Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू० ३ तत्रस्थितभवनादिवर्णनम् पद्मनिवासिनी परिवसति, ततश्च श्रीनिवासयोग्यपद्माश्रयत्वात् पद्मोपलक्षितो हूद इति पद्महद आख्यायते, मध्यमपदलोपिकर्मधारय तत्पुरुषसमासात् । सा च श्रीः कीदृशीः? इत्याह-'महिडिया' महद्धिका 'जाव' यावत् 'पलिओवमट्टिइया' पल्योपमस्थितिका मह द्धिका इत्यारभ्य पल्यापमस्थितिकेति पर्यन्तानि विशेषणवाचकपदानि यावत्पदेन सङ्ग्रहाह्याणि, तथाहि-मह द्धिका, महाद्युतिका, महाबला, महायशाः, महासौख्या, महानुभावा, पल्योपम स्थितिका, एतद्वयाख्याऽष्टमसूत्रस्य विजयद्वारदेववर्णनाधिकारतो बोध्या, केवलं स्त्रीत्व पुंस्त्वकृतो भेदस्तत्र पुस्त्वेनात्र तु स्त्रीत्वेन निर्देश इति सर्वमन्यत्समानम् । __ अथ तत्र पद्महदे शाश्वतत्वं व्यवस्थापयितुमाह-से एएणटेणं' इत्यादि-'से एएणटेणं' सः पद्महदः एतेन अनन्तरोक्तेन अर्थेन कारणेन 'जाव' यावत-यावत्पदेन "एवमुच्यतेपद्महूदः पद्महदः" इति संग्राह्यम् , 'अदुत्तरं च णं' अदुत्तरम् अथ च खलु 'गोयमा !' हे गौतम ! 'पउमद्दहस्स सासए' पदमहूदस्य शाश्वतं शश्वत् सर्वदा भवः शाश्वतं 'णामधेज्जे' को समझाने के लिये अब सूत्रकार प्रकारान्तर से नामकरणका कथन करते हैं-वे कहते हैं कि इस पद्म हद में श्रीदेवी रहती है और वह कमल में निवास करती हैं इसलिये श्रीनिवासयोग्य पद्म का आश्रय होने से इस जलाशय का नाम पद्मद ऐसा कहा गया है शाकपार्थिव की तरह यहां मध्यम पदलोपी तत्पुरुष समास हुआ है यह श्रीदेवी महर्द्धिक है यावतू इसकी आयु एक पल्योपमकी है यहां यावत्पद से' महाद्युतिका, महाबला, महायशाः, महासौख्या, महानुभावा' इन पदों का संग्रह हुआ-है इन पदों की व्याख्या अष्टम सूत्रस्थ जो विजय द्वार के देव का वर्णनाधिकार है उससे जानलेनी चाहिये वहां जो ये पद प्रयुक्त हुए है उन्हें लिङ्ग व्यत्यय से यहां श्रीदेवी के कारण निर्दिष्ट करलेना चाहिये इस प्रकार से पद्महूद नाम होने का कारण का उल्लेखकरके अब सूत्रकार यह प्रकट करते हैं कि इस प्रकार जो इस हद का नाम है वह પદ્મનું આશ્રયભૂત હોવાથી એ જલાશયનું નામ પદ્ધહુદ છે. શાકપાર્થિવની જેમ અહીં માધ્યમપદ લેપી તપુરુષ સમાસ થયેલ છે. એ શ્રી દેવી મહદ્ધિક છે યાવત્ એની ઉમર
५८या५म रेटक्षी छे. मी यावत् ५६थी--'महाद्युतिकाः, महाबलाः, महायशाः, महासौख्याः, महानुभावाः' ये पहे। यह यया छे. मे पहनी व्याच्या अटम सूत्ररथ रे વિજય દ્વારના દેને વર્ણનાધિકાર છે ત્યાંથી જાણી લેવું જોઈએ, ત્યાં જે એ પદે પ્રયુક્ત થયા છે તેમને લિંગ વ્યત્યયથી અહીં શ્રી દેવીના કારણે નિર્દિષ્ટ કરી લેવા જોઈએ. આ પ્રમાણે પદ્મહદના નામ સંબંધી કારણે સ્પષ્ટ કરીને સૂત્રકાર હવે એ પ્રકટ કરે છે કે આનુ જે આ પ્રમાણે નામ છે તે અનાદિ નિધન છે. કેમકે એવું જ નામ એનું ભૂતકાળમાં પણ હતું એવું જ નામ એનું વર્તમાન કાળમાં છે અને એવું જ એનુ નામ ભવિષ્યત કાળમાં પણ રહેશે જ આને ભૂતકાળ એ ન તે કે જેમાં એ નામ અસ્તિત્વ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
