Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad

Page 45

દશવૈકાલિક મૂલસુત્ર-સટીક અનુવાદ સતત ત્યાગ કરવો તે ભાવ વ્યુત્સર્ગ.
આ પ્રાયશ્ચિતથી વ્યુત્સર્ગ સુધીનો અત્યંતર તપ લૌકિક મતવાળા જાણતા નથી. જાણનારા પણ મોક્ષને માટે આદરતા નથી. આથી જૈન મતવાળા તેને અત્યંતર તપ કહે છે.
બાકીના પદોના અર્થો પ્રગટ હોવાથી સૂત્રપદ સ્પર્શિકા નિર્યુક્તિ નિર્યુક્તિકારે કહેલ નથી. પોતાની બુદ્ધિથી વિચારી લેવા(શંકા) “ધર્મએ ઉત્કૃષ્ટ મંગલ છે ઇત્યાદિમાં ધર્મના ગ્રહણમાં અહિંસા, સંયમ, તપ ગ્રહણ આયુક્ત છે. કેમકે તેના અહિંસા, સંયમ, તપ, રૂ૫ત્વથી અવ્યભિચાર છે. (સમાધાન) ના, તેમ નથી. અહિંસાદિ ધર્મના કારણ પણે છે અને ધર્મ કાર્ય પણે છે. કાર્ય અને કારણનો કથંચિત ભેદ બતાવે છે. - x xવળી ગખ્ય આદિ ધર્મના વિચ્છેદ કરીને તેના સ્વરૂપને જણાવવા આ અહિંસાદિ ગ્રહણ અદુષ્ટ છે.
(શંકા) અહિંસા, સંયમ, તપ, રૂપ એ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે એ વચન આજ્ઞાસિદ્ધ છે કે યુક્તિ સિદ્ધ છે? (સમાધાન) ઉભય સિદ્ધ છે. કઈ રીતે? જિનવચનપણાથી. - - તેમાં નિયુક્તિકાર કહે છે -
• નિયુક્તિ - ૪૯ - વિવેચન
પૂર્વે નિરૂપિત સ્વરૂપવાળા જિન, તેમનું વચન - તેની આજ્ઞાથી સિદ્ધ - સત્ય છે, પ્રતિષ્ઠિત છે, અવિચાર્ય સિદ્ધ જ છે. કેમકે- જિનેશ્વરે રાગાદિ રહિત છે. રાગાદિવાળાને સત્ય વચન અસંભવ છે. કહ્યું છે કે, રાગથી, દ્વેષથી કે મોહથી કહેવાતું વાક્ય અસત્ય છે. જેમને આવા દોષો નથી તે અસત્ય કયા કારણથી બોલે?-x-કેવા શ્રોતોને આશ્રીને કહે છે? વિશેષ કે મધ્યમ બુદ્ધિવાળાને આશ્રીને પણ મંદબુદ્ધિવાળા માટે નહીં. કેમકે બુદ્ધિમાન હેતુ માત્રના ઉપન્યાસથી જ ઘણાં અર્થને માટે ગમન કરી શકે છે. મધ્યમ બુદ્ધિવાળા તેનાથી જ બોધ પામે છે, પણ બીજો નહીં. - -
• નિક્તિ - ૫૦ - વિવેચન -
કોઈ સ્થળે સાંભળનારની અપેક્ષાએ પાંચે અવયવ કહેવાય છે. કોઈ સ્થાને દશ અવયવ, બધી રીતે ગુરુ અને શ્રોતાની અપેક્ષાએ છે. • x x x
હવે ઉદાહરણ અને હેતુનું સ્વરૂપ કહે છે - • નિર્યુક્તિ - ૫૧ - વિવેચન -
નિયુક્તિમાં “રત્ર' શબ્દ વાક્યના ઉપન્યાસ કે નિર્ધારણ અર્થે છે. ઉદાહરણ મૂળ ભેદથી બે પ્રકારે છે - ચરિત અને કલ્પિત. ઉત્તરભેદથી ચાર પ્રકારે છે. તે બંનેના એકેક ઉદાહરણ (૧) આહરણ, (૨) તેનો દેશ, (૩) તેનો દોષ, (૪) તેનો ઉપન્યાસ તે આગળ કહીશું. ઇચ્છિત ધર્મ વિશિષ્ટ અર્થને પમાડે તે હેતુ. તે ચાર ભેદે છે. ખલુ શબ્દ વ્યક્તિ ભેદથી અનેક પ્રકારે વિશેષાર્થને બતાવે છે. તુ શબ્દ પુનઃ શબ્દાર્થપણે છે. તેથી સાધ્ય અર્થ અવિનાભાવ બલ વડે સધાય છે કે જણાય છે. અર્થ – પ્રતિજ્ઞા. હવે વિવિધ દેશના શિષ્યોના હિતાર્થે ઉદાહરણના એકાર્દિક શબ્દો કહે છે -