________________
૧૭
હવે સાતે નયે ધર્મ કહે છે.
૧. નગમનાય તે સર્વે ધર્મ માને છે. કેમકે મધામ ધર્મને માને છે.
૨. સંગ્રહનય તે લાચારને ધર્મ કહે છે. એટલે અના ચારના એ નચે ત્યાગ કર્યો.
૩. વ્યવહારનયે સુખનું કારણ તે ધર્મ. એ નચે પુણ્ય કરણીને ધર્મ માન્યા.
૪. રૂજી સૂત્ર નયેઉપયોગ સહિત વૈરાગ્ય પરિણામ તે ધર્મ. એ નયમાં ચથા પ્રવૃત્તિના પરિણામ પ્રમુખ ધર્મમાં ગણ્યા. તે તે મિથ્યાત્વીને હાય.
૫. શબ્દનયે—સમતિ તેજ ધર્મ. કારણ બધા ધર્મનું મૂલ સુમતિ છે. એ નયની હદમાં શુદ્ધ ધર્મ જીવ પામે.
૬. સમભઢ નયે—ખટ દ્રવ્યના સ્વરૂપને ઓળખી આત્મ સ્વરૂપ ધ્યાવે અને પરભાવના ત્યાગ કરે. એવા જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર રૂપ આત્માના પરિણામ તે ધર્મ. એ નયે સાધક સિદ્ધના પરિણામ લીધા.
૭. ખેવંભૂત નયે—શુકલ ધ્યાન, રૂપાતીત પરિણામ, ક્ષપક શ્રેણિ, કર્મક્ષયના કારણે તે ધર્મ. જે વસ્તુનું મૂળ સ્વરૂપ તે ધર્મ. જે મેાક્ષ રૂપ કાર્યને કરે તે ધર્મ. એ સાતેનયે ધર્મ કહ્યા. હવે સાતે નચે સિદ્ધપણું કહે છેઃ
૧. નૈગમનચે–સર્વ જીવ સિદ્ધ છે, કેમકે સર્વ જીવના મધ્યાષ પ્રદેશ “ક” સિદ્ધ સમાન નિર્મળા છે.
૨. સંગ્રહનયે-સર્વે જીવ સત્તાએ સિદ્ધ સમાન છે, એટલે એ નયે પર્યોચાર્થિક નચે જે કર્મસહિત અવસ્થા છે તે ટાળીને દ્રવ્યાર્થિક નયે મૂલ સત્તા અગીકાર કરી.
