Book Title: Tapagaccha Shraman Vansh Vruksh
Author(s): Jayantilal Chottalal Shah
Publisher: Jayantilal Chottalal Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003643/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha baiza-vRkSa PATTLE zramaNa Personal Use Only vaha jayaMtIlAla choTAlAla O jainelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cAritra smAraka graMthamAlA. graMthAMka-24 zrI tapagaccha zramaNa vaMza-vRkSa (pustakAkAra-bIjI AvRtti ) jayaMtIlAla choTAlAla zAha Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: jayaMtIlAla choTAlAla zAha jhaverIvADa, sAtabhAInI havelI amadAvAda. kiMmata ru. 1-... prAptisthAna jayaMtIlAla choTAlAla zAha, amadAvAda. jyoti kAryAlaya, pADApoLa sAme, gAMdhIroDa, amadAvAda. nAgaradAsa prAgajIbhAI, dozIvADAnI poLa, amadAvAda zrI jainadharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. zrI mohanalAla ruganAthabhAI. pAlItANA. mudraka : bAlubhAI maganalAla dezAI. maNi mudraNAlaya, kAlupura, khajurInI poLa, amadAvAda. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HYSROIN WADrearee-emy SEE jagatavaMdya prabhu mahAvIra AnaMda presa-bhAvanagara. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Purangaon0000000000000 000000000000000000 Tamimaam 00000000000000000000000000000000 ana Cinnintaintak-misarta cItra naM. 2 aausticianarmer .10.1111.014 00000000000000000000% - va vest ... . .. ... ROHI paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmI. sensatta 000000000000000000000000001 amounsomniano 0000000000000000 AnaMda prema-bhAvanagara. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa jaina zramaNa samudAyanA Adya guru paMcama gaNadhara zrIsudharmA svAmI mahArAjane Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkkathana navasarjananI unnata bhAvanAthI raMgAyelA A yugamAM, lokarucie itihAsanA kSetra tarapha TIkaThIka pagalAM mAMDyAM che. bhUtakAlIna itihAsamuM darzana karIne temAMthI vartamAna unnatinu dizAsUcana meLavavA mATe Aje lagabhaga dareka samAja prayatna karI rahela che, koI alpa aMze to koI adhika aMze . AvA prasaMge, jaina zramaNa saMskRtinA eka mahattvanA aMgabhUta tapagacchanA zramaNonI paTTa paraMparA ALekhatuM A-'zrI tapagaccha zramaNa vaMzavRkSa'-pustaka samAja samakSa bheTa dharatAM huM atyaMta harSa anubhavU chaM. vi. saM. 1990 mAM zrI rAjanagara (amadAvAda ) mAM bharAyela akhila bhAratavarSIya jaina zvetAMbara mUrtipUjaka muni sammelanano zubha prasaMga haju gaI kAla jeTalo ja tAjo che. A prasaMge mAre amadAvAdamAM AvavAna thayuM ane badhumAM nagarazeTha zrImAn kasturabhAI maNibhAInA vaMDAmA e sammelananA kAryAlayamA ja kAmakAja karavAno prasaMga sAMpaDyo. parama pUjya munimahArAja zrI darzanavijayajI (dilhIvALA ) Adi traNe munirAjo A gasaMge amadAzadamAM padhArelA ane temanI sthiratA paNa nagarazeThanA vaMDAmA ja thaI. jaina itihAsanA paTTAvalI-paTTaparaMparAnA kSetramAM A pUjya munirAjo niSNAta manAya che. vartamAna zramaNa samudAyanI guruparaMparAthI samAjanA sAmAnya varga paNa paricita thaI zake e, ekAda pustaka taiyAra karavAnI bhAvanA bhane dhaNA samayathI thaI AvatI. A pUjya munirAjonA sahavAsathI mArI e bhAvanAne vadhu baLa maLyu. ane jyAre meM e jANyu ke " zrI tapagaccha zramaNa vaMkSavRkSa" nAmarnu eka moTuM raMgIna citra teozrIe saMvat 1979 mAM taiyAra karyu hatuM, tyAre e citranI sudhArA vadhArA sAthe bojI AvRtti ja prakAzita karavAno mane vicAra Anyo. parantu vaoNlaposTara jevU evaDheM moTuM citra barAbara mahAvIne dareka jaNa potAnA gharamA basAvI zake pa bAta vadhu zakya na lAgI. vaLI prAmAnugrAma vihAra karatA pUjya munirAjo paNa e citrane hamezAM potAnI sAthe na ja rAkhI zake. ane Ama thAya to ene taiyAra karavAno muLa Azaya saphaLa thayo na gAya. eTale dareka jaNa sahelAIthI Ane vasAvI zake, eno barAbara upayoga karI zake ane pUjya munirAjone paNa hamezAM ene sAthe rAkhavAmAM aDacaNa na Ave evI rIte e vastu taiyAra karavAno meM vicAra karyo. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAme pahelAM prakAzita thayela pratanI ja bIjI AvRtti A pustaka rUpe taiyAra karavAno nizcaya thayo. pUjya zrI darzanavijayajI Adi traNe munirAjoe potAthI banatI dareka sahAyatA ApavAnI udAratA karI, enA phaLa rupe Aje huM A pustaka ApanI samakSa raju karI zakuM luM. jaina zramaNa saMskRtinA itihAsanA eka kSetrane sparzatuM A pustaka eka prakAranA AdhAra graMtha (Refurence book ) rupa athavA to DIrekTarI jevuM che. eTale A saMgrahamAM sIdhe sIdhI te jene huM mArA potAnA sarjana tarIke oLakhAvI zakuM evaM kazuM ja nathI. judA judA sayudAyanA vaDila munirAjo ane bhinna bhinna vidvAno pAsethI A graMthane yathAzakya samRddha banAvavAnI sAmagrI meLavavAno prayAsa mAtra ja mhAruM A graMtha pratyenuM RNa che. eTale e pUjya munirAjo, e vidvAno ane anya sahAyakono AbhAra mAnIne teonuM RNa adA karavAmAM huM eka prakArano Atma-saMtoSa anubhavaM kuM. A pustaka saMbaMdhI AkhIya yojanA taiyAra karavAmAM, te mATe samaye samaye yogya sUcanA karIne mArgadarzana karavAmAM tathA bIjI dareka prakAranI AvazyakIya sahAyatA karavAmAM parama pUjya muni mahArAjazrI darzanavijayajI tathA jJAnavijayajI mahArAjazrIe Apela sahakAra mAMTe huM ozrIno atyanta AbhArI chu. mUlabhUta rIte tapagacchanA vartamAna dareka sAbuonA samudAyavAra nakazAo ApavAthI A grantha taiyAra karavAno mukhya uddeza saphaLa thato hovA chatAM A grantha vizeSa upayogI zraI paDe e AzayadhI (1) vaMzavRkSa vibhAga, (2) citra paricaya vibhAga ane (3) vivecana vibhAga - ema RNa vibhAga pADIne temAM jaina zramaNa saMskRtinA itihAsa upara prakAza pAMDe evA lekho ApyA che vaMzavRkSa vibhAgamA dareka samudAyanA sAdhuonI yAdI ApavAmAM Avela che. A yAdI taiyAra karavA mATe je je munirAjoe potAnA samudAyanI yAdI mokalavAnI kRpA karI che te sauno huM AbhArI chu. citra paricaya vibhAgamAM A pustakamAM ApavAmAM Avela AcAryo ane munirAjonAM 20 citrono DraMka paricaya Agela che. A mATe mArAzrI zakya labI citra mukhya mukhya munirAjonA citro mevavAno meM prayatna karyo che. mArA e prayatnamAM sahakAra ApanArAone paNa huM na bhUlI zakuM. A pustakamA Apela pUjya AcArya mahArAjo tathA munirAjonAM citro kramasara nathI goThavAyAM, chApavAnI sagavaDatA mATe anivArya hatuM. e kevala vivecana vibhAga -- A pustakamAM itihAsanI dRSTie vizeSa upayogI vastu A vibhAgamAM Apela che. AmAM cAra lekhono samAveza karyo che; (1) " tapagacchanA AcAryo temanuM sAhitya, " . lekhaka : zrIyuta bhAI dhIrajalAla dhanajIbhAI, (2) "jainonA itihAsa para eka dRSTipAta " sva. A. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhisAgarasUrijI kRta " vijApura vRtAMta "mAMthI uddhRta, (3) " tapagacchanI utpatti, " lekhakapUjyapAda munimahArAja zrI darzanavijayajo dilhIvAlA ane (4) " jainAcAryono aupadezika prabhAva " lekhakaHmunirAja zrI nyAyavijayajI dilhIvAlA. A graMthanA atimahattvanA aMgabhUta A lekho ApavA mATe e mULa lekhakonuM huM jeTalaM RNa svIkAruM teTalaM ochaM che. nagarazeTha zrImAn kasturamAI maNibhAI, munirAja zrI maMgalavijayajI, munirAja zrI caraNavijayajI, zrIyut bhAIzrI dhIrajalAla TokarazI zAha, zrI jaina AtmAnaMda sabhA-bhAvanagara, zrI jainadharma prasAraka sabhA-bhAvanagara, zrIyazovijayajI jainagraMthamAlA bhAvanagara, tathA anya je je vyaktioe pratyakSa ke parokSa rIte mane A kAryamA sahakAra Apyo che teono huM AbhAra mAnu chaM. A pustakane mudraNakaLAnI dRSTie banI zake teTalI AkarSaka rIte chApavA mATe tathA vaMzavRkSa vibhAgamA vAraMvAra karavA paDela sudhArA vadhArAnA kAraNe upasthita thatI dareka prakAranI muzkelIne nabhAvI levA mATe maNimudraNAlaya-amadAvAdanA menejara zrIyuta somAbhAI desAI tathA presanA kampojhiTara bhAIoe Apela sahakAranI mAre nAMdha levI joie. pustaka zuddha temaja AkarSaka banAvavA mATe zrIyuta bhAI ratilAla dIpacaMda desAI tathA zrIyuta bhAI bAlAbhAI vIracaMda desAIe lIdhela jahemata mATe mAre AbhAra mAnavo joie. prArambhamAM A pustakanI jAherAta karato vakhate AnuM chUTaka mUlya 0-12-0 rAkhekheM parantu pAchaLathI puratakanu kada dhAryA karatAM lagabhaga deDhuM thaI javAthI temaja 12 jeTalA ATa'leTasa upara citro ApelAM hovAthI tenuM mUlya 1-0-0 karavU paDyu che. vaLI pustaka taiyAra karIne bahAra pADavAmAM paNa asAdhAraNa vilaMba thayo che. chatAM A badhAnI pAchaLa pustaka jema bane tema adhika upayogI thAya te uddeza hovAthI samAja tene kSatavya gaNaze evI AzA che. jeoe A pustakanA prathamathI grAhaka banIne mArA kAryamA mane utsAhita kayoM che, teonI bhalI lAgaNIone huM na bhUlI zakuM. astu. bhAratIya itihAsamAM jaina itihAsamuM temaja jaina zramaNa saMskRtinA itihAsaveM sthAna ati mahatvanuM che. e itihAsanA abhyAsIne thoDe aMze paNa A pustaka upayogI thaI paDaze to mAro namra prayAsa huM saphaLa thayo lekhIza.. A pustakamAM jaNAtI bhUlo ke khAmIo tarapha vidvAnA mitrabhAve mAjhaM dhyAna doravAnI kRpA kare evI namra bhAvanA sAthe huM vira{ chaM. vIra saMvata 2462 zrAvaNa suda 15 jhaverIvADa, sAtabhAInI havelI, amadAvAda. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 23thI 32 prAkkathana (1) vaMza vRkSa vibhAga 24 tIrthaMkaronA gaNadhara, zramaNa ane zramaNI sasthAnI yAdI zrI. nirgrantha gancha Adi gaccho zrI. tapagacchanI zAkhAo zrI. mohanalAlajI mahArAjano samudAya (2) citra-vibhAga judA judA munivaronAM citro (3) citraparicaya-vibhAga dareka lionA TaMka paricaya ___ (4) vivecana-vibhAga tapagacchanA AcAryoH temanuM sAhitya jainonA itihAsa para eka dRSTipAta tapagacchanI utpatti jainAcAryono aupadezika prabhAva pariziSTa grAhakonI yAdI zuddhipatraka 1 zrI 24 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cItra naM.3 == = === - %EO BESE :: saMpAdaka:: ja yaM tI lAla choTA lAla zAha. ELE = AnaMda presa-bhAvanagara. === =EA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustakanA Arthika sahAyaka zeTha zrI zakarAbhAI lallubhAI jeo zrI amadAvAdanI ru, kApaDa, sutara, zarAphI tathA kamIzana ejanTanuM kAma karanArI 'zeTa lallubhAI manoradAsa' nI supratiSThita peDhInA mAlika tathA amadAvAda myunIsIpAliTInA kAunsIlara che. teozrIe nAra, caMDola, sevAliyA AdinA sthaLonI pratiSThA tathA jIrNoddhAramA temaja zve. mU. jaina konpharansa, keLavaNI ane sAhityanA pracAra aMge aneka gupta ane jAhera sakhAvato karelI che, A pustakamAM Arthika sahAya ApI sAhityanA pracAramA je vega Apyo che, te badala huM teozrIno AbhAra mAnu chu. -prakAzaka Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE5555 zrI tapagaccha zramaNa vaMzavRkSa (dvitIya AvRtti) vaMzavRkSa vibhAga sAMketika nIzAnIo + svargastha stha. sthavira (pada) ma. pravartaka paM. panyAsa u. upAdhyAya A. AcArya noMdha- A vRkSamAM, je je tapagacchanA vidyamAna sAdhuo che temanAM tathA tapagacchanI kriyA karavAvAlA sAdhuo che temanAM ane teonI guruparaMparAnAM ja nAmo ApelAM che. je sAdhuo kALadharma pAmyA che ane jemano ziSya varga hayAta nathI temanAM nAmo ApelAM nathI. maLelAM patro ane sAdhano parathI A pustaka taiyAra karavAmAM AvyuM che. kadAca koI nAmo bAkI rahyAM hoya to te prakAzakane lakhI jaNAvavA maherabAnI karavI, jethI bhaviSyamAM lakSamA rahe. tapagacchanA hAla (vi. saM. 1992nA kArtika zuklA pUrNimA sudhI) kula vidyamAna sAdhu 664 che. vi. saM. 1992 : vIra saM. 246 kArtika pUrNimA, amadAvAda --- saMpAdaka 5555555555555555555555555555 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 tirthakara bhagavAnanA samayanA kula gaNadhara, zramaNa ane zramaNIonI yAdI meM prathama gaNadharanuM nAma zramaNI saMkhyA kula gaNadharanI saMkhyA zramaNa saMkhyA (1) zrI RSabhadeva bhagavAna RSabhasena (puMDarIka svAmI) 84 3,00,000 (2) zrI ajitanAtha bhagavAna siMhasena 1,00,000 3,30,000 (3) zrI saMbhavanAtha bhagavAna cAru 102 2,00,000 3,36,000 (4) zrI abhinaMdana svAmI vajranAbha 116 3,00,000 (5) zrI sumatinAtha bhagavAna camara 100 3,20,000 5,30,000 (6) zrI padmaprabha svAgI 107 3,30,000 pradyota 107 4,20,000 (7) zrI supArzvanAtha bhagavAna vidarbha 4,30,000 (8) zrI caMdraprabha svAmI dattaprabhu 2,50,000 3,80,000 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45555555555555555555555555555555555555555 [2] prathama gaNadharanuM nAma kula gaNadharanI saMkhyA zramaNa saMkhyA zramaNI saMkhyA (9) zrI suvidhinAtha bhagavAna varAha 2,00,000 1,20,000 (11) zrI zItalanAtha bhagavAna prabhunaMda ___ 81 1,00,000 1,00,006 (11) zrI zreyAMsanAtha bhagavAna kaustubha 84,000 1,03,000 (12) zrI vAsupUjya svAmI subhauma (13) zrI vimalanAtha bhagavAna 57 6 8,000 1,00,800 (14) zrI anaMtanAtha bhagavAna (15) zrI dharmanAtha bhagavAna arie 43 64,000 62,400 (16) zrI zAMtinAtha bhagavAna 62,000 cakrAyudha pha5555555555555555555555 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55555555555555555555555555555555555555 [3] prathama gaNadharanu nAma kula gaNadharanI saMkhyA zramaNa saMkhyA zramaNI saMkhyA (17) zrI kuMthunAtha bhagavAna 60,600 (18) zrI aranAtha bhagavAna (19) zrI mallinAtha bhagavAna bhiSaja ( 20 ) zrI munisuvrata svAmI 18 3 0,000 (21) zrI naminAtha bhagavAna 3599995959595959FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF99999999999 (22) zrI ariSTanemi bhagavAna varadatta (23) zrI pArzvanAtha bhagavAna Aryadinna ( Aryadata) 38,000 (24) zrI vardhamAna svAmI (mahAvIra svAmI) indrabhUti (gautama svAmI ) 11 / 14,000 gautamasvAmI amibhUti vAyubhUti vyakta sudharmAsvAmI maMDita mauryaputra ati acalabhrAtA metArya prabhAsa (juo pArnu 4) FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wan 555555555555555555555555555555555555 [4] (anusaMdhAna pArnu 3) vizvavaMdya prabhu zrI mahAvIrasvAmIthI zaru thatI paTTAvalI // zrI nirgrantha gaccha // paMcama gaNadhara 1 zrI sudharmA svAmIjI mahArAja, 2 zrI jaMbU svAmIjI mahArAja, 3 zrI prabhava svAmI, 4 zrI sayyaMbhavasUri, 5 zrI yazobhadrasUri 6 saMbhUtivijaya bhadrabAhu svAmI stha. stha. stha. stha. naM u ti ya - da pa Sya zo na naM bha bha stha. su ma na stha. stha. ma pU Ni Na bha bha stha. sthUla bhadra stha. stha. stha. R jaM