Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 118

૪
.
૩૨
૧૧૭
- ગાત્ર સંકોચ કરણ પ્રસારણ - ગાત્રોને પહોળા કરવા. રવણ - શદ કરણ, ભ્રમણ - આમ તેમ ફરવું. ત્રસન - ત્રાસ પામવો, પલાયન - ક્યાંક નાસી જવું. આગત - ક્યાંકથી કોઈ વખતે આવવું. એ બધાંને જાણનાર,
- અભિક્રાંત અને પ્રતિક્રાંત બંનેનો આગતિ અને ગતિથી ભેદ નથી. છતાં વિજ્ઞાન વિશેષ બતાવવા જૂદા કહ્યા - અમે જેમ આવીએ છીએ અને પાછા જઈએ છીએ તે જ ત્રસ જીવ છે. બેઇંદ્રિયોને પણ - x- હેતુ સંજ્ઞાથી આ સમજણ છે. તેઓ બુદ્ધિપૂર્વક છાયાથી તાપમાં કે તાપથી છાયામાં જાય છે. જ્યારે વેલડીનું વૃક્ષે ચડવું તે માત્ર ઓધ સંજ્ઞા છે. હવે બસના ભેદો કહે છે -
કીડાના ગ્રહણથી બેઇંદ્રિયો લેવા. -- ૪ - “પતંગ' શબ્દથી બધાં ચઉરિજિયો લેવા. કીડા આદિથી તેઇંદ્રિયો લેવા.-x-x- બધાં પંચેન્દ્રિયો સામાન્યથી તથા વિશેષથી છે. તેમાં તિર્યંચયોનિકો - ગાય આદિ છે. બધાં નારકો - રત્નપ્રભા નારકાદિ ભેદથી છે. મનુષ્યો - કર્મભૂમિજાદિ છે. દેવો - ભવનવાસી આદિ છે. અહીં સર્વ શબ્દ બધાં ભેદોનું વ્યસત્વ જણાવે છે. આ જ બધાં જીવો ત્રસકાય છે, પણ એકેન્દ્રિય માફક બસ અને સ્થાવર નથી. આ બધાં બેઇંદ્રિયાદિ અને પૃથ્વી આદિ સુખના અભિલાષી છે. માટે તેમને દુઃખ ન આપવું. આ છ એ જીવનિકાયનો સ્વયં દંડ - હિંસા ન કરે.
આ છઠ્ઠો- તે ત્રસકાય, બધાં તીર્થકરાદિ એ પ્રકર્ષથી કહેલ છે. વિધમાન કર્તક આ શરીર છે, કેમકે ઘડા માફક પહેલાથી પ્રતિનિયત આકારવાળું છે. - x x
અહીં પૂર્વાચાર્યો આ પ્રમાણે કહે છે -
આ નિશ્ચે છો જીવનિકાય ત્રસકાય કહેવાય છે. આ તે જીવાભિગમ કહ્યો. હવે અજીવાભિગમ કહે છે - અજીવ બે ભેદે છે - પુદગલ અને નોપગલ. પગલો છ ભેદે છે- સૂક્ષ્મસૂક્ષ્મ, સૂક્ષ્મ, સૂક્ષ્મબાદર, બાદરસૂક્ષ્મ, બાદર, બાદર બાદર, સૂક્ષ્મસૂક્ષ્મ તે પરમાણુ પુદ્ગલ લેવા. સૂક્ષ્મ - બે પ્રદેશથી સૂક્ષ્મ પરિણામ પામેલા સુધીના અનંત પ્રદેશી ઢંધને જાણવા. સૂક્ષ્મ બાદર - ગંધ, પુદ્ગલ લેવા. બાદર સૂક્ષ્મમાં વાયુકાયના શરીર લેવા. બાદર બાદરમાં અગ્નિ, વનસ્પતિ, પૃથ્વી, ત્રસ શરીર લેવા. અથવા પુદ્ગલો ચાર ભેદે છે - સ્કંધ, સ્કંધદેશ, ધ પ્રદેશ, પરમાણુ, આ પુદ્ગલાસ્તિકાય સમજવાનો કહ્યો. નોપગલાસ્તિકાય ત્રણ ભેદે છે, તે આ ધર્માસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય. તે અનુક્રમે ગતિ, સ્થિતિ, અવગાહ લક્ષણવાળા છે. આના સંગ્રહ માટે ચાર ગાથા કહેવાઈ છે.
• સૂત્ર - ૩૩
આ છ જવનિકાર્યોનો સ્વર્ય દંડ સમારંભ ન કરે, બીજા પાસે દંડ સમારંભ ન કરાવે, દંડ સમારભ કરનાર બીજાને અનુમોદે નહી. હે ભગવના જાવજીવન માટે ત્રણ કરણ અને ત્રણ ચોગણી, મન-વચન-કાયાથી, હું (હિંસા) કર નહીં, કરાવું નહીં. કરનાર અન્યને સારા જાણું નહીં. હે ભગવના હું (તે હિંસા ને) પ્રતિક્રમું છું, નિંદુ છું, ગહું છું, આત્માને સિરાવું છું.