Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 185

૧૮૪
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ કામુકનો વિજય થાય કે અમુકનો વિજય ન થાય- એમ ન બોલે. (૩૪૪) વાયુ, વૃષ્ટિ, શરદી, ગરમી, ક્ષેમ, સુભિક્ષ અથવા શિવ, એ ક્યારે થશે ? અથવા તે ન થાઓ, એમ ન બોલે. (૩૫) મેઘ, આકાશ કે મનુષ્યને “આ દેવ છે - આ દેવ છે”, એવી ભાષા ન બોલે. આ મેઘ ચડેલો છે કે ઉન્નત છે, આ મેઘમાલા વરસી પડી છે, એમ ન બોલે. (૩૪૬) સાધુ નાભ અને મેઘને અંતરિક્ષ તથા ગુહાનુચરિત એમ કહે. તથા ઋદ્ધિમાન મનુષ્યને જોઈને - “આ ઋદ્ધિશાળી છે” એવું કહે.
(૩૪૭) એ પ્રમાણે - જે ભાષા સાવધનું અનુમોદન કરનારી હોય, જે નિશ્વયકારિણી તથા પરોપઘાતકારિણી હોય, તેને ક્રોધ, લોભ - ભય કે હાસ્યવશ પણ સાધુ- સાળી ન બોલે.
• વિવેચન - ૩૪૩ થી ૩૪૭ -
દેવ અને અસુરો, નરેન્દ્રાદિ, મહિષાદિ તિર્યંચોના સંગ્રામમાં અમુક દેવાદિનો જય થાઓ કે ન થાઓ - એમ ન કહે. તેમાં અધિકરણ અને સ્વામી આદિને દ્વેષ થાય છે. મલય - મારુતાદિ વાયુ. વર્ષ, રાજાના વિગ્રહ શૂન્ય, સુભિક્ષ, ઉપસર્ગ હિત આદિ
ક્યારે થશે કે નહીં થાય, તે ધર્માદિ અભિભૂત સાધુ ન બોલે. મૃષાવાદનો દોષ લાગે. ઇત્યાદિ - ૪- તે પ્રમાણે મેઘ કે આકાશ કે માનવને આશ્રીને “દેવ-દેવ” એમ ન કહે. મેઘને ઉન્નત જોઈને “ઉન્નત દેવ” એમ ન કહે. આકાશાદિને પણ દેવ ન કહે, કેમકે તેથી મિથ્યાવાદ, લાઘવતાદિ દોષ લાગે. તો કઈ રીતે બોલે? ઉન્નત જોઈને સમર્હિત, ઉન્નત કે પયોદ એમ કહે અથવા “બલાહક વૃષ્ટ' એમ કહે.
હવે ‘નભ'ને આશ્રીને કહે છે. તેને અંતરિક્ષ કહેવું અથવા મેઘને ગુહ્યાનુચરિત અર્થાત સુરસેવિત કહે. સંપત્તિવાન મનુષ્યને જોઈને શું? તે કહે છે - “આ હદ્ધિમાન છે” એમ બોલે. વ્યવહારથી મૃષાવાદાદિના પરિહારાર્થે તેમ કહે. તે પ્રમાણે સાવધ અનુમોદિની વાણી ન બોલે, જેમકે - “સારું થયું કે ગામ નાશ પામ્યું” આમ જ- એવી નિશ્ચયા કે સંશયકારી, પરોપઘાતિની ભાષા ન બોલે. એ પ્રમાણે ક્રોધથી, લોભથી આદિ ન બોલે, અહીં માન-માયા, રાગાદિ પણ સમજી લેવા. સાધુ હસતા હસતા પણ વાણી ન બોલે, કેમકે તેથી ઘણો કર્મ બંધ થાય.
• સૂત્ર - ૩૪૮ થી ૩૫૦ - * (૩૪૮) જે મુનિ શ્રેષ્ઠ વચનશુદ્ધિનું સમ્યફ સક્ષણ કરીને દોષયુક્ત ભાષાને સર્વદા સર્વથા છોડી દે તથા પરિમિત અને દોષ રહિત વચન પૂપિર વિચારને બોલે છે, તે સત્પરુષો મધ્યે પ્રશંસાય છે.
(૩૪૯) છ અવનિકાય પ્રતિ સંયત તથા ગ્રામસભાવમાં સદા થનાશીલ પ્રભુદ્ધ સાધુ ભાષાના દોષ અને ગુણોને જાણીને, તથા દોષયુક્ત સુસમાહિત છે. ચાર કષાયથી જે રહિત છે, અનિશ્ચિત છે, તે પૂર્વકનું પાપ-મલનો નાશ કરીને ઉભયલોકનો આરાધક થાય, તેમ હું કહું છું.