dI ju bU gha ma bha FFER stha. | pAM / Du bha / stha. go dA stha. a ni stha. stha. ya so / ma A rube ( yakSA Adi sAta AryAo) 8 Arya suhastisUri Arya mahAgiri stha. stha. stha. stha. stha. stha. stha, stha. stha. stha stha. stha ro ya me kA susthita suprati ra ro R zrI bra so ha zo gha ma badra kSi ha Si gu hma ma Na bha ga dhi 9 / ta gu gu pta ga ga dra NI pta pta NI NI // koTika | gaccha // / / / / / / / / stha. stha. stha. stha. stha, stha. stha, stha. u ba dha thri ko nA nA ro ta li nA yA Di ga ga ha ra sa Dhaya Dhaya nya mi 10 stha. indradinnasUri stha. priyagya stha. vidyAdhara stha. RSidatta 11 stha. dinasUri 12 A. siMhagiri AryazAMti stha. dhanagiri A. zrI vajra svAmI stha. tApasa stha. kubera stha. A. samita stha. ahe stha.zreNika dinna stha. RSi pAlita 14 stha. A. vajrasenasUri stha. A. padma stha. A. ratha (juo pArnu 5) stha, Arya puSyagiri (zrI devadhi gaNi kSamAzramaNanI paTAvalI) pha9555555555555555555555555 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555555555555555555555555555555555 stha. A. vajrasenasUri ( anusaMdhAna pAnuM 4 ) stha. nAgila stha. padma | 15 stha. jayanta stha. tApasa stha. nAgendra // zrIcaMdragaccha // stha. nivRtti stha. vidyAdhara stha. caMdrasUri // zrI vanavAsIgaccha // 16 zrI sAmantabhadrasUri 17 vRddhadevasUri 18 pradyotanasUri 19 mAnadeva 20 mAnatuMgasUri 21 vIrasUri 22 jayadevasUri 23 devAnandasUri 24 vikramasUri 25 nRsiMhasUra 26 samudrasUri 27 mAnadevasUri 28 vibudhaprabhasUri 29 jayAnandasU 30 raviprabhasUra 31 yazodevasUri 32 pradyumnasUra 33 mAnadevasUri 34 vimalacaMdrasUri // zrI vaDagaccha // 35 udyotanasUri 36 sarvadevasUra 37 devasUri 38 sarvadevasUra 39 yazobhadrasUri 40 municaMdrasUri 41 ajita devasUri 42 vijayasiMhasUra 43 somaprabhasUra // zrI tapagaccha // 44 tapasvIhIralA zrI jagacaMdrasUri ( juo pAnuM 6 ) [ 5 ] 555555555555555555555555555555555555555555555 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI jagaccaMdrasUri (anusaMdhAna pArnu 5) / 45 devendrasUri ( laghu poSALa) vijayacaMdrasari (vaDA poSALa) vidyAnaMdasari 46 dharmaghoSasUri 47 somaprabhasUri vimalaprabhasUri paramAnaMdasUri padmatilakasUri 48 somatilakasUri padmatilakasUri caMdrazekharasUri jayAnaMdasUri 49 deva suMdarasUri jJAnasAgarasUri kulamaMDanasUri guNaratnasUri 5. somasuMdarasUri sAdhuratnasUri | sahasrAvadhAnI 51 munisuMdarasUri assaMbarapari jayasuMdarasUri anavara 5555555555555555555555555555555 bhuvanasuMdarasUri jinAvarasuti jinasuMdarasUri 52 ratnazekharasUri 53 lakSmIsAgarasUri 54 sumatisAdhusUri 55 hemavimalasUri 56 AnaMdavimalasUri (juo pArnu 7) noTa:- ahiM sudhInA dareka nAmanI AgaLa sAthIAnI (4) sAMketika nIzAnI jANavI. 555555555555555555555555555555555pha Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 AnaMdavimalarika 57 vijayadAnasarika Rddhivimala (juo pAnu 21) 58 samrATa akabara pratibodhaka jagad guru zrIhIravijayasUrika rAjavijayasUrika (ratna zAstrA) 59 vijayasena sarika u. kIrtivijaya gaNI u. kalyANa u. kanaka vijayagaNI vijayaNI u. sahaja sAgara tilaka vijaya Rdi vijaya u. vinayavijaya paM. lAbhavijaya zIlavijaya u. jayasAgara 6. vijayadeva vijaya gaNI gaNIka sUri tilakasarika / desUrava) (AnaMdasUra) paM.nayavijaya paM. nayavijaya siddhivijaya u. nyAya sNgh| saMgha sAgara cAritra vijaya gaNI jitaka 4. uttama vijaya (yatizAkhA) u. yazo vijayajI mahArAja kRpAka vijaya 61 vijaya vinayaprabha siha saka sUre (yati zAkhA) 62 satyavijaya gaNIka sAgara vijaya u. megha mAna paM. guNa vijaya tija vijaya vijaya sAgara 63 kapuravijaya kuzalavijaya gaNI gaNIka mayagala sAgaraka yazavaMta vijaya 64 kSamAvijaya gaNI padmasAgara kuzalavijaya 65 jinavijaya gaNI svarUpasAgara paM.jita vijaya nANasAgara zrIvijaya jayavijaya 68 mayAsAgara (juo pAnu 20) paM. harSavijaya caMdravijaya paM. hetavijaya gumAnavijaya (juo pArnu 8) paM vinayavijaya paM. hiMmatavijaya kamalavijaya 3555555555555555 55555 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [-]] 65 zrI jinavijaya gaNIka (anusaMdhAna pArnu 7) uttamavijayagaNI padmavijayagaNI 68 rUpavijayagaNI amRtavijaya gumAnavijayaka dhanavijaya vinayavijaya 7. paM. umedavijayaka kIrtivijaya gaNI 19 amIvijaya gaNI saubhAgyavijadha 70 kasturavijaya gaNI paM. khAntivijaya jayavijaya labdhivijaya 71 paM. ratnavijaya camarendra vijaya paM. mohanavijaya / dharmavijaya zAMtivijaya / paM. puSpavijaya paM. bhAvavijayaka 73 prakAzavijaya 3 prakAzavijaya A. vijayanItisUrIzvarajI u. dayAvijaya - ravivijaya narendravijaya subhadravijaya camanavijaya cAritravijaya paM. surendravijaya azokavijaya mukti nema manohara paM. ravi rAma hemendra rAja vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya / / as are 76 vizAlavijaya bhuvanavijaya / / | paM. dAna A.vijaya paM. mukti udaya saMpata vidyA zu de vijaya harSasari vijaya vijaya vijayagaNI vijaya bha vi ndra suMdaravijaya prakAza ja vi paM.tilaka kesara vijaya ya ja vijaya vijaya jayaMtavijaya caraNavijaya manohara vijaya hema bhAnu vijaya vijaya ka ma vi vi ja ja ya vi ja bhaya vijaya vijaya mehavijaya ... 4. mAnavijaya paM. kalyANavijaya sumativijaya maMgalavijaya jasavijaya rAmavijaya + ka (juo pArnu 9) 76 darzanavijaya vinayavijaya tIrthavijaya )555555555555555555pha Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555555555555 5 55555555 7. kasturavijayajI gaNI (anusaMdhAna pArnu 8) 71 maNivijaya (dAdA) udyotavijaya : amaravijayaka gumAnavijaya paM. pratApavijaya devavijaya jasavijaya muktivijaya buddhivijaya 76 mohanavijaya bhaktivijaya dAnavijaya amRtavijaya padmavijaya paM. gulAbavijaya zubhavijaya A.vijayasiddhi sUrIzvarajI 82 mahAyogIrAja zrI buddhivijayajI (buTerAyajI) mahArAja nemavijaya rAmavijaya lakSmIvijaya paM. motivijaya asavijaya maMgaladhijaya (jao pAna 19) kesaravijaya narendavijaya / 73 A. vijayakanakasUri paM. tilakavijaya buddhivijaya | caMdravijaya rAmavijaya bhuvanavijaya kesaravijaya iMsavijaya maMgalavijaya zAMptivijaya 75 sohanavijaya sujJAnavijaya kaMcanavijaya muktivijaya khImAvijaya kAntivijaya dIpavijaya zubhavijaya 75 premavijaya ratnAkaravijaya tattvajJavijaya 76 vijJAnavijaya (zuo pArnu 10) _55555555555555555555555555 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55555555555555555555555555555555 5 5555555555555 72 mahAyogIrAja zrI budrivijayajI (buTerAyajI ) mahArAja (anusaMdhAna pArnu 9) zrI nIti vijayajI paM. ANaMda vijayajI zrI motivijayajI 73 tapagacchAdhipati zrIvRddhijayajI zrImuktivijayajI (vRddhacaMdrajI) gaNI mahArAja (mUlavaMdajI) mahArAja (juo pArnu 12) A zrIvijayAnaMda sUrovarajI (AtmArAma jI) mahArAja tapasvI zrI khAnti vijayajI (dAdA) caMdravijayajI harakhavijayajI mohanavijaya landhivijaya vijaya (juo pArnu 15) rAmavijaya vinayavijaya bhaktivijaya siddhivijayaka devavijaya | kanakavijaya / kalyANa vijaya paM. puSpavijaya kapuravijaya uttamavijaya paM.durlabhavijaya caMdra caMdana vijaya vijaya zAnti vijaya pArzvavijaya paM. amRtavijaya udyotavijaya puNyavijaya 75 A. vijayavIrasUrika paM. maNivijaya tilakavijaya mohanavijaya / caMdanavijaya 77 prabhAvavijaya rAjendravijaya 78 agarendravijaya paM. lAbhavijaya caMdravijaya u. kumuda vijaya 76 kamalavijaya uttamavijaya 77 manoharavijaya mehavijaya mAnavijaya nipuNavijaya kanakavijaya premavijaya 78 74 A. zrI vijayakamala zrI gulAba zrI haMsavijayajI zrI dAnavijayajI zrI thobhaNavijayajI sUrIzvarajI mahArAja vijayajI labdhivijaya dIpakAMgjaya guNavijaya / ... maNivijaya maMgalavijaya pradhAna vijaya narendravijaya 76 raMgavijaya dharaNendravijaya sumativijaya (juo pArnu 11) padmavijaya 77 dhanavijaya 5555555555555555555555555EEEEEEEEE Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555555555 95 95 95 95 95 9555555555555555555555 74 AcAryadeva zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAja ( anusaMdhAna pAnuM 10 ) I 75 A. zrI vijaya sarasUri paM. zrI premavijaya 76 pra.paM. zrI paM. nyAya darzana lAbhavijaya vijaya vijaya manaharavijaya tapasvI taruNavijaya zAMtivijaya harakhavijaya caMdra dhyAna vijaya vijaya 1 mRgendra vijaya 76 gurukula sthApaka zrI cAritravijayajI ( kacchI) 5 | 77 dharma pracAraka zrI darzanavijayajI | u. zrI deva vijayajI 78 nyAyavijaya stha. zrI vinaya vijayajI prabhAva vijaya 1 nayavijaya fa mAnavijaya sumativijaya mativijaya padmavijaya u. pratApavijaya paM. prIti 1 u paM. dharma - phd da | A. zrI vijaya mohanasUra ya zAMti vijaya nipuNa vijaya vijaya zrI jJAnavijayajI I vallabhavijaya bha https ra ta mA Ne ka vi vi ja ja ya tha 1 78 yazo vijaya jayAnaMda vijaya - vikrama vijaya - ka ca harSa vijaya vijaya la vi ja ya [11] paM. zrI moti vijayajI I dAna vijaya pra. tIrthavijaya kSamAvijaya / subhadra pu vijaya upa vi raMjana ja vijaya ya 78 78 mahendra vijaya zrI mitravijayajI 5555555555555555555555555 95 95 95 95 94 94 95 95 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w phra 74 zrI kevalavijaya paM. gaMbhIravijaya 75 zrI amaravijaya I 76 kAntivijaya kalyANa paM. avadAta vijaya vijaya 77 prItivijaya kesara zAnti vijaya vijaya vimalavijaya 73 zAntamUrti zrI vRddhivijayajI ( vRddhicaMdrajI ) mahArAja ( anusaMdhAna pAnuM 10 ) 1 hemavijaya A. zrIvijaya A. zrIvijaya dharmasUrIzvarajI nemisUrIzvarajI (juo pAnuM 13) (juo pAnuM 14) dharmavijaya uttama vijayaka pramAda vijaya hIravijaya kAMtivijaya paM. zAntivijaya kalyANavijaya 1 kAMtivijaya paM. catura vijaya vinoda tilaka paM. padmavijaya bhagavAna vijaya vijaya vijaya vIravijaya 1 kSamAvijaya jita bhAnu viveka vijaya vijaya vijaya saubhAgyavijaya - paM. nayAvajaya 77 maMgalavijaya caMpaka vijaya 1 caraNavijaya dayAvijaya T premavijaya vijaya 1 ravi nidhAnavijaya T vijJAnavijaya puNyavijaya Rddhi ziva vijaya vijaya phaphaphaphapha darzanavijaya zAMta kapUravijaya yatnavijaya pramAda mohana vijaya vijaya 5555555555555555555555555555555555555555555 [12] Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Wan 55555555555555555555555555555555555 74 zAstravizArada AcArya zrIvijayadharmasarIzvarajI mahArAja (anusaMdhAna pAna 10-12) 75 A. zrIvijayeu. zrI maMgala vijayajI paM. bhakti vijayajI vidyA nyAya jayaMta dharaNendra vijayajI vijayajI vijayajI vijayajI ndrasUrijI 76 bhAvavijaya prabhAkaravijaya himAMzuvijaya vizAlavijaya 77 kezavavijaya ...vijaya ...vijaya paM. zrI u ke dho ca ta na vi vi ja ja ya paM. zrI su la pra caM u bhu ma li tA da da va ti ta pa na ya na vi vi vi vi vi vi ja ja ja ja ja ja ya ya ya ya ya ya pre ma vi ja ya ma ka ma raM saM pra yo na hi ja pa bhA dha ka mA na ta va vi vi vi vi vi vi ja ja ja ja ja ja ya ya ya ya ya ya caMpakavijaya jagata 77 vijaya prabodha vijaya dIpavijaya darzanavijaya Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 555555555555555555555555555555555555 74 sUrisamrATa AcArya zrIvijayanemisUrIzvarajI mahArAja (anusaMdhAna pArnu 10-12) ] [2 A.zrI u.zrI paM.zrI u.zrI u.zrI vijaya padma si amRta lAvaNya vijJAna vijaya ddhi vijaya vijaya sUrijI gaNI vi gaNI gaNI 75 A.zrIvijaya A.zrIvijaya darzanasUrijI udayasUrI | zvarajI / / / / / ja ni ma Na yA yaM ma vi na ka da ja nda ra ya rUpa pra. gIrvANa mA dhana jita vA saM pre pra vijaya vijaya na vijaya vijaya ca pa ma bhA vi / / spa ta vi va ja vimalA vidyA ti vi ja ya nanda nanda vijaya vijaya vijaya ja ya ya 444 Ke Ji Ke ya gaNI | na Ananda jayanta dakSa vizuddhAnaMda narendra kamala vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya bharata vijaya vi vivi vijaya yaha ja ja ja / ya ya ya tilakavijaya / suzIlavijaya ya rAmavijaya devavijaya khAntivijaya puNyavijaya pra. kasturavijaya vallabhavijaya niraMjanavijaya dhuraMdharavijaya yazobhadravijaya guNacaMdravijaya himAMzuvijaya zubhaMkaravijaya sumitravijaya motivijaya mehavijaya kumudavijaya 76 A. zrIvijaya nandanasUrijI cidAnandavijaya 77 somavijaya 78 kanakavijaya phaphaphaphaphapha zivAnandavijaya amaravijaya vIravijaya udyotavijaya mokSAnandavijaya ||||||||5555555555555555555555ph Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55555555555555555555555555555555555555555555555555 73 nyAyAmbhonidhi A. zrI vijayAnaMdasUrIzvarajI (AtmArAmajI ) mahArAja (anusaMdhAna pArnu 10) 74 lakSmI vijayajI cAritravijaya jayavijayajI amaravijaya udyotavijaya u. zrI vIra vijayajI paM. kasturavijaya . pra.zrI kAnti vijayajI bhamIvinaya jJAnavijaya guNavijaya caturavijaya devavijaya kundanavijaya karparavijaya caturavijayajI bhaci.vijaya paM. kSamA vijaya guNa bhakti vijaya vijaya bhAva vijaya jasaviMjaya / lAbhavijaya ...vijaya jasarvijaya puNyavijava durlabhavijaya meghavijaya darzanavijaya maNivijaya mA. zrIvijaya .5 dAnasUrIzvarajI hetavijaya ... vijaya nayavijaya muguNavijaya " caMpakavinaya padmavijaya (juo pAna 18) ( juSyo pArnu 16) . madha55555555555555555555555555 pha Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #5555555 55555555555555555555 74 zrI lakSmIvijayajI mahArAja (anusaMdhAna pArnu 15) kumudavijayajI 75 zrIhaMsavijayajI A. zrIvijaya zrIharSavijayajI kamalasUrIzvarajI hIravijaya (juo pArnu 15) 4. suMdaravijaya dolatavijaya 76 paM. zrIsaMpata vijayajI saubhAgyavijaya dharmavijaya 7. kusuma vasaMta zaMbhu ramaNika vijaya vijaya vijaya vijaya / gautama kIrti sumati viveka kumuda harakha vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya sumitravijaya vinayavijaya 55555555555555555555555555555555555555555555555555 mohanavijaya A. zrIvijaya premavijaya zubhavijaya 76 bAlabhasUrijI 7 jitavijaya mAnavijaya mANizya vijaya kanakavijaya saMtoSavijaya narendravijaya - kesaravijaya vimala vijaya vivekavijaya u. zrIlalita u. sohana vijayajI vijaya paM. zrIumaMga / vijayajI prabhAvavijaya paM. zrIvidyA vi vi zi vi vi dA vi vijayajI __ cA ca va zu kA na ra kSa vi dra za upendra Na ja vivi vijaya ja vi ya ja ja ya ja ya ja ya ya / Ri Ben nMei Ri vibudha vijaya caraNavijaya udayavijaya vIravijaya 4. bAlavijaya