Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 93

૬૨
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
કરવો, અન્ય સમયે નહીં. કેમ કે તે તીર્થંકર વચન છે. -X- અહીં ઉદાહરણ છે - એક સાધુ પ્રાદોષિકકાળમાં પહેલી પોરિસિ પૂરી થયા પછી કાલિક શ્રુત ભણતા હતા. સમ્યક્ દૃષ્ટિ દેવતાએ વિચાર્યુ કે આને કોઈ પ્રાંત દેવતા છળે નહીં તેમ કરું. તેણી “છાસ લ્યો ને છાસ” એમ બોલતી વારંવાર ત્યાંથી ચાલે છે. સાધુને સ્વાધ્યાયમાં વિધાત થતાં તે બોલે છે - હે અજ્ઞાની સ્ત્રી! શું આ છાસ વેચવો કાળ છે? દેવી બોલી - તો શું આ કાલિક શ્રુત । ભણવાનો સમય છે? ત્યારે સાધુએ જાણ્યુ કે આ કોઈ સામાન્ય સ્ત્રી નથી, તુરંત ઉપયોગ મૂક્યો, મધ્યરાત્રિ જાણી, “મિચ્છામિ દુક્કડ' દીધું. - x - × - એ રીતે
કાળે સ્વાધ્યાય કરવો.
૦ શ્રુતગ્રહણ કરનાર ગુરૂનો વિનય કરવો જોઈએ. વિનય - અભ્યુત્થાન, પગ ધોવા વગેરે. અવિનયથી ગૃહીત અફળ થાય છે. ઉદાહરણ - શ્રેણિક રાજાની રાણીએ કહ્યું - મને એક સ્તંભ પ્રાસાદ કરાવી દો. અધ્યયન - ૧ - માં કહેલ છે. તેથી વિનયથી ભણવું, અવિનયથી નહીં.
૦ શ્રુતગ્રહણમાં ઉધતે ગુરુનું બહુમાન કરવું જોઈએ. તેથી ક્ષેપ વિના શ્રુતનું અધિક ફળ થાય છે. વિનય અને બહુમાન સંબંધી આ ચૌભંગી કહે છે - (૧) વિનય અને બહુમાન યુક્ત, (૨) વિનય રહિત - બહુમાનયુક્ત, (૩) વિનયયુક્ત - બહુમાન રહિત. (૪) વિનય - બહુમાન રહિત. વિનય અને બહુમાનનું દૃષ્ટાંત :--
એક પહાડની ગુફામાં શિવનું મંદિર હતું. ત્યાં બ્રાહ્મણ અને ભીલ બંને પૂજા કરતા હતા. બ્રાહ્મણ - x - વિનયવાળો હતો, પણ બહુમાન રહિત હતો. પણ ભીલ શિવ પ્રત્યે બહુમાનભાવ રાખે છે, પણ વિનય નથી તેથી ગંદા પાણીથી સ્નાન કરાવે છે, શિવ તેની સાથે પ્રત્યક્ષ વાતો કરવા લાગ્યા. બ્રાહ્મણે બંનેનો સ્વર સાંભળ્યો. ભીલ ગયા પછી બ્રાહ્મણે શિવની સેવા કરી, ઠપકો આપ્યો કે તું આવો કટપૂતના શિવ છે, આવા હલકી જાતના સાથે વાતો કરે છે? શિવે કહ્યું તેનામાં બહુમાન છે, જે તારામાં નથી. કોઈ વખતે શિવની એક જ આંખ જોઈ, બ્રાહ્મણ રડીને શાંત થઈ ગયો, ભીલે તીર વડે આંખ કાઢી શિવને ચડાવી. ત્યારે શિવે બ્રાહ્મણને ખાત્રી કરાવી. એ પ્રમાણે જ્ઞાનવાળા એ વિનય અને બહુમાન બંને રાખવા જોઈએ.
૦ શ્રુત ગ્રહણ કરનારે ઉપધાન કરવા જોઈએ. ઉપધાન એટલે તપ. જો આ અધ્યયનમાં આગાઢ આદિ યોગ લક્ષણ કહ્યા, તે તે કરવા જોઈએ. તે ઉપધાન પૂર્વક શ્રુતનું ગ્રહણ જ સફળ થાય. તેનું ઉદાહરણ - એક આચાર્ય વાચનામાં શ્રાંત, પરિતાંત થતાં સ્વાધ્યાયમાં અસ્વાધ્યાયિક જાહેર કરવા લાગ્યા. જ્ઞાનાંતરાય બાંધી કાળ કરી દેવલોકે ગયા. ત્યાંથી ચ્યવીને આહીર કુળમાં ઉત્પન્ન થયા. કોઈ વખતે તેને પુત્રી થઈ. તે ઘણી રૂપવતી હતી. તે બંને ગાયો ચરાવવા અન્યત્ર જતાં હતા. તે આહીર પોતાનું ગાડું, બધાં ગાડાંની આગળ લઈ ગયો. તેની પુત્ર - કન્યા ગાડાંના ઘુંસરા ઉપર બેઠી. યુવકોને થયુ, આપણે ગાડું સાથે રાખીને કન્યાને જોતા જઈએ. તેમણે ઉન્માર્ગે ગાડાં ચલાવ્યા. ગાડાં ભાંગ્યા. લોકોએ તે કન્યાનું નામ ‘અશકટા’ રાખી દીધું. તેના પિતાને