Book Title: Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
View full book text
________________
EE
અધ્યo ૩ ભૂમિકા
હવે અકથાનું લક્ષણ કહે છે - મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મ ને વેદતો અજ્ઞાની જે કંઈ પણ કથાને કહે. આનું અજ્ઞાનીત્વ તેનું મિથ્યાદેષ્ટિત્વ છે. (શંકા) મિથ્યાત્વ વેદકને અજ્ઞાનીપણું જોડાયેલ જ હોય, પછી “અજ્ઞાની' શબ્દ કેમ લીધો? (સમાધાન) સમ્યક્દૃષ્ટિને મિથ્યાત્વના પ્રદેશનો અનુભવ હોય તો પણ તેને અજ્ઞાની નથી કહેતા - x - .
હવે તે કેવો પ્રજ્ઞાપક, તે કહે છે :- લિંગ- દ્રવ્ય પ્રવજિત, અંગારમર્દક . અતવા તેવો કોઈ ગૃહી. એ રીતે પ્રરૂપકમાં પ્રયુક્ત યુક્તિ વડે સાંભળનાર ઉપર પણ પ્રજ્ઞાપક માફક પરિણામ નિબંધક અકથા થાય. એવું જૈન શાસ્ત્રમાં કહે છે. કેમકે તેનાથી પ્રતિવિશિષ્ટ કથાના ફળનો અભાવ છે. હવે ચાલુ વિષયમાં કથા કોની કહેવી તે કહે છે - તપ, સંયમ ગુણને ધારનાર, ચરણમાં સ્થિર ભાવવાળા, જે નિદાનાદિ કહેતા નથી પણ સર્વ જગતના જીવોને હિતકર, પણ વ્યવહારથી થોડાં જીવને હિતકર નહીં. તે જ કથા શાસ્ત્રમાં નિશ્ચયથી બતાવી છે. આ કથા વક્તા અને શ્રોતા બંનેને નિર્જરા ફળ આપનારી છે. કુશળ પરિણામ નિબંધક છે.
અહીં જ વિકથા કહે છે - જે સંયત કષાયાદિ પ્રમાદથી રાગદ્વેષને વશ થઈ, મધ્યસ્થપણું છોડીને જે કંઈ કહે તે વિકથા કહેવાય છે. તેમ તીર્થકર અને ગણધરોએ કહેલ છે. • - - સર્વત્ર આ ભાવના કરવી.
હવે સાધુ કેવી કથા ન કરે તે કહે છે - શૃંગાર રસ સભર, કામને ઉત્તેજન આપનારી, યાત્રિ મોહનીય કર્મના ઉદયથી ઉત્પન્ન આત્માના પરિણામ રૂપ - ૪ - કથા ન કહેવી. - x x- કેવી કથા કરવી? તે કહે છે - તપનિયમ રૂપ કથા અર્થાત અનશનાદિ પાંચ આશ્રવ વિરમણાદિ રૂ૫. તે પણ વિરામ યુક્ત પણ નિદાનાદિ રાગાદિ સંગત નહીં. જે કથા સાંભળતા શ્રોતા સંવેગ અને નિર્વેદને પામે તેવી કથા કહેવી.
કથા કથન વિધિ કહે છે - મહાન અર્થ હોય, પણ સાંભળનારને કલેશ ઓછો થાય. મોટા પ્રપંચ વડે કહેવાથી કહેવાના ભાવાર્થને શ્રોતા સમજી શક્તો નથી. વિશેષ વિધિ કહે છે - કથા કહેનારે પહેલાં ક્ષેત્ર જોવું કે - પછી ક્ષીયમાણાદિ કાળ જોવો. પુરુષનું પરિણામિકાદિ રૂપ સામર્થ્ય જોવું ઇત્યાદિ જાણીને પાપના અનુબંધથી રહિત કથન કરવું, બીજું નહીં.
નામ નિષ્પન્ન નિક્ષેપ કહો. હવે સૂકાલાપક નિષ્પન્ન નિક્ષેપો ઇત્યાદિ પૂર્વવત. સૂત્રને કહેવું જોઈએ, તે આ છે -
• સૂત્ર - ૧૭ થી ૨૬
(૧૭) જેનો આત્મા સંયમમાં સુસ્થિત છે, જે પિમુક્ત છે. જે ત્રાતા છે, તે નિગ્રન્થ મહર્ષિને માટે આ અનાજીર્ણ - અગ્રાહ્ય છે.
(૧૮ થી ૫) અકાચી ના નામો - શિક, કીત, નિત્યાગ, અભિહત, રાત્રિભક્ત, જ્ઞાન, ગંધ, માલ્ય, વાંઝણો, સંનિધિ, ગૃહિમાબ, રાજપિંડ, કિમિચ્છક, સંબોધન, દંતધાવન, સંપૃચ્છણા, અષ્ટાપદ, નાલિકા,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