mitravijama samadravijaya ravivijama 79 zIlavijaya 595555555555555555555555pha Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FELESEFFEREF555555555555EFFEEEEEEEEE555 [17] 75 nispRhacUDAmaNi A. zrIvijayakamalamUrijI mahArAja (paMjAbI) (anusaMdhAna pArnu 16) 76 A. zrIvijayalabdhisUrijI hiMmatavijaya nemavijaya lAvaNyavijaya unamavijaya candravijaya 77 paM.zrI paM. zrI zubha bhuvana ja na pra yo pa naM pra vi ra ra ja ke la ne gaMbhIra lakSaNa vijaya vijaya __ yaM vI vi gI na da bhA ka tlA si sa lA li ma vijayajI vijaya ta na Na ndra vina va ma ka ka vi sa tAM vi vi vi vi ja vi vi vi ra vi ja vi ga ja ja ja ja ya ja ja ja vi ja ya ja vi ya ya ya ya ya ya ya a ya ya / / / ma ka bha / / mahimAvijaya ho lyAI / / bhAskaravijaya da Na ka / jitendravijaya ya vi ra raMjanavijaya vi ja vi a ya ja ajitavijaya ya ya maU555555555555555555555555555555555555555555555555 zAMtivijaya meruvijaya | hemendravijaya satyavijaya kaMcanavijaya kIrtivijaya harSavijaya 78 surendravijaya amarendravijaya mahendravijaya Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 555555 555555555555555555555 75 sakalAgamarahasyavedI AcArya zrIvijayadAnasUrIzvarajI mahArAja (anusaMdhAna pArnu 15) [18] 76 A. zrIvijayapremasUrijI nAyakavijayajI maMgalavijaya medhavijaya manoharavijaya kevalavijaya paM. zrI jaMbuvijayajI hemaMtavijaya jinavijaya rAjavijaya bhAnuvijaya prabhAvijaya 77 u. zrIrAma vijayajI padmavijaya 78 nItivijaya rUpavijaya rakSitavijaya cidAnaMdavijaya jayaMtavijaya revatavijaya bAhuvijaya / / / 8 bhuvana jasa cAritra vijaya vijaya vijaya 42 End 79 sudarzana vijaya Xi Xing Ke Ke 79 gautamavijaya vardhamAnavijaya / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ra la a dha ti mA ma ka kA naM su bha ma va mR ra ku su ro mu na ka pu ja hi ma ra kSe la li mR ma la na na na nti da bo daM la la gAM lA mu haM hi kti ra lyA pa ya mAM ho vi meM vi ta ta vi ka vi ka ka vi na dha ka ya bha ka ka da ka ta vi ra Na vi vi zu da vi ka ja vi vi ja vi ja vi vi ja vi vi ra vi vi vi ra vi ra vi ja la vi ja ja vi ya ja ra ya ja ja ya ja ya ja ja ya ja ja vi ja ja ja vi ja vi ja ya vi ja ya ya ja vi ya vi __ ya ya ya ya ya ya ya ja ya ya ya ja ya ja ya ja ya ya ja ramaNikavijaya | 79 mahimAvijaya vivekavijaya 79 subuddhi haMsa soma puNya jayAnanda vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya 79 harSavijaya / saubhAgyavijaya caraNavijaya 80 karavijaya 79 hemavijaya narottamavijaya trilocanavijaya lAvaNyavijaya FFFFFFFFFFFFFFF555555555555555555555555555555 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555555555555555555555555555555555555555 72 zAMtatapomUrti AcArya zrIvijayasidbhisUrIzvarajI mahArAja ( anusaMdhAna pArnu 9) [19] 73 Rddhivijaya vinayavijaya pramodavijaya | 74 saMpata muki vijaya vijaya A. zrIvijaya bhadrasUrijI paM. zrImeha vijayajI paM. zrIraMgavijayajI A. zrIvijaya kesaravijaya 73 meghasUrijI rAjavijayajI kalyANa saubhAgya rAmavijaya vijaya vijaya kuzalavijaya s lAvaNyavijaya cAritravijaya / / / / / / / 75 paM. zrIsundara paM. zrIbhAnu a ra saM mi lA A ja vijayajI vijayajI zo / ka Na ma vi vi da ka aruNa vi ka vi ja ja vi vi vijaya ja vi ja ya ya ja ja ya ja ya ya ya ya / mahendravijaya dolatavijaya jaMbuvijaya Er Shi Jian Ke Ke 75 caraNa navala vijaya vijaya karaNA vijaya 77 harSavijaya raMjanavijaya prItivijaya bhUSaNavijaya / / / 74 u.zrImanohara sumitra vicakSaNa subodha subhadra devendra sujasa jasa akSNa bhuvana vijayajIgaNI vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya sumativijaya suzIlavijaya vimalavijaya manakavijaya vidyAvijaya 75 mahodayavijaya kumuda vijaya ... bhadraMkara malaya vibudha hemendra vijaya vijaya vijaya vijaya vijaya 76 mRgAMkavijaya nvtntttttttttth #555559NEHAFFIEFFEE9555599359599FFEEHEN Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5555555555555555555UUUUUU5555555555555555) 67 zrImayAsAgarajI (anusaMdhAna pArnu .) gautamasAgara nemasAgara zaverasAgara ravisAgara 7. zailAnA nareza pratibodhaka AgamoddhAraka A. zrIsAgarAnaMdasUrijI sukhasAgara bhA. zrI buddhisAgarasUrIzvarajI (juo pArnu 21) gaNI 2 3 4 4-- aap~ u.mANikya paM.vijaya paM. mati motIsAgara paM. kSamA ka mA ja meM caM he jhA gu ca caM ci pa sU ma sU vi kA ce azru sAmara sAgara sAgara sAgara lyA na ya ya ma na Na tu do dA ma yo he nti pa 6 ta ratana gaNI Na sA sA la sA sA sA sA ra da naM sA da ndra ndra ma sA ka No sA sAgara sA ga ga sA ga ga ga ga sA ya da ga ya sA sA sA ga sA da ga ga ra ra ma ra ra ra ra ga sA sA ra sA ga ga ga ra ga ya ra kesara jayaMta manahara ra ga ga ga ra ra ra ra sA sAgara sAgara sAgara amarendra ra ra ra / sAmara saubhAgyasAgara lalita lokya saMjama ramaNikasAgara sAgara sAgara sAmara devendrasAgara hIrasAgara dharmasAgara subodha haMsasAmara sAgara / caMdana buddhisAgara labdhi prabodha janaka pravINasAgara sAgara sAgara sAgara sAgara mahodayasAgara abhayasAgara narendrasAmara munIndrasAgara kSekarasAgara / / / / / / / / amRtasAgara, jitasAgara malaya lakSmI vinaya cAritra mRgAMka gautama kIrti dhIra nyAyasAgara darzanasAgara | sAgara sAgara sAgara sAgara sAgara sAgara sAgara sAgara muktisAgara devasAgara 75 zAntisAgara 555555555555555555555555555555555555 74 mahimAsAgara Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphaphapha 73 tapasvI 71 yoganiSTha A. zrIbuddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja ( anusaMdhAna pAnuM 20 ) 72 A. zrIajitasAgarasUri A. zrIRddhisAgarasUri paM. zrIkIrtisAgara narendrasAgara I 74 rAjendra sAgara hemendra sAgara I bhAnu sAgara I samatA sAgara 57 zrI Rddhivimala 58 kIrti vimala vIravimala mahodayavimala pramodavimala maNivimala udyotavimala dAnavimala 65 paM. zrIdayAvimala saubhAgyavimala 1 4. zrImukti vimala 1 paM. zrImahendravimala paM. raMgavimala paM. ravivimala bana kavimala puNyavimala munIMdravimala harSavimala 1 70 premavimala 1 lakSmI harakha sAgara sAgara anusaMdhAna pArnu 7 ) amRtavimala 1 paM. zrIhiMmatavimala haMsavimala nyAyavimaLa 1 manaharavimala padmavimala kasturavimala karuNA sAgara jitendra sAgara zAMtivimala 1 [21] jayasAgara T mahimA sAgara premavimala kalyANavimala rasnavimala 5 5 5 5 5 555555555555555555555555 95 95 95 95 95 95 ! 94 95 96 95 95 95 95 955555555555 S S S S S S S S S S S S S S S S S 95555555555555 15 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 5E5555555555555555555555) [22] pUjya munirAja zrImohanalAlajI mahArAja / paM. harSamuni pra. zrIkAntimuni zrIdevamuni zrIudyotamuni navani mayamuni kalyANamunika kalyANamuni paM. zrIhIramuni ___ __ paM. zrIhoramuni A. zrIjayasUrijI padmamuni caturamuni saubhAgyamuni paM. zrIkSAnti siddhimuni munijI pratApamuni tamuni paM. zrIkanakamunijI pradhAnamuni dAna muni puSpamuni nipuNamuni bhakti muni kIrtimuni cetanamuni gajendramuni lalitamuni paraNendamuni noTa:---A peja upara ApelA nakazA mAheMnAM nAmono samudAya prathama kharataragacchanI kriyA karavAvAko hato, paNa pAchaLathI te tapagacchanI kriyA karavA lAgyo ane hAla paga tapagacchanI kriyA kare che, ane tapagacchano samudAya kaheDAve che. amuka munirAjonA guruo kharataragacchamA rahelA hovAthA teonAM nAgo teonA dAdAgurunA zIghya tarIke lakhyAM che. -- saMpAdaka Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MINIDI HI MAITR |[] cItra (23) vibhAga MIDC MINORMATI IN AMUNICIAT In cItra naM. 6 cItra naM. 5] A. zrI vijayakesarasUrijI A. zrI vijayakamalasUrIzvarajI MEDIA AnaMda presa-bhAvanagara AIRTILI-TAIT JI-TI IRANIPRIMAIL IMAITARATI MARATI MAHITI MAMI IR-MIR IMATILI-man- m e -minHe-mmen Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cItra naM. 7 muni zrI. mohanalAlajI. cItra naM. 8 muni zrI. harSamunijI. cItra naM. 10 A. zrI. vijayAnaMdasUrIzvarajI. cItra naM 9] A. zrI. buddhisAgarasUrijI (vIrabhakta vireza nA saujanyathI) AnaMda presa-bhAvanagara. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cItra naM. 11 cItra naM. 12 5 AcArya mahArAjazrI 1000 zrImad vijayadAna sUrIzvara jI. pUjya munimahArAjazrI vinayavijayajI AnaMda presa-bha.. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yan Er San San San San San ()==Bian =Yi Bian Er Er Ying . You Liao , cItra naM. 13 Ti Zhong Xiao Xue Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Cong Jing Zhong Zhong Zhong Zhong Han Zhong Zhong Zhong Zhong jagadguru zrI. hIravijayasUrijI. . HIGKe Ke (III) Jie = Yin Liao Lie Yi Lie . San Jie San San Jing San Er Jing Er Er San Er Yan . Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -(27) PE cItra na. 15 cItra naM. 16 muni ma. zrI vRddhivijayajo A. zrI vijayadharma sUrIzvarajI AnaMda presa-bhAvanagara Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cItra naM. 17 muni ma. zrI haMsavijayajI AnaMda presa- bhAvanagara. ( 28 ) * 5 cItra naM. 18 zrIma bajAja 155 svrg-|| 264 zrImad cAritravijayajI ( kacchI ) ****************** Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ******* ****** ****** anaMda presa-bhAvanagara. ( 29 ) cItra naM. 19 mahAyogIrAja zrI buddhivijayajI. **AK KR Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in Education International 16561466 cItra naM. 20 A. zrI vijayakamalasUrIzvarajI ( paMjAvo ) AnaMda presa-bhAvanagara, 30) 14 cItra naM. 21 15 jabakI paM. zrI dharmavijayajI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 22 tapagacchAdhipati zrI muktivijayajI gaNi. Wan Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10000 citra naM. 24 citra naM. 23 ICIC Lic " nyAti mudraNAlaya, gAMdhIDha pADApAchA sAme amadAvAda OCC 000 32 muni mahArAjazrI jhaverasAgarajo. A. zrI AnaMdavimalasurijI. 57 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citraparicaya vibhAga zrI vijayakamalamUrIzvarajI (gujarAtI) (jubho citra naM. 5) saMvegI sAdhutAnA pAlaka, vaDodarA munisaMmelananA Adya preraka ane pramukha zrI vijayakamalasUrIzvarajI jainasamAjamAM aneka rIte vikhyAta che. emano zAstrAbhyAsa, sAdhuo parano advitIya prabhAva ane zAsana-hitaiSitA Aje ciraMjIva che. AvA sAdhuvaryano janma mULa rAdhanapuranA paga varSothI pAlI tANAmAM vasatA koraDIyA kuTuMbamA thayo hato. temanA pitAnu nAma zrI delacaMda nemacaMda hatuM ne mAtAnuM nAma meghabAI hatuM. AvAM AbarudAra, rAjamAnya ne garbhazrImaMta mAtApitAne ghera saM. 1913 nA caitra suda bIja ne somavAre cothA putra tarIke kalyANacaMdano janma thayo. ___kalyANacaMdano abhyAsa bhAvanagaramAM thayo. vi. saM. 1927nA jeTha vada pAMcamanA divase pitAno svargavAsa thayo. potAnA bhAInA preryA kalyANacaMdano prema dharmapara dRDha thavA lAgyo. teTalAmAM potAnA bhAI bhAbhIonA duHkhada svargavAse temAM vadhAro ko ane temano AtmA vairAgya tarapha Dhalyo. evAmAM zA-tamUrti zrI vRddhi caMdajI maharAjano samAgama thayo ne vairAgya dRDha thayo. Akhare amadAvAda pAsenA gAmaDAmAM vi. saM. 1936nA vaizAkha vada 8 nA divase teoe dIkSA grahaNa karI. temanuM nAma kamalavijayajI rAkhabAmAM AvyuM ane tapagacchAdhipati mUlacaMdajI mahArAjanA ziSya tarIke jAhera thayA. vaDI dIkSA amadAvAdamA saM. 1937nA kArtika vadI 12nA divase thaI. ___ munijIe potAnA samartha guruvarya pAse rahI zAstrono abhyAsa zaru ko. A pachI teoe eka yA bIjA sAdhuo pAse vyAkaraNa, nyAya, kAvya, koSAdino abhyAsa karavA mAMDyo. sUtrasiddhAntanA jANakAra zrI jhaverasAgarajI pAse Agamo paNa bhaNI lIdhAM. vi. saM. 1945mAM zrI mUlacaMdajI , Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha mahArAjanuM avasAna thatAM samudAyanI sagavaDa sAcavavA yogodrahana karI teo saM. 1947nA jeTha sudI 13 ne divase paMnyAsa banyA. paNa temanI kriyAzIlatA ne vidvattAthI jainasaMgha mugdha thayo hato. teone amadAvAdamAM 10 thI 12 hajAranI mAnavamedanI bacce saM. 1973 nA mahA sud 6 ne ravivAranA roja AcArya padavI ApavAmAM AvI. 2 A pachI Thera Thera vihAra karatA teo upadeza ApanA lAgyA. keTalAka ThekANethI kusaMpa dUra karAvyA. teo vidyAvyAsaMga ane kriyAnI abhirucivALA hatA. samAjanI zAnti mATe temane pUrI lAgaNI hatI. teozrIe pAMca caturmAsa amadAvAdamAM, 6 pAlItANAmAM, 5 suratamAM, 3 vaDodarAmAM, 2 pATaNama, 2 kapaDavaMjamAM, temaja dhorAjI, mahesANA, cANasmA, UMcA, lImaDI, vaDhavANakempa, pAdarA, muMbaI, punA, evalA, burAnapure, DabhoI, bIjApura, kheDA vagere zaheromA eka eka caturmAsa karyu hatuM. vaDodarAmAM bharAyela munisaMmelananA pramukhapade bIrAjI sAdhusamAjanI apUrva zuddhi jaLavAya tevA TharAvo karyA hatA. saM. 1974nA vaizAkha suda 10nA teoe svahaste suratamAM paM. AnaMdasAgarajIne AcAryapada ApyuM. ahIMthI teozrI vihAra karatA bAraDolI padhAryA. paNa Aso suda 4 nA inphlyuenjhA nAmanA tAve temanA deha para kabajo jamAnyo, ane Aso suda 10 nA roja pratikamaNa karatAM kAyotsarga karatAM o svarge sIdhAvyA. sUrijIne potAnA bhAvIno khyAla prathamathI ja Avelo hovAthI teo potAnI nAMdhamAM badhI sUcanA karatA gayA hatA. evA dIrghadarzI mahAtmAonAM nAma Aje paNa samAjamA aneka rIte jhaLahaLI rahyAM che. zrImad vijayakezarasUrIzvarajA (juo citra naM. 6 ) jaina samAjanA zramaNodyAnamA aneka, parama saurabha bhaya phUlaDAM kholyAM che, ane e phulonA vizva surabhita banyuM che. AvAM aneka phUlaDAomAnuM anerI phorama phoratuM eka puSpa te zrImada vijayakezarasUrijI ! OMkArajApanA pUrepUrA rasiyA, yogavidyAnA abhyAsI, temaja gaI kAlanA ane AjanA yugane mArgadarzaka thaI paDe tevI sAhitya zreNInA sarjaka e sUrijI gaI kAle jIvanta hanA, Aje akSara dehe jAgrata che ne AvatI kAle teo ciraMjIva che. AvA ciraMjIva sAdhupuruSano janma saM. 1933nA poSa sudI 15 nA divase tIrthAdhirAjanI chatrachAyAmAM pAlItANA khAte thayo hato. teonuM vatana kAThiyAvADamAM boTAda pAsenuM pALIyAda gAma hatuM. temanA pitAnuM nAma mAvavajIbhAI nAgajIbhAI hatuM ne mAtAnuM nAma pAna hatuM, jemanAM pagalAthI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa bhAgyodaya thavAthI, te lakSmIrUpamA palaTAI gayuM hatuM. teo jJAtie vIzAzrImALo ane dhaMdhe vepArI hatA. mAtApitA dharmanA pUrA premI hatA. evA