Book Title: Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
View full book text
________________
૧૦૮
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ જીવ શરીરથી જૂદો છે - એ જ કહે છે - લોકમાં અચ્છધ, અભેધ આત્મા કહેવાય છે. ગીતા, વેદ અને બોદ્ધોનું વચન પણ અહીં સાક્ષી રૂપે મૂકેલ છે. • x x- કેટલાંક ત્રણ પ્રકારનો દિવ્ય આદિ સંસાર માને છે, કેટલાંક નારકાદિ સહિત ચાર ભેદે સંસાર માને છે. હવે બીજા પ્રકારે તેનું અસ્તિત્વ કહે છે -
૦ ભાષ્ય - ૩ર થી ૩૪ વિવેચન
દારિકાદિ શરીરનો વિધાત - કર્તા કોઈ પણ છે. શા માટે ? પ્રતિનિયત આકારાદિના સદભાવથી. દષ્ટાંત કહે છે - જેમ ઘડાનો કર્તા કુંભાર છે, તેમ શરીરનો કોઈ કર્તા છે. ૪- તે આત્મા મૂર્ત કર્મના સંબંધથી કંઈક અંશે મૂર્ત છે. અહીં શિષ્યની બુદ્ધિ ખીલવવા બીજી રીતે તેની ગ્રહણ વિધિ કહે છે - શીતાદિ સ્પર્શથી વાયુને માનીએ છીએ - - તેમ જ્ઞાનાદિ વડે જીવને કાયામાં રહેલો માનવો જોઈએ. ઘણાં અનુમાનોથી આત્માનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કર્યું. કેટલાંક આત્માને દેખતા નથી, તેથી જીવને ન માનવો એવી શંકા કરે તો? તેથી કહે છે - ઇંદ્રિયથી રહિત ગુણવાળો જીવ, અમૂર્તવાદિ ધર્મક, છદ્મસ્થને દુર્લક્ષ છે. તેને સિદ્ધ કે સર્વજ્ઞા જ જૂએ છે. ઋષભાદિ સિદ્ધો જ જૂએ છે. ફાન સિદ્ધ એવા ભવસ્થ કેળવી જુએ છે.
- 0 - હવે આગમથી જીવનું અસ્તિત્વ કહે છે - • ભાષ્ય - ૩૫, ૩૬ - વિવેચન
આમવચન તે શાસ્ત્ર છે. આમ- રાગાદિ સહિત. આ વચન વડે અપૌરુષેયનો વિચ્છેદ કર્યો. આમ વચનના શાસ્ત્રથી જાણ્યું કે ઇંદ્રિય ગોચરથી અતિક્રાંતિ છે. જેમ લોકમાં જ્યોતિષના ગણિતથી ચંદ્રગ્રહણાદિ માનીએ છીએ, તેમ જીવને પણ માનવો. - *- કેમકે આમ વચનનું પ્રામાણ્ય છે. અસ્તિત્વ દ્વાર કહ્યું
હવે અન્યત્વાદિ દ્વાર કહે છે -(૧) અન્યત્વ - દેહથી આત્માનું જૂદાપણું, (૨) અમૂર્તત્વ- સ્વરૂપ વડે આત્મા ન દેખાય તેવો છે. (૩) નિત્યત્વ- તે જ પરિણામવાળો. આ ત્રણે ગુણો એક એક હેતુ વડે એક કાલે સાથે રહે છે. હવે પછી કહેવાતી નિયુક્તિની ત્રણ ગાથઓના લક્ષણો વડે કહેવાશે -
• નિયુક્તિ - ૨૨૬ - વિવેચન
કારણ વિભાગ, કારણ વિનાશ અને બંધના પ્રત્યયના અભાવથી જીવને પર આદિની માફક તંતુ વગેરે કારણ વિભાગ નથી. જીવને તાંતણાથી બનેલ છે, એમ ન સમજવું. એ પ્રમાણે કારણ વિનાશના અભાવમાં પણ જોડવું. તથા બંધ- જ્ઞાનાવરણાદિ પુદ્ગલ યોગ લક્ષણ પ્રત્યયનો અભાવ થાય, એ હેતુ નથી. કેમકે બંધનું હેતુપણું ઉત્પન્ન થતું નથી. ઇત્યાદિ - x x- અવિનાશના હેતુથી જીવનું નિત્યપણું છે. નિત્યપણું સિદ્ધ થવાથી અમૂર્ણપણું છે. - x- આ ગાથાનો સમાનાર્થ છે. વિશેષાર્થ ભાષ્યથી જાણવો.
• ભાષ્ય - ૩૭, ૩૮ - વિવેચન
હવે “દેહથી અન્ય” આ દ્વાર કહે છે. દેહથી જીવ જૂદો છે. ઘર વગેરેમાં રહેલા પુરુષની માફક આ દષ્ટાંત છે. - x- આ પ્રયોગ “જીવ તે શરીર’ માનનારા વાદીના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
