Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 59

૫
દશવૈકાલિકમૂલસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
અતિશય ભ્રષ્ટ થયેલા છે. જે દ્રવ્યશોય રહિતને ધર્મારાધના ક્યાંથી થાય? ઇત્યાદિ. દ્રવ્યાનુયોગમાં એકેન્ધ જીવો વ્યક્ત ઉચ્છ્વાસ, નિઃશ્વાસ આદિ જીવ લિંગના સદ્ભાવવાળા નથી, તે જીવ નથી. જેમકે ઘટ. ઇત્યાદિ - ૪ - ૪ - આમાં ઉદાહરણનો દોષ આત્મોપઘાતને ઉત્પન્ન કરવા વડે પ્રગટ અર્થવાળો હોવાથી કહેતા નથી.
- ૦ - હવે દુરૂપનીતદ્વાર કહે છે -
• નિયુક્તિ
૮૩/૨ વિવેચન
-
અહીં અનિમિષ માછલાં, તેના ગ્રહણમાં ભિક્ષુનું ઉદાહરણ છે.
આ લૌકિક છે, આના વડે લોકોત્તર પણ જાણી લેવું. તેની કથાઃ- કોઈ બૌદ્ધ, હાથમાં જાળ લઈ માછલાં મારવા નીકળ્યો. કોઈ ધૂર્તે કહ્યું - હે આચાર્ય! તમારી ગોદડી ઘણી ફાટેલ છે. તે બોલ્યો - આ જાળ છે, માછલા કેમ ખાઓ છો? દારૂ સાથે. દારૂ પીઓ છો? વેશ્યા સાથે. વેશ્યાગમન કરો છો? શત્રુના ગળે પગ મૂકીને, તમારે શત્રુ છે? જેમના ઘર લુંટુ તે છે. તું ચોર છો? જૂગાર માટે. તું જુગારી છે? હું દાસીપુત્ર છું. આમ પોતાની જ પોલ ખોલે છે.
ચરણકરણાનુયોગમાં - જેના વડે શાસનનો અવર્ણવાદ થાય તેવું ન બોલવું. આમાં ઉદાહરણ દોષ પ્રગટ છે. - -0- હવે ઉપન્યાસ દ્વાર કહે છે -
♦ નિયુક્તિ - ૮૪
વિવેચન
ઉપન્યાસને વિચારતા કે અધિકારમાં ચાર ભેદો થાય છે. તે આ સૂચન કરવાથી સૂત્ર, તેના અધિકારને આશ્રીને થાય તે વસ્તુ ઉપન્યાસ. તે જ પ્રમાણે અન્ય વસ્તુ ઉપન્યાસ, પ્રતિનિભ ઉપન્યાસ તથાહેતુ ઉપન્યાસ, ભેદો હવે કહેવાનાર ઉદાહરણથી જાણવા. ભાવાર્થ નિર્યુક્તિકાર કહેશે.
• નિયુક્તિ
૮૫/૧ - વિવેચન
.
:
તે વસ્તુનો ઉપન્યાસ. પુરીમાં શયન કરે તે પુરુષ. બધે ભમી આવીને અપૂર્વ કહે છે. તેનો ભાવાર્થ આ છે - એક દેવકુળમાં કાર્પેટિકો ભેગા થયેલા. પરસ્પર પૂછે છે - ક્યાંય ભમતા કંઈ આશ્ચર્ય જોયું ? એક કાર્પેટિક બોલ્યો - મેં જોયું છે, મેં અહીં કોઈ શ્રાવક ન હોય તો હું કહું. બધાં બોલ્યા - કોઈ નથી. પછી તે કહે છે - પૂર્વ વૈતાલિક સમુદ્રના કિનારે એક મોટું વૃક્ષ જોયું. તેની એક શાખા સમુદ્રમાં હતી. એક સ્થળમાં. તેમાંથી જે પાંદડા જળમાં પડતા હતાં, તે જળચર જીવો થયા. જે સ્થળે પડ્યા તે સ્થળચર જીવો થયા. ત્યારે બધાં કાર્પેટિકો બોલ્યા - આ ભટ્ટારકે આશ્ચર્ય કહ્યું.
-
ત્યાં કોઈ શ્રાવક બોલ્યો - જે અર્ધ મધ્યે પડે તે પાંદડા શું થાય? ત્યારે તે ક્ષોભથી બોલ્યો - મેં પૂર્વે જ કહેલ કે જો શ્રાવક ન હોય તો જ કહું. આ પડેલ વસ્તુના અધિકારે ઉદાહરણ કહ્યું તે લૌકીક છે. તે લોકોત્તરનું પણ સૂચક છે. તેમાં ચરણકરણાનુયોગમાં કોઈ અસત્ય વાતનો કદાગ્રહ કરતો હોય તો તેના બોલવામાંથી ભૂલ પકડીને તેને સમજાવવો.