mAtApitAne tyAM bALaka kezavajIno janma thayo. kezavajInuM mosALa pAlItANA hatuM. teNe traNa copaDI sudhI ahIM abhyAsa karyo. saM. 1940mAM badhuM kuTuMba vaDhavANakempamA rahevA Avyu ne ahIM kezavajIno cha cApaDI sudhIno abhyAsa thayo. paNa teTalAmAM kALanuM cakra AyuM ane mAtApitAno traNa traNa divasanA AMtare svargavAsa thayo. kezavajIna hRdaya saMsArathI dhavAyu ne vairAgya bhAvanA prabaLa banI. A vakhate temane vaDodarA khAte zrI vijayakamalasUrIzvarajIno meLApa thayo ane saM. 1950nA mAgazara suda 10 nA divase temanI pAse ja dIkSA lIdhI. gurujIe temanuM nAma zrI kezaravijaya rAkhyu. zrI kezaravijayajIe eka samartha gurunuM zaraNa svIkAryu hatuM. temanI pAse vaDodarA ane suratamA rahIne temaNe khUba abhyAsa karyo. jJAna vizALa thatuM gayu. tevAmAM temanuM mana yoga tarapha dorAyu, ane jIvanabhara yogaprApti mATe game tevAM saMkaTo sahevAmAM temaNe majA mAgI che. aneka camatkAro temane te dvArA prApta thayelA kahevAya che. OMkArano jApa to pote karoDobAra karelo ne je maLe tene te karavA upadeza Apelo. saM. 1963mA suratamA temane gaNIpadavI apAI ane saM. 1974gAM muMbaImAM paMnyAsapadavIno utsava thayo. A pachI acAnaka gurudevano svargavAsa thatAM, temaja svargastha gurudevanI icchA mujaba pAchaLano badho bhAra tegane seAMpAtA kAryabhAra vadhyo. rAjayoga jANavAnI icchA ahIM ja dabAI gaI. potAnA samudAyatuM baMdhAraNa karavA temaNe vaDhavAgakempamA sAdhusaMmelana bhayu. A pachI ghaNI dIkSAo temanA haste thaI. temanI vidvattA ane yogIpaNAnI khyAti badhe prasarI vaLI hatI. dharamapura sTeTa tathA bIjA rAjAo temanA bhakto banyA hatA. pArasI, musalamAna, ghAMcI, mocI to temane potAnA ja hitaiSI gaNatA. temanA guNothI AkarSAI tathA svargastha sUrijInI icchAne mAna ApI saM. 1983nA kArataka vadI 6 nA roja temane AcArya padavo apAI. A prasaMge khUba mahotsava, mAnapatro temaja lakhANo thayAM hatA. A vakhate paNa temanI sAhityalekhana-pravRtti cAlU hatI ne temanA grantho jainajainetara samAjamAM sAro Adara pA-yA hatA. temaNe lagabhaga 20 uparAMta pustako nIti, dharma, kathAnaka ne yogane aMge lakhyAM che. vi. saM. 1985 nuM vaDAlI- caturmAsa pUrNa karI teo tAraMgAjI gayA. ahIM guphAmAM dhyAna avasthAmAM besatAM zaradIe bhayaMkara humalo karyo, hRdayamAM darda pedA thayu ne A darde chevaTe prANa lIdho. upacAra karavA amadAvAda ujamaphaInI dharmazALAmAM lAvatAM kensare dekhA dIdho ne zrAvaNa vadI pAMcame Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha to sUrijIe tamAma tyAga karI OMkArano jApa zaru ko ane jIvananI chellI kSaNe paNa OMkAra japatAM temaNe kAyAne visarjana karI. jainasamAjamAM kSaNavArane mATe zokanI amAvAsyA chavAI gaI. chatAM temanI pavitratAnI pUrNimA to Aje paNa sadodita che. zrI mohanalAlajI mahArAja (juo citra naM. 7) alabelI muMbaI nagarImA dharmanA aMkura vAvavAnI pahela karanAra ane temAMthI vizALa dharmavRkSa banAvanAra zrI mohanalAlajI mahArAja jaina samAjamAM jANItA che. __ teozrIno janma mathurAthI 20 mAila dUra cAMdapura nAmanA gAmamAM brAhmaNa kulamA vi. saM. 1887nA vaizAkha suda 6 nA roja thayo hato. temanA saMsArI pitAnuM nAma bAdaramalla ane mAtAnAma sundarI bAI hatuM. mAtApitAe potAnA A lADakA putranuM nAma mohanajI rAkhyu. mohanajI nAnapaNathI ja yativarganA saMsargamAM AvavA lAgyA. dharmanI asara A vakhatathI ja thaI. pitAe putranI icchA parakhI yativarya zrI rUpacandajI pAse rahevA dIdho. nava varSanI nAnI vayamAM paMcapratikramaNa, jIvavicAra, prakaraNa Adino abhyAsa karI lIdho. vi. saM. 1903mAM teo yativartha sAthe pharatA pharatA 'magazIjI pArzvanAtha 'nI yAtrAe gayA. aIM teone dIkSA ApI potAnA ziSya jAhera karyA. ahIthI teoe yativarya sAthe pUrva deza tarapha vihAra karyo ne yatipaNAmAM mukhyatve te dezamA ja vicaratA rahyA. vi. sa. 1910mA yativarya zrI rUpacandajI kAladharma pAgyA. mohanalAlajIe kharataragacchIya zrI mahendrasAgarajI pAse rahIne zAstrAbhyAsa karyo. ekadA teo kalakattAmA padhAryA tyAre eka zrAvake prathama darzane vaMdanane badale praNAma karyA. yatijInA dilamA AthI bahu manomaMthana pedA thayu. teone lAgyuM ke sAcA dharmanI prarUpaNA karavI joie. kalakattAthI vihAra karI kAzI vagere sthaLeAnI mulAkAta letA teo ajamera AlyA. ahIM temaNe svataH zrI saMbhavanAtha bhagavAnanI sAme saM. 1931mA saMvegIpaNuM svIkArI yatipaNAno tyAga ko. teozrIe prathama caturmAsa pAlI (mAravADa)mAM kayu. A pachI bIjAM cha caturmAsa mAravADamAM ja karI sAtamuM comAsuM jodhapuramA kayu. ahIM temaNe AlamacandajI, jazamuni, kAMtimuni, harSamuni Adi sAdhu banAvyA. te pachI gUjarAta tarapha prayANa kayeM. ___ saM. 1944nuM caturmAsa teoe amadAvAdamAM kayu. A rakhate temaNe muMbaInA dharmavihIna kSetranI durdazA sAMbhaLI. AvA mahAna zaheramAM jainadharmanI prabhAvanA karavAnI utkaMThA jAgI, ne vi. saM. 1946mA suratamAM caturmAsa karI muMbaI tarapha bihAra ko. vi. saM. 1947nA caitra suda 6nA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa roja teo bhAyakhalA AvyA ane tyAMthI lAlabAga padhAryA. ahIM sAdhuone utaravAveM sthAna nahAtuM. upadeza ApI temaNe tenI vyavasthA karAvI. A caturmAsa atre ja karyu. A pachI teo surata padhAryA. teo A badhA kSetromAM dharmabIja vAvatA gayA, ne jyAM jainadharmano pUro pracAra nahoto tyAM jainadharmane jANIto ko. teoe samasta jIvana dharmaprabhAvanA mATe vItAvyuM, paNa temAM muMbaI ane surata mATe je athAga zrama sevyo te cirasmaraNIya che. __AvA eka mahAna munivara 76 varSanI uMmare surata mukAme saM. 1963nA caitra vadI 12nA roja kAladharma pAmyA. paM. zrI harSamunijI (juo cItra naM. 8) keTalAkonuM jIvana sAgarasama gaMbhIra hoya che. keTalAko nAyagarAnA dhodha jevaM krAMtikAra jIvana jIvI jAya che. jyAre keTalAkonA jIvanane saritAnI zAMtinI upamA ApI zakAya che. paMnyAsa zrI harSamunijInA jIvanane AvA zAnta saritAnI upamA ApI zakAya! ___munijIno janma prasiddha kacchadezamA mAMDavI zaheramA osavAla jJAtimA saM. 1924nA phAgaNa mAsamAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma vIrapAlabhAI ane mAtAnuM nAma lakSmIbAI hatuM. mukha-kAnti ane dehanI zobhAne lIdhe mAtApitAe temanuM nAma hIrAcanda rAkhyu. lADakoDamAM ucharatA hIrAcanda pAMca varSanI umare nizALe gayA. vyAvahArika ne nAmAmAnA jJAna uparAMta dhArmika jJAna temaNe lIdhu. paNa AmAM dharmazradvAe temanA para ajaba asara karI. saMsArathI teo udAsIna banyA. evAmAM barakANA tIrthamA yAtrA karatA prasiddha munipuMgava mohanalAlajI mahArAjano samAgama thayo. pariNAme saM. 1944nA caitra sudI 8 ne divase kharADImAM teoe dIkSA lIdhI. dIkSA lIdhI tyArathI harSamunijI guru-sevAmAM tallIna banI gayA. ene ja AtmasAdhanA- parama sAdhana mAnyu. A kAraNe temane jJAna--prApti ane vyAkhyAna-zakti paNa sarasa sAMpaDI. temanaM vyAkhyAna sUtrAnusAra ne mitabhASI hovAthI surata ane muMbaInA zrAvako te mATe vadhu utsAhI rahetA. saM. 1957nA mAgasara vadI 2 nA divase suratamAM temane zubha muhUrte gaNI pada Apyu ne aSADa suda 6 ne divase muMbaImAM paMnyAsa pada Apyu, harSamunijI to hajI paNa gurubhaktimA tallIna rahetA. eTalAmAM saM. 1963mA gurudevano svargavAsa thatAM AkhA saMghADAno bhAra munijIne hastaka Avyo, suratanA saMghe temane te ja pATe besADI caturmAsa tyAM ja karAvyu. ____ A pachI paM. zrI harSamunijIe dharmasAdhanAmAM potAnuM vadhu citta parovyu. paMcatIrthI, sametazikhara, vagerenA saMgho kaDhAvyA, temaja poNA lAkha rupiyAnuM phaMDa ekaTuM karAvI muMbaImAM gurusmAraka tarIke Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha zrI mohanalAlajI jaina senTrala lAyabrerI tathA saMskRta pAThazALAnI saM. 1966nA mahA vadI 10 nA divase sthApanA karAvI. ___ Ama dharmaprabhAvanA vadhatAM janatAe temane sUripada svIkAravA vinati karI, paNa temaNe potAnI laghutA jAhera karI teno asvIkAra ko. jIvanabhara sAdhuo vadhAravAmAM, jJAnAdhyayanamAM, dharmaprabhAvanAmAM emaNe kALakSepa ko. saM. 1974 nA vaizAkha vada 6 nA savAranA navavAge teo kAladharma pAgyA. tapagacchanI ja samAcArI pALatA paMnyAsajIe potAnA gurunA samudAyane jIvananI chellI paLa sudhI sAcAvyo, ne dharmamaya jIvana gUjArI zAsanane zAnta saritAnA dRSTAntarUpa banyA. yoganiSTha zrImad buddhisAgarasUrijA ( juo citra naM. 9) yoganiSTha vizeSaNathI eke eka jainasaMtAnamAM jANItA, prakhara adhyAtmapremI, samartha sAhitya racayitA zrImad buddhisAgarasUrijI jainasamAjamAM akSaradehe Aje paNa abhara che. jaino ane jainetaromAM Aje teo pUjAya che. temanuM sAhitya gUjarAtanI nAnI moTI daraka komamAM vaMcAya che. evA samartha yogI puruSano janma ghaDodarA rAjyanA vIjApura gAmamAM kaNabI pATIdArane tyAM vi. saM. 1930 nA mahA vadI 14 nA roja thayo hato. tebharnu saMsArI nAma bahe caradAsa hatuM. temanA pitAnuM nAma zivajI bhAI ane mAtAnuM nAma aMbAbAI hatuM. pitAno ghaMdho khetIno hato. paNa mAtA jyAre vaiSNava dharmanAM pUjArI hatA, tyAre pitA zivabhakta hatA. putrane baMne dharmano paricaya avAranavAra thato. mAtApitAnA dharmIpaNAnI chApa eTalI prabaLa hatI ke temanA gharano pALelo kutaro paNa agIyAraza karato. bahecaradAsane, kutarAno ATalo dharma premI dekhI, dharma para zradA jAmI. teo bAgA, yati, purANI ke phakIranA pUjArI banyA. eka sAIe. to kevaLa lalATa tarapha tAkI kA: 'tere dilameM khudAkA prakAza hovegA, tuM khudAkA baMdA hogA.' svAsthya nAnapaNathI ja sAraM. bhalagalA baLiyA sAthe Takkara le ! smaraNazakti ane grahaNazakti paNa teTalI ajaba. gujarAtI cha copaDI, iMglIza be copaDI, kaMika urdu ne marAThI akSarono abhyAsa ko. A vakhata sudhI teo khAsa jainatattvajJAnathI ajANyA hatA. teTalAmAM zrI ravisAgarajI mahArAjano temane paricaya thayo. A paricaya gADha thayo ne jainadharma tarapha temanI zraddhA vadhI. upAzramamA jaq zaru kayu. dhArmika zikSaka ravizaMkara zAstrI hatA. temaNe bahecaradAsane rAtrIbhojana ane DUMgaLI tyAga karyA pachI abhyAsa karAvavAnuM kaDaM. ghera rasoi rAte ja thAya, paNa dharmano prema eTalo gADha thayelo ke sAMje roTalo te maracuM ja khAI calAvI le, paNa abhyAsa na choDe ! dhruva ane prahalAda thavAnAM svapnAM temaNe nAnapaNathI ja AvatAM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zramaNa vaMzavRkSa jainadharma pratye temano prema gADha thato jato hato. teosAmAyika, poSaha ne paDikamaNAM karatA thayA hatA. have kamAvAno samaya AvatAM temaNe vakIlAta karavAno vicAra ko paNa te jIvana tarapha taratamA ja aruci pedA thaI. Akhare Ajola gAmamA dhArmika zikSakanI nokarI svIkArI. A nokarImA teo jaina tattvajJAna ane zAstrAdhyayanamAM UMDA utarI zakyA. pariNAme vi. saM. 1957nA mAgasara suda 6nA roja pAlaNapura mukAme temaNe zrI sukhasAgarajI mahArAja pAse dIkSA svIkArI, temanI sAdhutA ajaba hatI. rasendriya upare khUba kAbU hato. cAhano to jIvanabhara svAda ko nahoto. vihAra paNa ugra karatA. patradvArA paNa strInA paricayamAM na AvatA. vAMcananA to eTalA rasiyA ke lagabhaga 25000 pustako temaNe yAMcyA hatA, ne dIkSA letA sudhImAM lagabhaga so vAra zrImada devacaMdra kRta 'adhyAtmasAra' vAMcyo hato. jainetara sAhitya sAme mukI zakAya tevu cAlU bhASAnu sAhitya jaino pAse nahotuM. teoe te khoTa pUrI karavA paNa lIdhuM hatuM. jJAnamaMdira ane gurukulonA te pAkA himAyatI hatA. koI te kArya karatuM to temAM madada karatA. pote paNa upadeza karIne borDIgo ne pAThazALAo sthApana karAvatA. jotajotAmA samAjamAM temanI kIrti prasarI raho. pariNAme vi. saM. 1970 nA mAgasara sudra 15nA divase temane AcArya padavI ApavAmAM AvI. hitopadeza dvArA jana samudAyatuM bhalaM karavA sAthe teo gUrjarI gIrAmAM pustako lakhavAnI satata mahenata karyA karatA, ane AnuM ja kAraNa che ke temaNe lagabhaga savAso jeTalA apUrva graMtho jainasamAjane caraNe dharyA, AmAM paNa lAlA lajapatarAye jainadharma mATe lakhela AkSepaka graMthano javAba ApatA 'lAlA lajapatarAya ane jainadharma' nAmaka graMtha bahAra pADI temaNe keTalAya bahemonu nirasana karI satya tatva- darzana karAvyu hatuM. temaja jainatattvajJAnane lagatAM jainasUtramA mUrtipUjA, ziSyopaniSad , jainadRSTie izAvAsyopaniSad bhAvArtha vivecana, karmayoga, paramAtmajyoti, karmaprakRti, dhArmika gadyasaMgraha vagere bahAra pADI jainasAhitya-samRddhino DaMko bagADyo hato. sUrijIe vIjApuramA eka jJAnamaMdira paNa sthapAvyu hatuM. sAdhuo mATenA gurukuLanI teonI bahu bhAvanA hatI. teozrIno deha pahADI hato. temanA hAtha DhIMcaNa sudhI pahocatA ne jyotiSio kahe che ke, temanA hAthapaganAM AMgaLAmAM 18 cakra hatA. jyotiSa kahe ke na kahe, teo mahAbhAgyazAlI ne pratApI hatA. temanAM kAryo Aje temanI ciraMjIva kIrtine bahAra pADI rahyAM che. jainanA sAdhu banyA chatAM teo musalamAna, ThAkaraDA ke harijanonA guru nahotA maTyA. pazupaMkhIo para teo teTalaM ja vahAla rAkhatA. emanI yogInI dRSTimA sahu samAna hatAM. