Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 217

દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ ૐ અધ્યયન - ૧૦ - “સભિક્ષુ'ૐ
X
X
X
હવે “સભિક્ષુ' અધ્યયન કહે છે. તેનો સંબંધ આ છે અહીં અનંતર અધ્યયનમાં આચાર પ્રણિહિત યથોચિત વિનય સંપન્ન થાય છે, તેમ કહ્યું. અહીં કહેશે કે - નવે અધ્યયનના અર્થમાં જે વ્યવસ્થિત છે, તે સમ્યગ્રંભિક્ષુ છે. એ સંબંધે આ અધ્યયન આવેલ છે. - અહીં ‘સભિક્ષુ’ એ અધ્યયનનું નામ છે. તેથી ‘સ’ કાર અને ભિક્ષુનો નિક્ષેપો કહેવો. તેમાં ‘સ’ કારનો નિક્ષેપ કહે છે
*X*X*
૨૧૬
• નિયુક્તિ - ૩૨૯ થી ૩૩૨
નામ સકાર તે ‘સ’ કાર એવું નામ, સ્થાપના સકારને ‘સ્ન’ કારની સ્થાપના, દ્રવ્ય સકાર અને ભાવ સકાર બતાવે છે. તેમાં દ્રવ્ય તે આગમ નોઆગમ જ્ઞશરીર ભવ્ય શરીર વ્યતિરિક્ત પ્રશંસાદિ વિષયક દ્રવ્ય સકાર, ભાવ સકાર જીવ સકારમાં ઉપયુક્ત છે. અહીં જ્ઞશરીર - ભવ્ય શરીર - તદ્યતિરિક્ત પ્રશંસાદિ વિષયક દ્રવ્ય સકાર ઉપયોગી છે.
·
નિર્દેશ, પ્રશંસા, અસ્તિભાવ એ ત્રણ અર્થમાં કાર છે. તેમાં નિર્દેશમાં સ્કોડનાર ઇત્યાદિ. પ્રશંસામાં આ ‘સત્પુરુષ' છે ઇત્યાદિ. અસ્તિભાવમાં ‘દ્ભૂત’ ઇત્યાદિ અહીં નિર્દેશ અને પ્રશંસા એ બંનેમાં જે કાર છે, તેનો આ અધ્યયનમાં ઉપયોગ છે, એ જ દર્શાવે છે.
પૃથ્વી આદિ પદાર્થો છે, તેનું રક્ષણ કરવું. પ્રસ્તુત શાસ્ત્રમાં અનુષ્ઠેય અને તીર્થંકરાદિ કથિત છે, તે ભાવોને યથાશક્તિ દ્રવ્યથી અને ભાવથી આચરીને છેવટ સુધી પાળે, તે ભાવોને યથાશક્તિ દ્રવ્યથી અને ભાવથી આચરીને છેવટ સુધી પાળે, તે ભિક્ષુ છે. તે અર્થમાં જે ભિક્ષણશીલ છે, પણ ઉદરભરણાર્થે જીવતો નથી તે ભિક્ષુ છે. ‘સ ભિક્ષુ’ નિર્દેશમાં સકાર છે.
હવે ‘પ્રશંસા’માં કહે છે - ચરક, મરુક, શાક્યાદિ, ભિક્ષણશીલ છે પણ સાધુના ગુણ ન હોવાથી તેમને અહીં ન લેવા. આ અધ્યયનમાં બતાવેલા ગુણવાળો સાધુ હોય, તે ભિક્ષુ જાણવો. સત્ ભિક્ષુ તે અભિક્ષુ. આ પ્રમાણે પ્રશંસા અને નિર્દેશ અર્થમાં સકાર કહ્યો. હવે ભિક્ષુનું વર્ણન.
• નિયુક્તિ - ૩૩૩ થી ૩૩૭
-
‘ભિક્ષુ’ નો નામાદિ નિક્ષેપ કરવો. નિરુક્ત ભિક્ષુ જ કહેવા. તથા એકાર્થિક પર્યાય શબ્દો કહેવા. લિંગ - સંવેગ આદિ. અગુણી ભિક્ષુ ન લેવા પણ ગુણસ્થિતને જ લેવા. અહીં પ્રતિજ્ઞા આદિ પાંચ અવયવો કહેવાશે. આ દ્વાર ગાથા સંક્ષેપથી કહી. હવે વિસ્તારથી અનુક્રમે કહેવાશે.
નામભિક્ષુ સ્થાપના ભિક્ષુ, દ્રવ્ય ભિક્ષુ અને ભાવ ભિક્ષુ. તેમાં પહેલા બેને છોડીને દ્રવ્યભિક્ષુ કહે છે - તે આગમ - નોઆગમ - જ્ઞશરીર ભવ્ય શરીર તદ્યતિરિક્ત