________________
૪૮
જ્યાં સુધી શ્રી મહાવીર પ્રભુ ઉપર ભક્તિ રાગ હતા ત્યાં સુધી તે જ ગુણુ ઠાણે રહ્યા, પણ માહનીય કર્મીના નાશ કરી કૈવલ જ્ઞાન પ્રાપ્ત ન કરી શક્યા; પણ જ્યારે રાગના ત્યાગ કર્યો ત્યારે કેવલ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરી. એ આઠે દ્વેષ રહિત જે હાય તેને શાંતાર્દિ ગુણા આવે. માટે એક શાંત અને બીજો ઉદાત્ત એ એ ગુણ વિના ક્રિયા દુઃખકારક છે. જેમ માની પુરૂષને જો માનની હાની થાય તે દુ:ખ ઉપજે, અથવા અંગેાપાંગ હીન પુરૂષને ભાગની સામગ્રી મળે તે દુઃખ ઉપજે. કારણ કે તે ભાગવી શકે નહિ એટલે તેને ખેદ થાય. તેમ શાંત એટલે કષાયના અભાવ. અને ઉદાત્ત. એટલે ગાંભીર્ય; એ એ ગુણુ આવ્યા સિવાય ક્રિયાના ચેાગ દુ:ખકારક થાય, માટે ઉપરોક્ત ક્રિયાના ઢાષાને ટાલીને જે પુરૂષ ક્રિયા કરે તે સુખને પામે. શાંતાદિ ગુણા તે ધર્મ રૂપ છે અને તે રત્નની યાગ્યતા કાને હાય તે કહે છે. શ્રાવકના ૨૧ ગુણુ કહે છે.
દુહા:–એકિવેશ ગુણુ પરિણમે, જાસ ચિત્તની મેવ;
ધર્મરત્નની યાગ્યતા, તાસ કહે તું દેવ ૧. અર્થ:—જેનાં ચિત્તમાં એકવીશ ગુણુ પરિણમ્યા હાય તે જીવને ધર્મ જે દેશિવરિત, સવવરિત રૂપ રત્ન તેની યાગ્યતા હાય, એમ હે દેવ! તમે કહેા છે. “માર્ગાનુસારીના ગુ પ્રાપ્ત થવાથી સામાન્ય ધર્મની ચેાગ્યતા પ્રાપ્ત થાય છે અને આ ૨૧ ગુણાની પ્રાપ્તિથી વિશેષ ધર્મ (શ્રાવકધર્મ)ની યાગ્યતા થાય છે એમ જાણવું.” એ એકવીશ ગુણુ દ્રવ્ય શ્રાવકના છે તેના નામ કહે છે:
૧. અક્ષુદ્ર એટલે તુચ્છ સ્વભાવવાલા ન હાય, ગંભીર