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha AvA, jainasAdhusamAjarUpI nabhomaMDaLabhAM apUrva teje jhaLahaLI rahelA sUryano vi. saM. 1981nA jeTha vadI 3 ne divase 51 varSanI vaye vIjApuramA svargavAsa thayo. mAnavInI kAyA jAya che, paNa kIrti jatI nathI. paMDitavarya zrI lAlacaMdranA zabdomAM kahIe to.... ___"jainasamAje potAno eka advitIya pratinidhi, asAdhAraNa subhaTa, uccakoTIno mahApuruSa, eka uttama yogI, zubhecchaka saMta, avirata udyogI, zreSTha kavi, zAsanano apratIma bhakta, jainazAsanano bhAnu, sAhityano eka viziSTha vilAso, adhyAtmajJAnano apUrva nidhi, nispRhI chatAM zAsana-dAjha dharAvanAra, sadguNa maMDita, vicakSaNa buddhino sAgara gumAyo." zrI vijayAnaMdamUrijI (aatmaaraamjii)| (juo citra naM. 10) 'mahAnubhAvo ! zAnta thAo ! dhaiya dharo, paMjAbanA puNya jAgaze tyAre mArA karatAya vadhu pratApI ne paMDita puruSa tamane maLI raheze !' tamomUrti buTTerAyajI mahArAjanA A samartha zabdAno sAkSAtkAra te zrI vijayAnaMdasUrijI---prasiddha nAma AtmArAmajI. bahuzrutatAnI bRhadgaMgA jainasamAjamAM bahevaDAvanAra e samartha munipuMgAno janma paMjAbamA jelama nadInA kinAre kalaza nAmanA gomamAM gUjarAtI vi. saM. 1892nA caitra zuda ekamane guruvArane roja thayo hato. pitA gaNezacaMdra sipAhagIrI mATe paMkAtA kalazajAtinA saradAromAM dIvAnakuLanA aDhIgharA karpUra brahmakSatriya hatA. mAtAnu nAma rUpAdevI hatuM. zogvadharmamAM mAnanArAM patipatnIe putrajanmotsaba paNa e rIte ujavelo. pitA gaNezacaMdanI rAjasI mahatvAkAMkSAo bahu vizALa hatI. paNa nasIbe yArI na ApI. sarakArI nokarImAthI e bahAravaTe caDhyA, tyAMthI AgrAnA killAmAM keda thayA ne eka dahADo .eka goLInuM teo nizAna banyA. mAtA rUpAdevI potAnA nAnA-bIjanA caMdrajevA rUpALA putrane laI patinA mitra jodhamala osavAlane tyAM jIrAgAme gaI. jodhamale Azraya ApI dittAne bhaNAvavA mAMDyo. jodhamala jaina hato ne tene tyAM sthAnakamArgI sAdhuono Avaro jAvaro raheto. ditto A sAdhuonA paricayamAM Avyo, dhArmika saMskAroe prabaLa prabhAva pADyo ne jodhamalanI ghaNIya vaibhavI lAlacone aLagI karI vi. saM. 1910mAM paMjAbanA mAlerakoTaDAmA teNe sthA. dIkSA grahaNa karI. ahIM temanuM nAma AtmArAmajI rakhAyu. AtmArAmajInI abhyAsazakti apUrva hatI. rojanA 300 zloka kaMThastha karavA to ramatavAta. sthAnakamArgI samAjanI tamAma zAstrasaMpatti temaNe meLavI lIdhI. paNa temano jJAnabhUkhyo AtmA vadhu Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa mAgato hato. emaNe saMpradAyajI duhAInI paravA na karatAM AgaLa abhyAsa calAvyo. paNa enu pariNAma vilakSaNa ovyu. sthA0 saMpradAya parathI temanI zraddhA haTI gaI. aneka Apattio sAme thaI teo vi. saM. 1931mA 20 sAdhuo sAthe saMpradAyathI jUdA paDyA ne paMjAbamAM saddharmanI prarUNatA karavA lAgyA. ___jinamUrti, jinamaMdira ne zAstranI sAcI prarUpaNA karatA sahu sAdhuonI icchA zatrujaya-giranAra vagere tIrthonI yAtrA karavAnI thaI. ane i. sa. 1932mAM gUjarAta mATe prayANa Adaryu. amadAvAdamA te vakhate parama pratApI buTerAyajI mahArAjanI hAka vAgatI. AtmArAmajI mahArAjanuM amadAvAde abhUtapUrva svAgata kayu. yativarga ane bIjA utsUtra prarUpako sAme AtmArAmajIe jabarI jehAda jagavI. vi. saM. 1932mAM teoe zrI buTerAyajI mahArAja pAse saMvegI dIkSA svIkArI. sAthenA 15 sAdhuo temanA ziSya thayA. vi. saM. 1933nu caturmAsa bhAvanagaramAM karI teo punaH paMjAba tarapha gayA. saM. 1937rnu caturmAsa gujaganavAlAmAM kayu. ahIM temaNe 'janatatvAdaza' nAmaka sundara ganthanI racanA karI. hera Thera navA jaino banAvyA, navAM jinamaMdiro sthApyAM. aneka zAstrArtho karI paramatavAdione parAsta karyA. Ama pAMca varSa sudhI paMjAbane kheDI teo punaH saM. 1940mAM gUjagata tarapha pAlA vaLyA, ane te comAsu bIkAneramA kayu. gUjagatamAM AvIne nagarazeTha premAbhAI ane zeTha dalapatabhAInA pUrNa sahakArathI 150 jeTalAM sundara jinabimbo paMjAbamAM mokalyAM. pAlItANAnI yAtrA karIne pAchA pharatAM khaMbhAtanA prAcIna bhaMDAroe emanA vidyAvyAsaMgI dilane khUba AkaSyu. ahIM eka mAsanI sthiratA karI. 'ajJAnatimirabhAskara' nAmano mahattvano graMtha A vakhate racAyo. ahIMthI teo surata gayA ne caturmAsa paNa tyAM kayu. suratamA lADuA zrImALIne saMghamAM levAnI temaNe hilacAla upADI temaja bIjAM aneka suMdara kAryo kayAM. caturmAsa pUrNa thatAM teo bharuca, vaDodarA, umeTA, borasadanA raste thaI amadAvAda AvyA. muMbaI padhAravAno khUba Agraha hato, paNa kSetrasparzanA ja nahotI. A veLA pAlItANAnA jhagaDAna samAdhAna thavAthI teozrI pAlItANA padhAryA ane tyAM ja caturmAsa kayu. jainasamAjamAM temano zAsanaprema ane vidvattA jAhera thaI gayAM hatA. jenA pariNAme pAlItANAmAM ja temane khUba moTA ThAThamAThathI AcAryanI padavI apANI. saMvegI dIkSAnuM nAma AnaMdavijayajI hatuM eTale vijayAnaMdasUri tarIke oLakhAyA. saM. 1944nu caturmAsa 22 sAdhuo sAthe rAdhanapuramA kayu ne atre paMjAbakesarI zrI vijayavallabhasUrijIne dIkSA ApI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI tapagaccha saM. 1945nA mahesANAnA caturmAsamAM temaNe ghaNAM suMdara kAryo kayAM. atra 'jainapraznottara' nAmaka suMdara graMthanI racanA karI. temaja yuropIyana vidvAna DaoN. hornala sAthe patravyavahAra zaru ko. ahIthI jodhapuramA eka caturmAsa karI teo puna: paMjAba padhAryA. have temaNe paMjAbamAM jinamadiro sthApana karavAnu kArya josabhera upADayu. prathama pratiSThA mAlerakoTaDAmAM thaI. bIjI amRtasaramAM thaI. A veLA temaNe keTalAya kharcALa rivAjo ochA karAvyA. dhIme dhIme temanI kIrti badhe prasarato jatI hato. A vakhate cikAgo zaheramAM bharAtI 'vizvadharma pariSada ' mAM temane padhAravAna nimaMtraNa maLyu. sAdhuAnA kaDaka AcAra-vicAra mujaba temanuM jaq azakya hovAthI jaina grejyueTa zrIyut vIracaMda rAdhavajIne tyAM mokalavA mATe taiyAra karyA ane potAnI pAse rAkhI jainatatvono pUro abhyAsa karAvarAvyo, tesaja 'cikAgopraznottara' nAmaka pustaka taiyAra kayu. zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhIe pariSadamAM jaI sUrijInI bhAvanAne saphaLa karI. pUrijI amRtasarathI jIrA padhAryA. ahIM keTalIya pratimAone aMjanazalAkA karI. ahIMthI teo hAziyArapura gayA ane suvarNa jinamaMdiranA sthApanA karI. ghagI pratiSThAomAM sauthI chellI pratiSThA temaNe sanakhatarAnI karI. sUrijInA jIvanamA Dagale ne pagale bhanabhIratA jovAtI. potAnI koI bhUla thAya to tarata khamAnI letA. kroSanI paLa Ave tyAre zAnti dhAraNa karatA. jeyo temano sazakta deha hato, AtmA paNa tevo sazakta hato. vAdazakti pracaMDa hatI ane yukti ane dalIlonA to teo bhaMDAra hatA. AryasamAja sthApaka svAmI dayAnanda sAthe paNa temaNe zAstrArtha karavAnuM nakkI kayu hatuM paNa svAmI dayAnandanuM mRtyu thatAM zAstrArtha na banI zakyo. teo apratibaddha bihArI hatA ekI sAthe be caturmAsa kyAMya na karatA, temaja vihAramA potonA vAcana-manana sAthe ziSyone paNa bhaNAvatA. pAzcAtya vidvAno para temanI ajaba chApa paDI hatI. DaoN. e. epha. ruDolpha honale sampAdita karela -- upAsaka dazAMga 'nI prastAvanAmAM sUrijI mATe je zabdo lakhyo che, e te vAtanI pUrI pratIti karAve che. temanI sAhitya sevA paNa khUba vizALa che. jainasamAjamAM bahuzrutatAnI gaMgA bahevaDAvavAnuM prathama mAna temane ja ghaTe che. temaNe tatvanirNayaprAsAda, jainatattvAdarza, ajJAnatimirabhAskara, cikAgo praznottara, samyaktvazayodvAra, jaina praznottara, navatattva saMgraha, AtmavilAsa, AtmabAbanI, jainagatavRkSa, caturthastuti Adi granthonI racanA karI che. mUrijIna saMpUrNa jIvana krAntikAra ne dharma-premathI bharapUra che. A ne A laganIgAM sanakhataganI pratiSThA pachI temanI tabiyata lathaDI. temAM paNa eka bakhata pANI na maLatAM chAzathI calAba, paDayu. A kupazya thayu ne roga vadhI gayo, Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 zramaNa vaMzavRkSa saM. 1953 nA jeTha sudI AThamanI sAMjanuM temanuM pratikramaNa chelluM pratikramaNa banyu. madharAte teo jAgrata thaI zauca jaI AvI hAtha paga dhoI Asana para besI gayA. arhan arhan zabda teganA mukhamAMthI sarI rahyA hatA. ziSya samudAya vagere AsapAsa vITaLAI vaLyo hato. thoDI vAre teoe kahyu: bhAI, aba hama calate haiM, sabako khamAte haiM.' A pachI thoDIvAra arhannI dhUnamA rahyA ne te ja zabdo bolatAM svargavAma sIdhAvI gayA. sadeva, sadguru ne saddharmanI prarUpaNAne jIvana-kartavya samajhanAra zAsanano sAco sitAro adRzya thayo. zrI vinayavijayajI mahArAja ( sthavIra) (juo citra naM. 11) AtmAnA uddhAranA rasiyA sadA viSayakIcathI aLagA rahevA mathyA kare che. viSayakIcano jarA jeTalo sparza na thAya tenI sAvadhAnImA rahe che. paNa bIralA ja saMsAranA kIcamAM par3I temAMthI bahAra nIkaLA potAno uddhAra sAdhI le. che sthavIra zrI vinayavijayajI mahArAjanI gaNatarI evAmAM gaNI zakAya. temano janma kAThiyAvADanA alabelA zahera jAmanagaramAM vIzAzrImALI jJAtimA vi. saM. 1914nA mAgazara sudI 13 ne divase thayo hato. temanA pitAnuM nAma zAha devajI lAdhA hatuM ne mAtAnuM nAma cothIbAI hatuM. odhavajIne ve bhAI ane cAra baheno hatI. bAlyAvasthAthI ja auSavajInA saMskAro bahu dhArmika hatA. yogya umara thatAM lakSmI raLavA teo muMbaI gayA. ahIM satyaniSThAe ThIka kamAyA. tyAMthI punaH jAmanagara AvI jamanAbAI nAmanI sukanyA sAthe pANIgrahaNa kayu. saMsAranA badhA rAgaraMgamAM paDyA hatA, paNa vairAgya bhAvanAno dIpaka teTalo ja sateja jhaLahaLI rahyo hato. sAdhu ane sAdharmika pUjAnA te pUrA rasIyA hatA. pharIthI muMbaI jabAna thatAM teo pUjya mohanalAlajI mahArAjanA paricayamAM AvyA. dharma uparanI prIti gADha banI. patnI jamanAbAIne paNa e dharmaraMga lagADyo ane daMpatIe brahmacarya vrata dhAraNa kayu. A pachI jAmanagaramAM temane zrI udyotavijayajI tathA pra. kAntivijayajI mahArAjano saMsarga thayo. saMsAranA kocamAMthI saMpUrNapaNe nIkaLI jabAno vicAra ko. brahmacarya vrata dhAraNa karya sADA cha varSa vyatIta thavA AvyAM hatA. temaNe sagAMvahAlAM ane patnInI rajA meLavI vi. saM. 1955nA vaizAkha suda 6nA roja moTI dhAmadhUmapUrvaka munirAja zrI udyotavijayajInA zubha haste paM. zrI kamalavijayajI ( A. zrI vijayakamalasUrijI )nA ziSya tarIke dIkSA lIdhI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zrI tapagaccha vi. saM. 1955 nuM caturmAsa jAmanagaramAM karI teo pAlItANA gayA. ahIM bIjaM caturmAsa karyu. ahIzrI saM. 1957mA mahesANA khAte paM. zrI kamalavijayajI mahArAjanA haste vaDI dIkSA lIdhI, A pachI gUjarAta kAThiyAvADamAM vihAra karI saM. 1959 nuM comAsu jAmanagara kayu. A veLA kacchamAMthI sthAnakavAsI dIkSA choDI AvelA zrI cAritravijayajI (kacchI) temane maLyA. pahelI ja mulAkAte temanA para suMdara asara karI. temaNe saMvegI dIkSA temanI pAse lIdhI. A pachI devacarADImAM temane potAnA gurumahArAja samakSa baDI dIkSA ApI. A pachI temaNe aneka caturmAsa gUjarAta kAThiyAvADamAM kayIM. teo dhyAnI ane adhyAtmapriya hatA. zAMtinI to pratimUrti hatA. upadeza kevala vairAgya raMgathI raMgAelo ApatA. saM. 1983 mAM temane sthavIrapada Apyu. A pachI teo saM. 1988mAM kAladharma pAmyA. temanI jJAnapriyatA chellI ghaDI sudhI eka sarakhI raho hatI. 'bhAvanA bhUSaNa' nAmano vairAgyano graMtha temaNe lakhelo che. zrImad vijayadAnasUrijI (juo citra naM. 12) apUrva jJAnapriyatA, asAdhAraNa vidvattA ane kaThora vratapAlana, A triveNI saMgamanA dRSTAntabhUta zrImad vijayadAnasUrijI Adhunika zramaNatAnA itihAsamAM agragaNyamAMnA eka che. teozrIno janma vi0 saM0 1924 nA kArataka zuklA caturdazIe zaMkhezvara tIrthathI sAta koza para AvelA jhIMjhuvADA gAmamAM thayo hato. teo jJAte dazAzrImALI hatA. pitAnuM nAma, juThAbhAI ane mAtAnuM nAma navalabAI hatuM. teozrInuM saMsArI nAma dIpacaMda hatuM. dIpacaMdane mAtApitAe sAta copar3I bhaNAvI. A pachI dIpacaMda dhIre dhIra AsosTaMTa mAstaranI nokarImAMthI polIsa paTela banyA. ahIM suMdara kArakIrdI sAMpaDI. mAtApitA taraphathI dIpacaMdane khAsa dharmasaMskAro na maLyA, paNa eka mitranA upadezathI enA hRdayane vairAgyano raMga lAgyo. A raMga divaso jatAM gADho banyo. ane te pramANe navayuga pravartaka zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajInA ziSyaratna zAsanaprabhAvaka upAdhyAya zrI vIravijayajI mahArAja pAse goghA gAme vi0 saM0 1946 nA mAgasara zuklA paMcamIe bhAgavatI dIkSA lIdhI. dIpacaMda dAnavijayajI tarIke jAhera thayA. zrI dAnavijayajI mahArAje vyAkaraNa, kAvya, koSa, nyAya AdinA abhyAsa pachI jinAgamono abhyAsa karyo. temanuM jJAna khUba ujjvala banyu. jyotiSazAstramA to khUba nipuNatA prApta karI. AvI temanI yogyatA joI vi0 saM0 1962 mAM khaMbhAtamAM gaNI padavI ApI ane mAgasara pUrNimAe paMnyAsapadathI vibhUSita karyA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhramaNa vaMzavRkSa temanI khyAti vadhatI ja cAlI. vi0 saM0 1981 nA mAgazara zuklA paMcamIe chANI mukAme zrImad vijayakamaLasUrijIe temane AcArya padathI vibhUSita karyA. ghaNo samaya jJAnadhyAna ane zAsana prabhAvanAmAM vyatIta karyA pachI ati tapazcaryAne kAraNe vi0 saM0 1992 nA mAha mAsamAM teozrI kAladharma pAmyA. jaina zramaNatAnA AkAzano eka tejasvI tAraka kharI gayo. zrI hIravijayasUrijI (juo citra naM. 13) ahiMsAnA itihAsamAM, bhAratanA itihAsamAM ane jainazramaNatAnA itihAsamAM jeonuM nAma sonerI zAhIthI lakhAya che, jemanA pavitra smaraNane hajAro mAnavIo abhivAdana Ape che ane jemano ciraMjIva akSaradeha Aje paNa teTalI ja unnata rIte haiyAta che, e zrI hIravijayasUrIzvarajI jagatanI mahAmUlI vyaktiomAMnA eka hatA. saikAo bAda pragaTatA puNyazloka vyaktitvamAMnA eka ajoDa puNyaprabhAvaka hatA. teozrIno janma saM. 1583 mAM pAlaNapuramA thayo hato. pitAnuM nAma kuMrAzAha osavAla ane mAtAnuM nAma nAthIbAI hatuM. hIro temanu saMsArI nAma, tera varSanI vaye mAtApitAno svargavAsa thayo. hIro pATaNa potAnI benane tyAM gayo. ahIM tapAgacchanA zrI vijayadAnasUrinA upadeze tene saM. 1596 mAM dIkSA lebarAvI. A pachI vidyAbhyAsa karI pracaMDa vidvatA prApta karI. o vidvattAthI AkarSAI temanA guruzrIe saM. 1607 mAM paMDitapada Apyu. saM. 1608 mAM vAcaka upAdhyAya pada Apyu. saM. 1610 mAM sIrohImA AcArya pada ApI zrI hIravijayasUri nAma Apyu. saM. 1622 bhAM guruzrIno svargavAsa thatAM teozrI tapagacchAdhipati thayA. niSpApa mArganI prarUpaNA karanAra tarIke samrATa akabara teozrIne AmaMtraNa ApyuM ne te temano bhakta banyo. bAdazAhanI trIjI AMkha jevA zekha abula phajale paNa teozrI sAthe apUrva paricaya sAdhyo. sUrijIe amArI, jainatatva pracAra ane prAmANika nyAya mATe apUrva prayAsa ko. samrATa akabare temanI sAdhutAthI aMjAI vi. saM. 1640 mAM jagadagurunu pada Apyu. A pachI saMpUrNa jIvana dharmapracAra mATe vyatIta karI, samrATa akabarane pratibodhI, te dvArA aneka puNyakAryo karI sUrijI vi. saM. 1652 mAM svargadhAma sIdhAvyA. zrI maNivijayajI dAdA ( juo citra naM. 14) dAdAnA nAmathI suprasiddha, AjanA 680 jeTalA saMvegI sAdhuomAthI 350 jeTalA sAdhuonA Adya janaka ane jainasamAjanA aneka prakhara pratApI sUrivaro tathA munivaronA guruvarya zrI maNivijayajI dAdA saMvegI sAdhutAnA itihAsanA Adya praNetA che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 14 zrI tapagaccha teozrIno janma bhoyaNI tIrtha pAse aghAra gAmamAM vIzAzrImALI jJAtinA jIvanadAsa zeThane dhera gulAbabAInI kuMkhe vi. saM. 1852 nA bhAdaravA mahinAnA zukalapakSamA thayo hato. temanu saMsArI nAma motIcaMda hatuM. motIcaMda vyAvahArika jJAna prApta karyA pachI pitAnA dhaMdhAmA joDAyA. A veLA pitAzrI kAmadhaMvAnA aMge kheDA jillAnA peTalI gAmamAM AvI rahyA. eka veLA teo saMvegI sAdhu ziromaNi zrI kIrtivijavajI mahArAjanA paricayamAM AvyA ne apUrva dharma prIti thaI. munijIe motIcaMdane parIkSA mATe thoDo samaya potAnI pAse rAkhI pAlI gAmamAM dIkSA ApI maNivijayajI nAma rAkhyu. gurumahArAjanI apUrva zraddhAthI sevA karatA maNivijayajI khUba tapazcaryA karatA. mAsa-be mAsanA upavAsa, AyaMbila cAlU ja hoya. lagabhaga ekAzana to niyamita ne ThAma covihAra kare ! jIvanane AMtara ane bAhya tapazcaryAthI nirgaLa banAnyu. A nirmaLatAthI AkarSAI aneka pratApI jIvo temanA ziSya banyA. _ vi. saM. 1922nA jeTha zuda 13 nA divase temane paMnyAsapada Apyu ne zAsananI apUrva sevA karI teozrI rAjanagara khAte vi. saM. 1935nA Aso suda 8 nA divase svargavAsI thayA. jainasamAjano zramaNa vargano pratApI itihAsa e. puNyapuruSane AbhArI hovAthI pratyeka jaina bacco temane roja abhivaMde che. munirAja zrI vRddhicaMdrajI mahArAja ( juo citra naM. 15) AjanA temaja gaI kAlanA keTalAya prakhara AcAryo temaja munivaronuM gurupada hAMsala karanAra, parama pratApI zrI vRddhicaMdrajI mahArAja temanI kriyA tatparatA, zAntipriyatA ane nirabhimAnatAthI jainasamAjamA jAgItA che. teozrIno janma paMjAbadezamAM lAhora jillAnA rAmanagara zaheramA vi. saM. 1890 nA poSa mudI 11 nA divase thayo hato. pitAnu nAma dharmajaza ane mAtAnuM nAma kRSNAdevI hatuM. jJAte teo osavALa hatA. teozrIna saMsArI nAma kRpArAma hatuM. gAmaThI nizALamAM abhyAsa karI cauda varSanI uMmare teo dUkAne veThA. A veLA paMjAbamA DhUMDhakamatanuM prAbalya hatuM. dharmavRttivALA kRpArAma paNa te matanI kriyAo karavA lAgyA. kRpArAmarnu vevIzALa karavAmAM AvyuM hatuM, paNa koI kAraNasara te tUTyuM. bIje ThekANe vAta cAlatI hatI, paNa te mulatavI rahI. A vakhate saM. 1903mA buTerAyajI mahArAje, muni mULacaMdajI tathA zrI premacaMdajI sAthe DhUMDhaka matano tyAga ko. