનય કહે છે - દેહને સ્પર્શતી વેળા, આચાર્ય જો કદાચ તેવા સ્થાને બેઠા હોય અને તેમના વસ્ત્રાદિને સંઘટ્ટો થઈ જાય તો મિથ્યાદુકૃત પૂર્વક અભિનંદીને “મારો અપરાધ ક્ષમા કરો” એમ કહે મંદભાગ્ય એવો મારો આ દોષ છે, ફરી ભૂલ કરીશ નહીં. બુદ્ધિમાન સિષ્ય આ સ્વયં કરે છે, પણ જે તેવા નથી તે કઈ રીતે વર્તે?
તે કહે છે. જેમ ગળીયો બળદ પરોણાથી વિંધાઈને કોઈ રથ આદિને વહે છે, એ પ્રમાણે અહિતાવહ બુદ્ધિ શિષ્ય, આચાર્યાદિના અભિરુચિત કાર્યોને વારંવાર કહ્યા પછી પૂરા કરે છે.
આવા કૃત્યો મુનિને ન શોભે તો કહે છે - શરદ ઋતુ સંબંધી જે કાળ, તે સંબંધી છંદ ઉપચાર - આરાધના પ્રકાર, દેશાદિ સંબંધી ઉપચાર, તેવા તેવા ઉપાયો જોઈને સાધુએ ગૃહસ્થને કંઈ ન કહેવું. જેમકે - શરદ ઋતુમાં પિત્તને હરનારું ભોજન કરવું. અનુકૂળ હવાવાળા સ્થાને સુવું ઇત્યાદિ - - ૪ (ગાથા - ૪૫૧) પ્રક્ષેપ ગાથા છે, તેની કોઈ વૃત્તિ નથી.
• સૂત્ર - ૪૫૩ થી ૫૫ -
અવિનીતને વિપત્તિ અને વિનીતને સંપત્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. જેને આ બંને પ્રકારે જ્ઞાત છે, તે જ કલ્યાણકારી શિક્ષાને પ્રાપ્ત થાય છે.
જે મનણ ચંડ છે, પોતાની મતિનો ગર્વ છે, જે પિશન છે, સાહસિક છે, ગર આજ્ઞા પાલનથી હીન છે, શ્રમણધર્મથી અષ્ટ છે, વિનયમાં અનિપુણ છે, સતિભાગી છે, તમને કદાપિ મોક્ષ પ્રાપ્ત ન થાય.
જે ર નિસાર પ્રવૃત્તિ કરે છે, જે ગીતાર્ય છે, વિનયમાં ક્રોવિદ છે, તેઓ આ સ્તર સંસાર સાગને તરીને, કમનો ક્ષય કરીને સનત્કૃષ્ટ ગતિમાં ગયા છે - તેમ હું કહું છું.
• વિવેચન ૪૫૩ થી ૫૫ -
અવિનીતને જ્ઞાનાદિ ગુણોની વિપત્તિ અને વિનિતને તેની સંપ્રાપ્તિ થાય. વિનય - અવિનય બંને જ્ઞાન સમજવાની શક્તિ હોય, તે બુદ્ધિથી વિચારીને ગ્રહણ - આસેવનરૂપ શિક્ષાને પામે છે. કેમકે ભાવથી ઉપાદેયનું પરિણામ છે. આને જ દઢ કરવા વિનીતનું ફળ કહે છે - જે સાધુ ક્રોધી હોય, ઋદ્ધિ ગૌરવમાં સ્થિત હોય, પાછળથી ચુગલી કરનાર હોય, તે જોવામાં પુરુષ હોય પણ ભાવથી ન હોય, અકૃત્ય કરતો હોય, ગુરુ આ માને નહીં, તાદિ ધર્મોને સખ્ય રીતે પામેલ ન હોય, વિનયના વિષયમાં અપંડિત હોય, કંઈ મળે તો સંવિભાગ ન કરતો હોય. આવા અધમને મોક્ષ ન મળે. પણ સમ્યગૃષ્ટિ ચાસ્ટિવંતને આવા પ્રકારના સંકલશના અભાવે મોક્ષ મળે.
વિનયના ફળને કહેવા ઉપસંહાર કરે છે. આચાર્યાદિની આજ્ઞામાં રહેનારો, મૃતાર્થધર્મી - ગીતાર્થ હોય. વિનય કરવામાં પંડિત હોય તે મહાસન્ધી આ પ્રત્યક્ષ દુરસ્તર સંસાર સમુદ્રને તરી જઈને ચરમભવ અને કેવલિત્વને પામે છે. પછી ભાવોપગ્રાહી સર્વે કમોં ખપાવીને સિદ્ધિ નામે ઉત્તમ ગતિમાં જાય છે.