________________
૧૧૫
૫. કાલના ચાર ગુણ. તેમાં ત્રણ પૂર્વવતું. ચોથા વર્તનલક્ષણ પર્યાય ચાર. ૧–અતીત. ૨-વર્તમાન. ૩-અનાગત. ૪–અગુરૂ લઘુ.
૬. જીવના ચાર ગુણ. ૧-અનંતજ્ઞાન. ર–અનંત દર્શન. ૩–અનંતસુખ (ચારિત્ર). ૪–અનંતવીર્ય, પર્યાય ચાર. ૧અ
વ્યાબાધ. ૨-અનવગાહ. ૩–અમૂર્ત. ૪-અગુરૂ લઘુ. એ ષ દ્રવ્યનું સ્વરૂપ. વિશેષ અન્ય શાસ્ત્રથી જાણવું.
હવે દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયનું સ્વરૂપ કહે છે -
દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ ને ભાવના જે ભેદે તે સર્વનું એકઠા મલીને પિંડપણે જે સમુદાય આધાર તે દ્રવ્ય તે એક એક દ્રવ્યના પ્રતિપ્રદેશમાં સ્વસ્વકાર્ય કરવામાં સામર્થ્યવાલા અનંતા અવિભાગ રૂપ પર્યાને સમુદાય તે ગુણ ભિન્ન કાર્ય કરવામાં સામર્થ્ય રૂપ ભિન્ન ગુણના પર્યાયે ભિન્ન (જુદા) હોય છે. જેમ જ્ઞાનગુણ જાણવાનું કામ કરે છે, દર્શન ગુણ દેખવાનું કાર્ય કરે છે, તે તેના પર્યાયે જુદા જુદા છે. એમ અનંતા ગુણ છે. તે એકેકા ગુણના અનંતા અનંતા પર્યાય છે. જેમ સે (૧૦૦) તાંતણાને એક દોરડે કર્યો. તે તાંતણુનાં સમુદાયથી દેરડે જુદો નથી, તે દોરડાના અવિભાગ-તાંતણા રૂપ પર્યાયે છે, તેની પેઠે ગુણ પર્યાયનું ભેદ અને અભેદપણું સમજવું. એ અવિભાગ રૂપ પર્યાય તે છતી પર્યાય અને તે દેરડા વડે જેમ અનેક કાર્ય થાય તેની પેઠે છતી પર્યાયથી જે નવીન નવીન કાર્ય થાય તે સામર્થ્ય પર્યાય કહેવાય. તેમાં આત્માના ગુણ અને પર્યાય છે તે આત્માને હિતાવહ છે, અને પર સંગથી