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa kRpArAmajInA hRdayamAM vairAgya bhAvanA jAgI hatI. saM. 1905 mA temaNe dIkSA levAno vicAra karyo paNa tema na thaI zakyu. paNa zrI buTerAyajI mahArAje saM. 1908 nA aSADa sudI 13 nA divase dilhImAM dIkSA ApI, ne temanuM nAma vRddhicaMdajI rAkhyuM vRddhicaMdrajI mahArAje dIkSA pachI abhyAsa ane bhaktimAM khUba dhyAna ApyuM. A pachI teo gUjarAtamAM AyA. ahIM teozrInI puNyapratibhA khUba vistarI. 15 saM. 1912 mAM amadAvAdamAM buTerAyajI mahArAja, mUlacaMdajI mahArAja tathA vRddhicaMdrajInI vaDI dIkSA paM. maNivijayajI ( dAdA ) pAse tharDa vRddhicaMdrajInuM nAma munirAja zrI vRddhivijayajI rAkhyu. A pachI teoe grAmAnugrAma vihAra karI dharmopadeza ApavA mAMDyo. temaja zAsanahita mATe aneka kArya karavA mAMDyAM. temanI vANI atIva madhura ne pratApI hatI. ane A chatAM teo eTalA namratA ke koI paNa sAme jarA paNa kaDaka vartana na dAkhavatA. zrI buTerAyajI mahArAjanA svargavAsa pachI temaNe potAnA gurubhAI mUlacaMdajI mahArAjane vaDIla mAnyA ne temanI bhakti - vinayamAM potAnI mahattA samajI. zatruMjayanA jhagaDAmAM temaNe bahu kAma kayuM temaja bhAvanagaramA calitA jhagaDAne zAnta karyo. ' janadharma prakAza' mAsika paNa teonI saMmatinuM phaLa che. mahArAjazrI dIkSA lIkSA pachI paMjAbamAM traNa varSa rahyA. saM. 1991mAM gUjarAtamAM AtryA te pachI paMjAba gayA ja nathI. gujarAtanAM 38 comAsAmAM adhoada bhAvanagaramA ja kayIM. teNe jIvanamA chelI ghaDI sudhI jainavidyAzALA temaja pATazALA mATe phIkara karyA karI. paNa saM. 1949 mAM vyAdhie jora karyu ne ' arihaMta, siddha, sAhu ' nA dhyAnamAM vaizAkha sudI sAtamanA rAtanA sADAnava kalAke dehotsarga karyo. temanA nAmanA dIkSita kUla 10 sAdhuo hatA, jemAM keTalAka prakhara pratApI munivaro ne sUrivarono samAveza thAya che. Aje paNa temanA pavitra nAma pAchaLa 125-150 sAdhuziSyonI saMkhyA che. zrI vijayadharmasUrIzvarajI ( juo citra citra naM. 16 ) jainazAsananI ujjvala prabhAne jyAre aneka aMdhazraddhAnAM AvaraNo vITI rahyAM hatAM, tyAre navazakti ane navacetanathI e badhAM AvaraNone bhedI samasta hiMdamAM ane hiMda bahAra teno prakAza phelAvanAra prAtaHsmaraNIya zrI vijayadharmasUrIzvarajI eka yugavandanIya vyakti hatA. mahuvAnA vIzAzrImALI kuTuMbamAM I. sa. 1867 nI sAlamAM temano janma thayo hato. pitAnuM nAma rAmacandra ane mAtAnuM nAma kamaLAdevI hatuM / temanuM saMsArI nAma mULacaMda hatuM. mULacaMda ATha varSe Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha 16 nizAle gayo paNa enA gaganavihArI AtmAne e sthAna ati sAMkaDuM lAgyaM. mULacaMda kAbela hato e kAbeliyatathI e jugAra para caTaco. eka vakhata jugAramA e hAryo. pitAe Thapako Apyo. eno svAbhimAnI AtmA duHkhAyo. nAnA nimitte moTuM pariNAma janmAyuM. mULacaMdane lAgyuM ke duniyAmAnuM sagapaNa bahu achakaluM che. e bhAvanagara gayo ne zAntamUrti vRddhicaMdrajI mahArAja pAse i. sa. 1887nA me mAsanI 12 mI tArIkhe dIkSA lIdhI, mUlacaMda muni dharmavijayajI banyo gurubhakti to emanI nasenasamA bharI hatI. jota jotA mAM dharmavijayajI vidvAna banyA. jJAnapracAranI temanI tamannA ajoDa hatI. mAMDaLamAM 10 vidyArthInI saMkhyAthI zrI yazovijayajI jaina pAThazALA sthApana karI. A sthApanAe temanuM lakSa vidyAdhAma kAzI tarapha khacyuM. tyAM jaina saMsthA sthApI jaina vidvAno kema na per3hA karavA paNa kAzIno vihAra saMvegI sAdhu mATe bhayaMkara hato. chatAM ugra vihAra karI teo tyAM paheAMcyA. hajAro vinosA mukAbalo karI jaina pAThazALA sthApI aneka vidvAno taiyAra karyA. nava varSa ahIM ja rahI baMgALa, kalakattA, nadIyA, pAvApurI Adi aneka sthAne vicaryA, graMthamALA, vidyAzALA ne pAMjarApoLA sthApI, hajArone mAMsAhAra choDAcyo ane aneka sundara jaina graMtho saMzodhana karAvI bahAra pADyA. A pustako yuropiyana vidvAnonuM dhyAna khacyuM ne jotajotAmAM to AkhA yuropamAM temanA bhaktono eka jUtha pedA thayo. keTalAya temane jAte maLI dharmopadeza zravaNa karI gayA. A kIrtithI AkarSAI magadha, mithilA ne baMgALanA paMDito tathA zrIsaMghe temane AcArya padavI ApI. tIrthonI azAtanA, tenA jhaghaDA temaNe dUra karyA. keTalAMya pustako jAte lakhyAM. aneka rAjavIone potAnA bhakta karyA. keTalIya saMsthAo sthApana karI. jIvanabhara zAsanahitanAM kArya karI i. sa. 1922mAM teo zivapurI (gvAliyara) mAM AyA. aha temano suparizramazrI ati jarjaritakSINa thayelo deha paDhyo. potAnI pALaLa eka vidvAna ziSyamaMDaLIne mUkI jaina rAmAjano sAco mahArathI cAlyo gayo. zrImad haMsa vijayajI mahArAja (juo citra naM. 17 ) parama tapomUrti, zAsanaprabhAvaka zrI haMsavijayajI mahArAjano janma vaDodarA khAte vi. saM. 1914nA aSADI amAse (dIvAso) vIzAzrImALI jJAtimAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma jagajIvanadAsa ane mAtanuM nAma mANekabAI hatuM teo choTAlAlanA nAmathI oLakhAtA. ATha varSe choTAlAla nizALe gayA, abhyAsa jaldI samApta karI pitAne vepAramAM madadakartA banyA, lagabhaga 16 varSanI uMmare surajabAI sAthe temanAM lagna thayAM, paNa choTAlAla svabhAve virakta hatA. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 17 eka divasa saMsAranI mAyA choDI paMjAbamAM aMbAlA khAte vi. saM. 1935nA mAha vadI 11nA divase zrI lakSmIvijayajI mahArAja pAse dIkSA lIdhI. gurujIe temanuM nAma haMsavijayajI rAkhyu. vi. saM. 1939nA jeTha sudI 10 nA roja vaDodarAmAM mUlacaMdajI mahArAjanA hAye vaDI dIkSA thaI. A pachI temaNe samasta hiMdamAM vihAra karavo zarU kayoM. kyAMya rAjAone pratibodhyA, tyAMya hastalikhita bhaMDArono uddhAra karyo, yAtrArthe aneka saMgha kADhyA, keTalAMya jIrNa maMdirono uddhAra karyo, aneka pratiSThAo karI. vi. saM. 1989 nA bhodaravAmAM tAva zarU thayo ane 55 varSanA bahu lAMbo dIkSA paryAya pALI vi. saM. 1990 nA phAgaNa suda 10 nA divase teo kAladharma pAgyA. zrI cAritravijayajI (kacchI) (juo citra naM. 18) satyanI ANAe jIvana jIvanAra, jIvadayAne jIvanamA mahattvaceM sthAna ApanAra, tIrtharakSA mATe prANanI paNa paravA na karanAra zrI cAritravijayajI (kacchI ) AjanA jaina zramaNatAnA itihAsamAM eka bahuja ujjvaLa ane vividharaMgI pRSTha roke che. teono janma vi. saM. 1940 nA AsovadI 14 nA roja kaccha khAte patrI gAmamAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma ghelAzAha ne mAtAnu nAma subhagAbAI hatuM. teozrIna saMsArI nAma dhArazI hatuM. dhArazInuM bAlyajIvana grAmyasaMskArothI bhareluM, nIDara ne zauryathI bharapUra hatuM. e kALe kacchano vepAra bhAMgato hato ne sau vepAra arthe muMbaI jatA hatA. dhArazI paNa muMbaI Avyo. kamANI sArI thaI. paNa vi. saM. 1956 mAM plega Avyo. dhArazInAM 17 sagAM jota jotAmAM yamazaraNa banyAM. ene paNa traNa gAMTho nIkaLA. eka dharmamitranI salAhathI eNe gAMTho phuTI jAya to virakta thavAnu svokAyu. AzcaryanI vAta ke teja rAte gAMTho phUTI gaI ne dhArasI sAjo thayo. thoDA divaso bAda eNe sthAnaka mArgI saMpradAyanA kAnajI svAmI pAse dIkSA lIdhI. sAdhu thayA pachI temaNe khUba jJAnAdhyayana zaru kayu. Agamo paNa vAMcyA. AmAM temane mUrti para zraddhA thaI. sthAnakamArgI dharma parathI zraddhA uThI jatAM teoe jAmanagara jaI zrI vijayakamaLasUrijInA ziSya zrI vinayavijayajI mahArAja pAse vi. saM. 1959 mAgazara suda 10 ne budhavArane roja saMvegI dIkSA dhAraNa karI. A pachI devacarADomAM zrI vijayakamalasUrijI samakSa temanI vaDI dIkSA thaI. __A pachI teozrI zatrujayanI yAtrAe gayA. eka vakhata bAroTo sAthenA jhaghaDAmA temaNe prANanI paNa paravA na karatA tIrthanI rakSA karo ne azAtanA TALI. A pachI teozrI kAzI tarapha gayA ne Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha rahI zAstrAdhyayana karyu. sametazikhara vagere tIrthanI yAtrA karI teo gUjarAtamAM pAchA AvyA. pAlItANAma saM. 1968 mAM AjanA zrI yazovijayajI jaina gurukuLanuM prathama bIjAropaNa karyu ne tene vikasAtryuM vi. saM. 1969 mAM pAlItANAmAM jalapralaya thayo temAM khUba jIvadayA batAcI. A pachI teozrI kacchamAM gayA ne tyAMnA sAmAjika temaja dhArmika jIvananI unnati mATe ghaNA prayAso karyA. temaNe ghaNA rAjAone tathA amaladArone jainadharmanA premI banAvyA ne jIvananI antima paLa sudhI sevA ne satyanI upAsanA karI. saM. 1974 mAM hiMdane inphalyuenjhAe gherI lIdhuM. kacchamAM paNa e roga phailAyo. munirAja zrI e veLA aMgIyAmAM hatA. temanA ziSyone e roge jhaDapyA. munirAja zrI temane bacAvatrA jatAM pote pAyA bhane samAdhipUrvaka Aso vada 9 nI rAtrie kAladharma pAmyA Aje temanI pAMchaLa zrI darzanavijayajI, zrI jJAnavijayajI, zrI nyAyavijayajI (dilhIvAlI tripuTI ) Adi vidvAna ziSya maMDalI temanA nAmane ujjvala karo rahI che. 18 zrI buddhivijayajI mahArAja ( zrI buTerAyajI mahArAja ) ( juo citra naM. 19 ) AjanI saMvegI sAdhutAnA Adi pracAraka, satyavIra zrI buTerAyajI mahArAjano janma i. saM. 1863mAM paMjAbamAM ludhiyAnA najIka dulavA gAmamAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma TekasiMha mAtAnuM nAma karmAde hatuM. aDaga dharmavIratA mATe paMkAyela zIkha komamAM janmela A bALakanuM nAma baTela siMha hatuM. bhAratamAM rAjakAntino bhaDako thaine bujhAI gayo hato, paNa dharmakrAntinAM bI badhe vavAI gayAM hAM. baTelasiMhane nAnapaNathI dharma tarapha AkarSaNa hatuM ane eka divasa mAtAnAM AMsuoM bacce maNe sAdhu thavA gATe gRhatyAga karyo. baTelasiMhe guru mATe Thera Thera bhaTakI saMnyAsI, bAvA ne abadhUtono paricaya sAdhyo. paNa temAM niSphaLatA maLI. nirAza thaI te ghera pAchA pharyA. paMjAba A veLA yationuM ane sthAnakavAsI sAdhuonuM paribaLa hatuM. paNa yativarga kaMcana r kAminIno lobhI thato jato hovAthI sthA0 sAdhuo tarapha lokonI bhakti jAmatI hatI. baTelasiMha ne paNa AkarSaNa thayuM ne saM. 1888mAM pacIsa varSanI taruNa vaye sthA0 dIkSA lodhI. nAma buTerAyajI rAkhyuM. satyanI zodha mATe nIkaLelA buTerAyajIe jinAgama ane jinavANIno abhyAsa karyo. paNa mAMthI temane navAja jJAnanI prApti thaI. temane lAgyuM ke amAruM vartana jinAgama mujaba nathI. A covIse kalAka muhapatti bAMdhavI te ane mUrtipUjAno virodha zAstrIya nathI. basa, ahIMthI teonuM maMthana zaru thayuM. sthA0 samAjamAM jyAre A vicAro prasaryA tyAre dharatIkaMpa jevI lAgaNIo janmI, buTerAyajIne naSTabhraSTa karavAnI dhamakI apANI. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 19 saM. 1902 mAM mahApratApI mUlacandajI mahArAje temanI pAse dIkSA lodhI ane eka varSa bAda ja banne guru ziSye muhapatti toDI nAkhI. aneka dhamakIo vacce paMjAbamAM bannee satyopadeza karatA ghUmanA mAMDacaM. saM. 1908mAM zrI vRddhicandrajI dIkSita thayA. A mahApratApI tripuTI paMjAba choDI, mAravADa va gUjarAtamA sadharma prarUpaNA mATe AvI. siddhAcalajInI yAtrA karI 1911 mAM bhAvanagara cAturmAsa karyu. saM. 1912 mAM amadAvAdamAM zrI maNivijayajI dAdA pAse teoe saMvegI dIkSA svIkArI zrI mUlacaMdajI ane zrI vRddhicaMdrajI temanA ziSya banyA. gUjarAtamAM yationuM sAmrAjya hatuM temanA zithilAcAra sAme saue jehAda bolAvI. A pachI punaH paMjAbamAM gayA. tyAM cha varSa satyadharmanI pracAra karyo. saM. 1929 mAM gUjarAta padhAryA. saM. 1932 mAM sthA0 samudAyamAMthI bahAra nikalI sAcA dharmanI prarUpaNA karatA AtmArAmajI 18 sAdhuo sAthe gUjarAtamAM AlyA. mUlacaMdajI mahArAjanA hAthe saMvegI dIkSA laI o buTerAyajI mahArAjanA ziSya zrayA. A sAdhusamudAye gUjarAta barAbara kheDI nAkhyuM. zrI buTerAyajIne have paMjAba yAda Avato hato. temaNe mUlacaMdajI mahArAjane gUjarAta bhaLAvyaM. kAThiyAvADa vRddhicandrajI mahArAjane sAMpyuM. zrI AtmArAmajI mahArAjane paMjAba kheDavA AjJA karI ne nItivijayajI mahArAjane surata tarapha mokalyA. ziSyoe guruAjJAne paripUrNa karI sarvatra jainadharmano DaMko vagADyo. alaukika dharmaprema, asIma AtmazraddhA ane ajoDa niHsvArthatAthI opatA A bAlabrahmacArI zrI buTerAyajI mahArAja AjanI sAdhu saMsthAnA Adi janaka kahevAya. emanI niHspRhatA ajaba hatI. samasta jIvanamA ema jainasamAjano DaMko vagaDAvavA banatuM badhuM kartuM ane potAnI pAchaLa ujjvaLa ziSya maMDaLIne mukatA gayA, jemanA nAme Aje paNa samAja jayavaMto che. temanA ziSyo 35 hatA ne Aje manA samudAyamA lagabhaga 400 sAdhuo che.. AvA satyavIra buTerAyajI mahArAjano svargavAsa saM. 1938 mAM thayo. vaMdana ho e satyavIranI sAdhutAne ! zrImad vijayakamalamUrIzvarajI (paMjAbI) ( juo citra naM. 20 ) aneka mAMsAhArIone nirAmIpAhArI banAvanAra, prasiddha tIrthonA uddhAraka, taTasthatAnI mUrti zrImad vijayakamalasUrIzvarajI mahArAja mahattAnA apUrva avatAra hatA. ozrIno janma vi. saM. 1908 mAM paMjAbanI puNya dharA para sarasA gAmamAM gauDabrAhmaNa kulamA yo hato. temanA pitAnuM nAma rUpacaMda ane mAtAnuM nAma jItAbAI hatuM. teozrInuM nAma rAmalAla hatuM. