Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 189

૧૮૮
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ • વિવેચન - ૩૫૧ - સૂત્રાર્થ કહેલ છે. વિશેષ એ કે ગીતમાદિને બોલાવીને કહે છે. • સુત્ર - ૩૫ર થી ૩૬૨ -
(૩૫ર, ૩૫૩) પૃથ્વી, આયુ, અગ્નિ, વાયુ તથા તૃણ, વૃક્ષ, બીજ અને બસ પ્રાણીને જીવ છે, એમ મહર્ષિ મહાવીરે કહેલ છે. તેમના પ્રતિ મન, વચન, કાયાથી સદા અહિંસામય વ્યાપારપૂર્વક રહેવું જોઈએ. એ પ્રમાણે તે સંમત થાય છે. (૩૫૪) સુસમાહિત સંયમી ત્રણ કરણ અને ત્રણ ચોગથી પૃથ્વી, ભિત્તિ, શિલા, માટી, ઢેફાનું ભેદન કે સંલેખન ન કરે.
(૩૫૫) સંયમી સાધુ શુદ્ધ પૃથ્વી અને સચિત રજ સંસ્કૃષ્ટ આસને ન બેસે અથવા અવગ્રહ યાચીને, પ્રમાઈને ત્યાં બેસે. (૩૫૬) સંયમી સાધુ જળ, વષજળ અને હીમનું સેવન ન કરે. તમ પાસુક ઉષ્ણ જળને જ ગ્રહણ કરે. (૩૫૭) સચિત્ત જળથી ભીંજાયેલ પોતાના શરીરને ન લેછે, ન મસળે, તથાભૂત શરીરને જોઈને તેનો સ્પર્શ ન કરે..
| (૩૫૮) સાધુ અંગારા, અનિ, વાલા, ચિનગારી આદિને ન સળગાવે, ન હલાવે કે ન બુઝાવે. (૩૫૯) તાલવૃત્ત, પાંદડા, વૃક્ષની શાખા કે સામાન્ય પંખાથી પોતાના શરીરને કે બાહ્ય પદગલને પણ હવા ન કરે. (૩૬૦, ૩૬૧) તૃણ, વૃક્ષ, ફળ, મૂળને છેદે નહીં, વિવિધ પ્રકારના સચિત્ત બીજને મનથી પણ ઇચ્છા ન કરે. વનકુંજોમાં બીજો, હરિત, પાણી, ઉસિંગ અને પનક ઉપર ઉભો ન રહે.
(૩૬૨) મનિ વચન કે કર્મથી ત્રણ પ્રાણીની હિંસા ન કરે. સર્વે જીવોની હિંસાથી અટકેલો સાધુ વિવિધ સ્વરૂપવાળા જગતને જુએ.
• વિવેચન - ૩૫૨ થી ૩૬૨ -
પૃથ્વી આદિ પાંચે એકેન્દ્રિય કાર્યો પૂર્વવત ત્રસ પ્રાણી તે બેઇંદ્રિય જીવો છે, તેમ ભગવંતે કે ગણધરે કહેલ છે. તેથી પૃથ્વી આદિના અહિંસા વ્યાપારથી સાધુએ નિત્ય રહેવું, મન - વચન - કાયાથી એ પ્રમાણે વર્તનારો સંયત અહિંસક થાય છે, અન્યથા થતો નથી. એ પ્રમાણે સામાન્યથી છજીવનિકાયની અહિંસાથી સંયતત્વ કહી વિશેષથી કહે છે.
શુદ્ધ પૃથ્વી, કિનારાની માટી, પાષાણ શિલા, ઢેફાને ભેદે નહીં કે ખોતરે નહીં. ભેદ – બે ટુકડા કરવા, સંલેખન - કંઈક ખોતરવું. મન, વચન, કાયાથી સુસમાહિત સાધુ આવી હિંસા ન કરે. તથા શસ્ત્ર વડે અચિત્ત ન થયેલ પૃથ્વી ઉપર આંતરા વિના ન બેસે. તથા ઘણી ધૂળ ભેગી થઈ હોય તેવી પીઠિકા ઉપર ન બેસે, ન સુવે. અચેતન પૃથ્વી આદિ હોય તો રજોહરણથી પ્રમાજીને બેસે, પણ પહેલાં તેની અનુજ્ઞા લે.
હવે અકાય વિધિ કહે છે - પૃથ્વીથી ઉદ્ભવેલ સચિત જળ ન વાપરે. તથા કરા, વર્ષા, હીમને પણ ન સેવે. તો કઈ રીતે વર્તે? ઉકાળેલું પાણી, ત્રણ ઉકાળાનું હોય