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI tapagaccha rAmalAlane bAlapaNathI ja vairAgya tarapha ajaba AkarSaNa hatuM. tevAmAM kIzoracaMda nAmanA yatinA saMsargamAM AvyA ne teo vi. saM. 1920 mA yati banyA. sAdhujIvana to sarvatyAgamaya hovU joIe e bhAvanAmAM jIrA gAmamA sthAnakamArgI saMpradAyanA sAdhu zrI viznucaMdrajInA (jeo sthAnakamArgI dazAmAM paNa mUrti pUjAmAM zraddhAvALA hatA ) saMsargamAM AvyA. saM. 1929 mA yatijIvana tajI teo viznucaMdrajInA ziSya banyA. ___zrI viznucaMdrajIe pU. AtmArAmajI mahArAjanA netRtva nIce saM. 1932 mAM pUjya buTerAyajI mahArAja (buddhivijayajI) pAse saMvegI dIkSA lAdhI. zrI viznucaMdrajInu nAma zrI lakSmIvijayajI rAkhavAmAM Avyu. rAmalAla paNa temanA ziSya tarIke saMvegI dIkSA laI zrI kamalavijayajI tarIke oLakhAyA. zrI kamalavijayajI mahArAjanI apUrva yogyatAe AkhA samAjamAM mAna pedA karyu. tevAmAM zrImad AtmArAmajI mahArAjano svargavAsa thayo. A pachI kamalavijayajI mahArAjanI yogyatA nihALI saM. 1957 mAM pATaNa mukAme teozrIne AcArya banAvyA. ane zrI vijayakamalasUrIzvarajI (paMjAbI) tarIke oLakhAyA. teozrInU zAstrIya jJAna apUrva hatuM. adhyAtmanA keTalAya graMtho kaMThastha hatA. paMjAba, rAjaputAnA, mAravADa, baMgALa, mALavA, gUjarAta, kAThiyAvADa Adi ugra dezomAM ugra vihAra karI dharmaprabhAvanA karI, temaja paMjAbI hIrAsIMga jevA mahAn zikArIne dharmabodha pamADyo. iDaranA, mahArAjA kumArapALanA samayanA bAvana jinAlayano uddhAra ko. temaja prAcIna jaina pustakoddhAra phaMDa, sIdAtA zrIvakonuM sahAyata phaMDa tathA aneka mudrita graMtho mATe hajAro rupiyA ekaTA karAvarAvyA. temanA ja upadezanA pratApe dehavaNa, dAvaDa, umeTA, mogara vagerenA rAjAoe jIvadayAnAM pharamAna phelAvyAM. be be vAra zrI vaDodarA nareza zrImaMta mahArAjA sayAjIrAve temano upadeza sAMbhaLyo. vRddhAvasthAe paheAMcavA chatAM sva ane paranuM kalyANa karavAmAM temaNe kadI pAchI pAnI na karI. vi. saM. 1981 mAM chANA mukAme teozrIe potAnA suziSya zrI labdhivijayajI mahArAjane tathA, upA0 zrI vIravijayajI mahArAjanA suziSya zrI dAnavijayajI mahArAjane khUba dhAmadhUma pUrvaka AcArya padavI ApI, ane zrI vijayadAnasUrijI ane zrI vijayalabdhisUrijI tarIke jAhera karyA. A pramANe zAsana prabhAvanAnAM aneka kArya karatA teozrI navasArI pAse jalAlapora gAme vi. saM. 1983 nA mAha vada 6 nA roja svargavAsI thayA. Aje teozrIno vizALa parivAra teozrInI akhaNDa kIrtine ujjvala karI rahyo che. paM. zrI dharmavijayajI mahArAja (juo citra naM. 21) svataMtratA pUrvaka ane ajaba mastIthI sAdhujIvana jIvanAra paMnyAsajI zrI dharmavijayajI mahArAja sAdhutAnI nirbhaya mUrti hatA. teozrIno janma saM. 1933 nA poSa vadI 14nA roja pATaNa pAsenA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa tharA gAmamA zve0 mU0 dazAzrImALI gotramA thayo hato. temanA pitAnuM nAma zeTha mayAcaMda maMgaLajI tathA mAtAnuM nAma bAI mIrAMta hatuM. pitA daraboragaDhanA kArabhArI hatA. teonuM nAga dharamacaMda hatuM. saM. 1950 mAM dharamacaMdanuM lagna uMdarA gAmamAM bena menA sAthe thayu. dharamacaMdane nATakaceTakano jabaro zokha hato. eka veLA bhartRharInA khele temanA para ajaba asara karI ne te veLA janmelI bhAvanAmAM temaNe amadAvAdanA DelAnA upAzrayavALA paM. zrI mohanavijayajI mahArAja pAse saM. 1952 nA asAGa suda 13 nA roja dIkSA aMgIkAra karI, ane temanuM nAma zrI dharmavijayajI paDyu. zrI dharmavijayajIe dIkSA bAda 10 varSa sudhI kevala adhyayana kayu. teozrI nAnapaNathI saMgItamA kuzaLa hatA, ane tethI vyAkhyAnamAM trizalAmAtAnA vilApa ke tevA prasaMge sabhAne rovarAvatA ne pote paNa rotA. teozrIe mAravADa, mevADa, kAThiyAvADa, kaccha, varADa, mALavA, gUjarAta Adi dezomAM vihAra karI potAnI satkIrti prasarAvI. keTalAya bhAvI jIvone dIkSA ApI. potAnA saMsArI patnI bAI menAne paNa pratibodha karI dIkSA ApI. saM. 1962 nA mAgasara suda 15 nA roja rAjanagara zrI saMghe temane paMnyAsapada arpaNa karyu. A pachI teozrIe aneka sukRtyo kayIM, aneka gAmone dharma pamADyo. eka veLA teozrIne AcArya padavI levA kahevAmAM AvyuM paNa teozrIe. potAnI laghutA dAkhavI nA pADI. saM. 1990 mA rAjanagara mukAme maLelA munisaMmelana veLA teozrIne sorUpA ne zvAsana darda upayu. ne caitra vadI sAtamanA sAMje pAMcane pacIsa mInITe teozrI kAladharma pAgyA. Aje teo nathI paNa temanI kIrti jhagamage che. zrI muktivijayajI gaNi (zrI mUlacaMdajI mahArAja ) (juo citra naM. 22) yo jainasaMghe gagane dinezo, yaH sArvabhaumaH khalu jainraajye| munIzvaraM taM stutivamai netuM, jidAsahasraM na hi me vissaadH|| jeo jainasaMgharUpI AkAzanA sUrya che ane je jainadharmarUpI rAjyamA sarvasattAdhIza che, evA te munIzvaranI (mUlacaMdajI mahArAjanI) stuti karavA mATe mArI pAse hajAra jIbha nathI tenuM mane duHkha che. vartamAnanA lagabhaga traNa sothI sADAtraNa so sAdhusamudAyanA Ayajanaka tapagacchAdhipati zrI mulacaMdajI mahArAjanuM sthAna Adhunika zramaNonA itihAsamAM anerI rIte prakAzI rahyu che. jIvanabhara zAsanasevA karanAra, ane sAdhusamudAyanI vRddhine vikAsa karanAra zrI mUlacaMdajI mahArAja mATe zrImad vijayAnaMdasUrijI (AtmArAmajI mahArAja) paNa potAnI pUjAmAM teozrIne 'saMpratimuktigaNirAjA' kahIne birudAve che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha teozrIno janma paMjAba khAte zIyAlakoTa nagaramAM saM. 1886 mA osavAla jJAtimAM thayo hato. temanA pitAnuM nAma sukhazA ane mAtAnuM nAma bakorabAI hatuM. teozrInuM nAma mUlacaMda hatuM. mAtApitAdi DhuMDhakamatanA anuyAyI hovAthI temaja nAnapaNathI sthAnakamArgI sAdhunA saMsargamAM AvavAthI temanI icchA vairAgya dhAraNa karavAnI thaI. cauda varSa sudhI vyAvahArika jJAna meLavyA pachI teoe dIkSA lebAno potAno vicAra jAhera ko. zrI buTerAyajI mahArAjanI kIrti cotarapha prasarelI hatI. vi. saM. 1902 mA temaNe temanI pAse dIkSA dhAraNa karI, zrI buTerAyajI mahArAjane sthAnakamArgI dharma parathI zraddhA uTI gaI hatI. tethI temaNe potAnA ziSya zrI mUlacaMdajI mahArAja sAthe saMvegI dIkSA dhAraNa karI. A pachI ATha varSa sudhI paMjAbamAM saddharmano pracAra karI teo gUjarAtamAM AvyA. saM. 1912 mAM zrI maNivijayajI dAdA pAse barAbara zuddha dIkSA lIthI. buTerAyajI mahArAja zrI maNivijayajI dAdAnA ziSya banyA, ane mUlacaMdajI mahArAja muktivijayajI nAma dhAraNa karI temanA ziSya banyA. saM. 1912nuM caturmAsa amadAvAdamA kayu. A veLA nagarazeTha premAmAInuM tamAma kuTumba temanuM rAgI banyu. temaja nagarazeTa hemAbhAInAM bahena ujamavhene vyAkhyAnavANI mATe potAnA makAnane vizALa karI upAzraya tarIke Apyu. zrI buTerAyajI mahArAjanI vRddhAvasthA hovAthI teo amadAvAdamAM ja rahevA lAgyA. ahIM ja temaNe gurumahArAjanA nAmathI zrI vRddhicaMdrajI, AtmArAmajI tathA bIjA 20 sAdhuone dIkSA ApI. jotajotAmAM lagabhaga pogo so sAdhuno samudAya vadhI gayo. paNa temaNe jeTalI dIkSAo ApI te bIjAnA nAmathI ja ApI. pote ziSyamohamAM kadI na phasAyA. temanI apUrva pratibhA ane vidvatA nihALI zrI dayAvimaLajI mahArAje saM. 1923 mAM yogodvahana karAvI gaNI pada Apyu. ane AthI badhA sAdhuone vaDA dIkSA paNa teoja ApatA. A vakhate AkhA samudAyamAM gaNI pada para teo ekalA ja hatA ne teonI AjJA nIce zrIvRddhicaMdrajI, zrI AtmArAmajI, zrI jhaverasAgarajI vagere rahetA. saM. 1921 mAM muhapatti mATenI carcA nIkaLI. mUlacaMdajI mahArAje zeTha dalapatabhAI bhagubhAI pAse sabhA bharAvI te pakSane harAyo. A veLA zAntisAgarajIe carcA upADI ne tene paNa zAsana mATe ahitakartA samajI nagarazeTa premAbhAI dvArA dabAvI dIdhI. gurumahArAjanA svargavAsa pachI tegaNe samudAyatuM sukAna apUrva buddhimattAthI jALavI rAkhyu hatuM. temanI ANA lopavAnI koI svapne paNa kalpanA na karatuM. teozrIe 90 jaNAne dIkSA ApI, paNa potAnA ziSya to pAMca ja banAvyA. AvI to nirAbhimAnatA ! yativarganI aniSTa sattAne paNa temaNe apUrva pratibhAthI toDI nAkho hatI, zAsananA teo agraNI manAtA ane badhe temanI eka chatrachAyA patharAI rahetI hatI. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa guruvarya zrI buTerAyajI mahArAja ativRddha thavAthI temanI sAthe teo 12 barSa amadAvAdamA rahyA hatA. AkhA dIkSA paryAyanAM 33 caturmAsamAthI 27 caturmAsa to temaNe amadAvAdamA ja gALyAM. saM. 1944 mAM temanA page vyAdhI upaDyo. e vyAdhi vadhatA ja gayo. temane amadAvAdathI menAmA bhAvanagara laijavAmAM AvyA. paNa kaI sudhAro na thayo, ne zAsanano sAco sItAro bhAvanagara khAte saM. 1945 nA mAgasara vada 6 nA divase samAdhipUrvaka AthamI gayo. mAnavIno deha kSaNabhaMgura che, paNa jIvananAM sukRtyonI saurabha amara rahevA sarajAyelI che. saMsAramA sAdhutA jyAM sudhI prakAzatI raheze tyAM sudhI mUlacaMdajI mahArAja sadAya amara ane akSaya raheze. emanAM kIrtigAna sadA gavAtA raheze. zrI AnaMdavimalasUrIzvarajI (juo citra naM. 23) AjathI cAraso varSa pUrve A pRthvIne pavitra upadezathI pAvana karanAra, zatrujaya tIrthanA chellA uddhAraka, sAdhu samAjano kriyoddhAra karanAra ane vizIrNa thatA jainaprabhAvane punaH prakAzamaya banAvanAra prAtaHsmaraNIya zrI AnaMdavimalamUrijI jaina itihAsanI eka ujjvala kIrtirUpa hatA. teozrIno janma iDara nagaramAM vi. saM. 1547 mAM vIzA osavAla gotramA thayo hato. teozrInA pitAnuM nAma meghAjI ane mAtAnuM nAma mANeka hatuM. temanuM nAma vAghajI hatuM. atizraddhAvanta mAtApitAnA putra vAghajI kuMvarane nAnapaNathI ja vairAgyabhAvanA janmI hatI. tevAmAM tapagacchAdhipati zrImad hemavimaLasUrIzvarajI mahArAjano suyoga prApta thayo. temaNe bALaka vAghajImAM koI ajaba adRzya zakti nihALI ane A zAsana staMbha thaze, ema bhaviSyavANI bhAMkhI temanA mAtApitAne samajAvI vAghajI kuMvarane vi. saM. 1552 mAM dIkSA ApI ane amRtameru nAma rAkhyu. amRtamerunuM teja jotajotAmAM jhaLahaLI uThayu. cha darzananA jJAtA ane siddhAMta pAragAmI thatAM guruzrIe temane lAlapura nagaramAM saM. 1568 mAM upAdhyAya pada Apyu. ane be varSa bAda mahotsava pUrvaka temane AcAryapada ApI jainAcArya zrI AnaMdavimaLasUrijI tarIke jAhera karyA. teozrI 56 mI pATe birAjyA. vi. saM. 1200 mAM tapagacchanA uddhAra pachI A traNa so varSamAM sAdhu saMsthAmAM ati zithilAcAra praveza karI gayo hato. pUjya gurudevanI AjJA meLavI zrI AnaMdavimaLasUrijIe 500 sAdhuone laI saM. 1582 mAM cANasmA pAse AvelA vaDAvalI gAmamAM kriyoddhAra karyo. A pachI guruvarye teozrIne saM. 1583 mAM gacchanAyaka pade sthApana karyA. saM. 1584 mAM AcAryadeva zrI hemavimalasUrIzvarajI kAladharma pAmyA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha A pachI teozrI mALavAmAM gayA. arhI mANekacaMdra nAmano zrAvaka temano paramabhakta banyo. eka veLA zatruMjaya mahAtmya sAMbhaLI te yAtrA karavA cAlyo ane darzana karyA vagara annapANI na levAnI pratijJA karI. sAtame dahADe siddhapura pAse magaravADAmAM bhilla lokoe humalo karyo ane AmAM teo zatruMjayanA dhyAnamAM mRtyu pAmyA. ahIMthI maNibhadravIranI utpatti thaI. A zAsanarakSaka vIra temaNe dareka maMdira ane upAzrayamAM sthApana karyA. ane tapagaccha zAsananA rakSaka banAyA. sUrijIe mALavA, mevADa, marudhara, gurjara, khaMbhAta, soraTha, kanhama, damaNa, medapATa vagaire dezamA vihAra karI saddharmanI prarUpaNA karI, aneka kutIrthIone harAtryA ane 64 kumatI ono parAjaya karI 64 jinaprAsAdo ughaDAvyAM temaja vi. saM. 1587 mAM zatruMjaya giri para padhAratAM, tenI jIrNa avasthA nihALA te vakhate yAtrA karavA Avela citoDagaDhanA rahevAsI osavAla kulanA vAruNA kuTumbanA dozI karmAzAne upadeza Apyo, ne temanI pAse chello uddhAra karAyo. ozrIe jIvanamAM khUba umra tapazraryA karyA karI hatI. teonI AjJA nIce 1800 sAdhuo vicaratA hatA, ane teoe 500 sAdhuone dIkSita karyA hatA. A pachI vihAra karatA zrI amadAvAda' AyA. temane lAgyuM ke mAro antima samaya najIka che, eTale anazana dhAraNa ka. A pramANe navame upavAse amadAvAdamAM Avela nijAmapurAmAM vi. saM. 1596 nA caitra sudI 7 nA prabhAta samaye teo svargadhAma sIdhAvyA. 24 temano nazvara deha cAlyo gayo, paNa temanI akSaya kIrti daze dizAne ajavALI rahI che. Aje e prakAzamAM aneka bhavIo potAnuM kalyANa sAdhI rahyA che. ciraMjIva e yazomUrtine pratyeka yuganI vaMdanA hajo zrI jhaverasAgarajI ukta mahArAjazrIno phoTo Apela che, jeno naM. 24 che. te ozrIno jIvana paricaya meLavAvA mATe ghaNI mahenata karI paNa nahIM maLavAthI te ApI zakAyo nathI, te mATe vAcaka daragujara karaze. --saMpAdaka phra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vivecana vibhAga tapagacchanA AcAryoH temanuM sAhitya [eka noMdha] dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha [1] bhAI jayaMtilAle mane sUcanA karI ke mAre 'jaina sAdhu-saMsthAnI caDatI paDatI' para eka nibaMdha lakhI Apabo. mane lAgyuM ke e viSaya upara pUro abhyAsa karyA vagara je lakhAya te, kadAca sAdhu-saMsthAne anyAya karanAeM paNa thaI paDe. AthI meM nA kahI. tyAre temaNe bIjo viSaya mArI AgaLa dharyo --- 'tapagacchanA AcAryo : temanuM sAhitya.' A viSaya paNa eTalo gahana che ke tenA saMbaMdhI pUrato abhyAsa karyA vagara tene pUrato nyAya ApI zakAya nahi. meM temane rA0 mohanalAla dalIcaMda desAI- nAma sUcavyuM paNa temaNe Agraha cAla ja rAkhyo ke 'mAre ja te viSaya para lakhaq.' meM hA pADI, paNa mArI sAme DhUMkA divasono hisAba khaDo hato. eka mahinAnI aMdara A nibaMdha taiyAra karavAno hato. AthI mArA keTalAka mitrone maLyo. temanI pAsethI DhUMkI neAMdhI lIdhI. ane kharA mitra tarIkenI to be ja pustake mArI garaja sArI che. ne te munizrI darzanavijayajI dvArA saMpAdita thayela 'paTTAvalI samuccaya' ane rA0 mohanalAla dalIcaMda desAIno 'jaina sAhityano saMkSipta itihAsa.' rA0 mohanalAlabhAIe A viSaya para kadAca lakhyu hota to A viSaya vadhAre suMdara thAta chatAM meM A viSayane pUrato nyAya ApavA mATe DhUMka mudatamAM zakya yatna karyo che. chatAM sAthe e paNa mane khabara che ke temAM keTaleka sthaLe skhalanA rahI gayela che. bhAI jayaMtilAle e cUka nibhAvI lIdhI che. vAcaka pAsethIya eTalI AzA rAkhaM.' 1A sivAya bIjA pustako jenI mukhyatve madada lIdhI hatI : 1. jaina gUrjara kavio. banne bhAga. 2. vIrazAsana paryuSaNA aMka. 3. jainayuganI phAIlo. 4. purAtattva. 5. dharmasAgara paTTAvalI 6. soma sobhAgya. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha zrI jagaccaMdrasUrithI te AjasudhImA tapagacchanI pATa para AvelA lagabhaga sADatrIsa AcAryoe jaina sAhitya, kaLA, saMskRti vagerenI pratyakSa yA parokSa rIte kholapaNI karI che ane temanA ziSyo to guruthI paNa savAyA thayela che. te sivAya zrI buddhisAgarajI, zrI yazovijayajI, zrI AnaMdadhana, paMDita zrI vIravijayajI vagerenA nAmanA paNa ullekha karavAnI jarura rahe che, chatAM mArA nibaMdhanI hada 'tapagacchanA AcAryo ane temanuM sAhitya' pUratI hovAthI tene sparza karatAM karatAM AgaLa vadhIza. sparza zabda eTalA mATe ja che ke vakhatanA abhAve hu~ pUratuM sAhitya nathI joI zakyo tema ja keTalAka AcAryo saMbaMdhI neAMdha sarakhI paNa nathI meLavI zakyo. jo ke sAthai eya kabUla karI levU joIe ke jemano ullekha meM nathI ko temanA saMbaMdhI pUrI vigata paNa maLatI nathI: maLe che phakta nAmano ullekha. vaLI 'eka neAMdha' zabda eTalA mATe che ke A nibandhamA tapagacchanA AcAryoe racelA granthono ja nAMdha che, kAraNa ke temaNe racelA sAhitya para paMDitazrI sukhalAlajI jevA koI vIrala vidvAna ja talasparzI carcA karI zake; nAMdha lakhI zake. ane te vastu mArI zakti bahAranI che. [2] __'jaina paMDitoe to sarasvatInI apUrva sevA bajAvI che 12 enI sAthe eTalu umeravaM joIe ke 'jaina AcAryoe racelaM sAhitya bAda karIe to gujarAta, sAhitya atyaMta kSudra dekhAya. kAraNake jaina AcAryoe, gujarAtanA pATanagara tarIke pATaNanI sthApanA thayA pachI dasamI sadIthI teramI sadI sudhImA ghaNA agatyanA graMtho racyA che. temaNe ekalA jaina sAhityano ja nahi paNa vaidika sAhitya, bauddha sAhitya vagaireno abhyAsa karI tenuM tulanAtmaka dRSTie Alocana karela che, tema ja tatsamayanI saMskRti, paNa amuka rAsA, sajjhAya ke caritromAM Archa pAtaLu varNana karelaM che ke jethI eka vakhata sAhityanI dRSTi bAjue rAkhIe to paNa atihAsika dRSTie tenuM mahatva TakI rahe. sAhityanuM ekaluM sarjana ja jaina AcAryoe nathI kayu, paNa teno vikAsa karI jANyo che ne tene sAcavIye jANyu che. AThathI dasa dasa sadI sudhI jevo ne tevI ja hAlatamAM jaina yA jainetara graMtho jainabhaMDArAbhAMthI upalabdha thAya e jaina AcAryAnI sAhityanI rakSA mATenI keTalI dhagaza haze te batAve che ne pATaNa, khaMbhAta, ke amadAvAdanA bhaMDAro tenI sAkSI pUre che. jyArathI pATaNanA pAyo khAyo tyArathI jainono ane jaina AcAryono pATaNanI sAthe ane pATaNanA rAjAnI sAthe nikaTano saMbaMdha rahyo hato ane te saMbaMdha keTalAya vakhata sudhI caDatI paDatInI taDakI chAMyaDI joto TakI rahyo hato. 2. zrI maNIlAla na. dvivedI. 3. zrI. cImanalAla dalAla. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zramaNa vaMzavRkSa maMtrI--mahAmAtya, daMDanAyaka, senAdhipati vagere padavIone prApta karI, zobhAvIne jainoe gujarAtanA itihAsane ujjavaLa banAvela che. vanarAjano mahAmAtya nInu : teno putra mahAmAtya lahara : teno putra mahAmAtya vIra : tenA putro neDha ane vimala : bhImadevanA vakhatanA prakhara vyayakaraNa padAmAtya [nANA zAstrI ] jAhilla : jaino ahiMsaka che chatAM na'marda nathI tenI sAkSI pUratA, tailaMgaNa, mAlavA, sindha ane uttaramA sindhu nadI sudhI gujarAtanI sattA sthApanAra sAntU mahetA : e sattAne potAnA anokhA vyaktitvathI TakAvI rAkhanAra muMjAla ane udayana, AhaDa, vAgbhaTa, AnaMda ne pRthvIpAla : ane chevaTe camakI janAra vastupAla tejapAlanI joDI e pATaNanA itihAsamA eka saLaMga sAMkaLa rUpa che. temanA vagara pATaNano itihAsa lukhkhA lAge. A badhA jaino hatA te sAcI vAta paNa temaNe uparyukta padavIo prApta karI ekalI padavInI pUjA nathI karI, ekalA rAjAnI pUjA nathI karI, parantu gujarAtanI saMskRtimAM, gujarAtanA thatA navavidhAnamA temaNe agatyano phALo Apyo che. gujarAtanI kaLAne temaNe anokhaM svarUpa Apyu che ne gujarAtI sAhityane vikasAvavAmAM temaNe tana, mana ane dhanathI sahAya karela che. __ jevI rote vanarAjanA samayathI jainono saMbaMdha rAjya sAthe hato tema jaina AcAryono paNa hato. teonI rAjA para sIdhI asara hatI. AthI jema rAjA vikramanA darabAramA sAhityanI carcAo thatI; rAjA bhojanA samayamAM tenA darabAramA sAhityakAro hatA, tema pATaNanA rAjAonA Azraya nIce paNa jaina sAhityakAro [ane jainetara sAhityakAro] poSAyelA che. zilAMkAcArya : mahAn rUpaka graMtha upamitibhava prapaMca kathAnA racanAra siddharSisUri : dArzanika viSayanA asAdhAraNa vidvAna abhayadevasUri : soLa varSanI nAnI umaramAMja AcArya pada meLavanAra navAMgavRttikAra zrI abhayadevasUra : kavi bilhaNa : 'kavi cakravartI' mahAkavi zrIpALa : sAhitya samrATa hemacandrAcArya : zrI malayagiri : rAmacandra vagairee jaina sAhityanI sevA karavAmAM kacAza nathI rAkhI, jainetara sAhityano abhyAsa karI tenuM tulanAtmaka dRSTie vivecana karavAmAM khAmI nathI darzAvI. AthI ema kahI zakAya ke gurjararASTranA utthAnathI te musalamAnonA Agamana sudhImAM jainoe UMca padavIo zobhAvIne, ane temanI dekharekha nIce sAdhuoe saMskRta ane prAkRta vAGamayane vikasAvavAmAM tema z2a atyAranI gujarAtIne janma ApavAmAM bhAremA bhAre phALo Apelo che. Ama pahelethI ja kheDAtI AvatI jamInane kramazaH eka pachI eka AcArya ke munie vadhAre kheDIne sAhityano suMdara pAka utpanna karelo che, jemA tapagacchanA AcAryono paNa jevo tevo hisso nathI, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI tapagaccha [3] jagaccaMdrasari lagabhaga sADA bAramI sadImAM zrI jagaccaMdrasUrie ugra tapa Adayu. tenAthI prasanna thaI mevADanA rAjA jaitrasiMhe temane 'tapA'no ilkAba Apyo. te vakhate gujarAtanI aMdara vastupALa mahAmAtya pada zobhAvI rahyo hato. teNe sUrinI kIrti sAMbhaLI, temanAM yazogAna sAMbhaLyAM ane temane gujarAtamAM padhAravAnuM nimaMtraNa Apyu. mahAmAtyanA nimaMtraNathI zrI. jagaccaMdrasUri pATaNa AvyA, ne vastupALanA guru tarIke khyAtimAM AvavAthI temanuM mAna vadhyu. tyArathI temanA ilkAba parathI temano ziSyasamudAya tapAgacchane nAme oLakhAyo ane te vakhate gujarAtanI aMdara temanuM jeTalaM jora hatuM teTalaM ja balke tethI vadhAre jora adyApi paryaMta che. ___ zrI0 jagacaMdrasUrie digaMbara AcAryo sAthe vAdavivAda karelo che, tema ja hIralA jagaccaMdrasUri tarIke temaNe khyAti meLavI che parantu temanI sAhitya saMbaMdhInI sevAno ullekha maLato nathI. devendramUri devendrasUri zrI jagaccaMdrasUrinA ziSya thAya ane temanI pATe teo AvelA. devendrasUri vidvAna hatA eTalaM ja nahi paNa bahuzruta paNa hatA. temanI vyAkhyAna zailI apUrva hatI. temaNe mALavA vagere sthaLe vihAra karI jaina saMskRtino pracAra karavA parizrama sevyo hato. temanuM jyAre nyAre vyAkhyAna hoya tyAre lagabhaga aDhAraso zrAvako to sAmAyika karavA ja besatA. temanA lakhelA puratakomA zrAddhadina kRtyasUtra-vRtti, siddhapaMcAzikA sUtra-vRtti, dharmaratnavRtti, RNa bhASya, sudarzanA caritra, zrAvakadina kRtya sUtra, tema ja navyakarmagraMthapaMcakasUtra-vRtti che. temanA samayasudhInA jUnA pAMca karmagraMtha--karmavipAka, karmastava, baMdhasvAmitva, SaDazIti ne zatakanuM temaNe saMzodhana karyu che, ne tenA para svApajJa TIkA racI che : je TIkAonI aMdara bIjI TIkAono paNa ullekha che. A pAMca karmagraMthamAM caMdarSi mahattarano saptatikA karmagraMtha umerabAthI kula cha karmagraMtha thAya che ane AjasudhI tenuM paThana pAThana vinayapUrvaka cAlu che. chaThA karmagraMthamA mULa gAthA sitera hato te devendrasUrie vadhArIne nevyAzI karela che. devendrasUrie ekalI TIkAo nathI racI ke ekalA upadeza nathI Apyo paNa temaNe tADapatra para keTalAya graMtho lakhAvIne tene vismRta thatA aTakAvela che devendrasUri kavi paNa hatA e na bhUlavU joIe. temaNe dAnAdikulaka nAmarnu tathA bIjA aneka stavana racyAM che. SaDAvazyaka sUtra para devendrasUri kRta vaMdAruvRtti paNa upalabdha thAya che. A vRttine zrAvakAnuSThAna vidhi paNa kahe che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa vijayacandrasUri o jagacandrasUrinA ziSya thAya, ane saMsArAvasthAmAM vastupAlane tyAM hisAbI maMtrI hatA. paraMtu dIkSA lIdhA pachI ja vastupAle temane sUripada apAvavA mahenata karI hatI. vijayacaMdrasUri AcAramAM zithila hatA AyI ane devendrasUri tathA vijayacandrasUri khaMbhAtamAM nAnA moTA upAzrayamAM rahela hovAthI vijayacandrasUrino parivAra vRddhatapagacchanA nAme oLakhAyo. Atho temanA ziSyAe karela sAhityanI sevAnA ullekha aha nathI karyo. vijayacandrasUrie devendrasUrine sudarzanA caritra lakhavAmAM madada karI hatI tema ja temanI zrAvakadina kRtyasavRtti sudhArI hatI. temaNe sAhityanuM sarjana karavAne badale sAhityane TakAvyuM che. temanA upadezathI keTalIka kathAo, cUrNi ane niyuktio tADapatra para lakhAyela che. 5 vidyAnaMdasUra te devendrasUrinA ziSya hatA. sAhityanI vadhu sevA kare te pahelAM ja teo kALadharma pAmyA che chatAM teNe e umara mAMya ' vidhAnanda' nAmanuM navu vyAkaraNa racyuM che jenI andara ' sarvottamaM svalpasUtra - bahartha saMgraha ' che. temanA guru devendrasUrie navya karmagraMtha para svopajJa TIkAo racI hato jemAM haribhadra kRta naMdI sUtra TIkA, malayagiri kRta saptatikA TIkA, zataka cUrNi, ane dharmaratna TIkAno ullekha A TIkA vidyAnandasUri ane temanA laghubhAI dharmaghoSasUrie saMzodhela che. che. dharmaghoSamUri vidyAnaMda sUrinA avasAnathI devendrasUrinI pATe dharmaghoSasUri AlyA. vidyAnaMdasUrinA te saMsArAvasthAnA bhAI thAya. temanuM mULa nAma dharmakIrti hatuM. ane dIkSA lIdhA pachI temaNe te nAma sArthaka karela che. bhagavatI sUtranA vAMcana vakhate jyAM jyAM 'goyamA' zabda Avato tyAM tyAM eka sonAmahora mUkI chatrIsa hajAra sonAmahorathI AgamanI pUjA karanAra pethaDa maMtrInA te guru hatA. A rakamathI dharmaghoSasUri ghaNAM zAstro lakhAvyA hatA, saMzodhana karAtryuM hatuM ane tene bhaMDAramAM ekatrita karyA hatA. temaNe vadhu vihAra karI janatAnA hRdaya sudhI praveza karyo hato. teo prabala maMtra - zAstrI hatA. temaNe saMghAcArabhASyavRtti, zrutadharmastava, kAyasthiti-bhavasthitistava, caturviMzati jinastava, caturviMzatiH, prastAzarmetyAdi stotra, devendreranizaM, vagera leza stotra, 'yUvaM yUvAM tvamiti zleSa stuti, jaya vRSabhetyAdi stuti che. A sivAya kAlasaptati - sAvacUri- kAlasvarupa vicAra, tathA ekaso betAlIsa kArikAmAM prAkRtamAM zrAddha jitakalpa, prAkRtamAM duHSama kAla saMgha stotra vagere pustako racyAM che. 9 jagacaMdrasUri pachI tapagacchamAM dharmaghoSasUrie jaina sAhitya, saMskRti ane kaLAmAM je zithilatA peThI hutI tene dUra karavA mATe yatna karela che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha somaprabhasUri dharmaghoSasUrinI pATe AvanAra somaprabhasUri hatA. teo bahuzruta hatA ane vAdavivAdamAM nipuNa hatA. dalIlasara AgaLa vadhI pratipakSIne mahAta karIne citoDamAM temaNe brAhmaNonI sabhAmA vijaya meLavyA hato. gurumI jema te paNa prabaLa maMtrazAstrI ane apUrva sAhitya zAstrI hatA. temAMya jaina AgamonA teo UMDA abhyAsI hatA. bhImapallIno bhaviSyamA thanAro bhaMga potAnA jJAnabaLe temaNe AgaLathI kahyo hato. temaNe savista yatijitakalpasUtra vagere prakaraNa racyA che ane aThThAvIza yamaka stuti vagere racI che. vaLI suktimuktAvalI [ sindUra prakara ] racyAno paNa ullekha che.. somaprabhasUrinA ziSyomA vimalaprabhasUri, paramAnandasUri, padmatilakasUri age somatilakasUri mukhya hatA paNa AgaLanA traNa sUrinA akALa avasAnathI somatilakasUri pATe AvyA. somatilakasari temaNe traNaso satyAsI gAthArnu navya kSetra samAsasUtra racyu che. vicAra sUtra; saptatiza sthAnaka ane potAnA guru somaprabhasUri kRta aThyAvIsa yamaka stuti para vRti racI che. vaLI teo kavi hatA AthI yatrAkhila0 zubhabhAvAnava0 zrI madvIra stuva0 kamalabandhastava, zivazirasima zrI nAbhisaMbhava0 zrI zaiveya vagere ghaNAM stavano racyA che. padmatilakasUri, caMdazekharasUri, jayAnaMdasUri ane devasuMdarasUri temanA parivAramA vidvAna ziSyo hatA. ___caMdrazekharamUri temaNe uSitabhAjanakathA, yavarAjarSikathA, zrImada-staMbhanakahArabaMdhastavanAni vagera racela che. jayAnaMdamUri zrI sthulibhadracaritra, devAHprabhoyaM vagere ghaNA stavana racela che. caudamI sadImAM musalamAnoe gujarAtamA pravezavaM zaru karI dIdhuM hatuM ane paMdaramI sadInI zaruAtamAM to temaNe potAnI sattA jamAvI dIdhI hatI. musalamAno AvyA ne temanu jhanUna sAthe Avyu. hiMdu rAja pAyamAla thayu. maMdiro ane daherAsaro bhaMgAvA lAgyA. mUrtio bhoyarAmAM saMtAvA lAgI. zilpa ane sthApatyakaLA saMtAI gaI. jaina maMdiro masjIdamA pariNamavA lAgyA. AvI aMdhAdhuMdhImAM luTArAonA trAsa vadhyo. sau koI potAnI mAlamilkata, paiso Tako ane jAta saMbhALavA lAgyA. brAhmaNo to gabharAI ja gayA. sarasvatI devI aprasanna thaI temanI pAsethI nAso gaI. jaina munio para paNa A aMdhAdhuMdhInI asara thaI. parantu sva0 raNajItarAme kayuM che tema A aMdhAdhuMdhImAM nAsabhAga karatA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zramaNa vaMzavRkSa brAhmaNoe zAradA sevana tyajI dIdhuM, paNa maMdiro pratimA AdinI AzAtanA thavA chatAM jaina sAdhuo potAnA abhyAsamA Asakta rahyA ne zAradA devIne apUja na thavA dIdhI. jo ke AnI asara A thaI : prAkRta ane saMskRta bhASAnuM mahattva jatuM raghu. vaLI evI bhASAne Azraya ApanAra hiMdu rAjAo tathA amaladArono Azraya jato rahyo. AthI tenA abhyAsIo paNa ochA thavA lAgyA. AthI prAcIna bhASAmA paThana pAThana baMdha thayu. chatAM deza bhASAmAM ane ema kahIe to cAlI zake ke mULa-gujarAtImAM dhArmika kathAnako, jyotiSa, karmakAMDa vagere vastu lakhAvA lAgI. musalamAno nAza karaze evI bIke sAdhuoe tADapatro ane tAmrapatrone bhaMDAronI aMdara purAvI dIdhA. AthI navo sarjananI zaruAta thaI. sAdhuoe saMskRta ane prAkRtane chADI daI gujarAtI bhASAmAM gadyamAM ane padyamAM rAsa, AkhyAna ane kathA lakhavAM zaru karI dIghAM. aMdhAdhuMdhInA samayamAM bIjI koI paNa sadI karatAM vadhAremA vadhAre bhASA sAhitya- sarjana thayuM che ane e AzcaryanI vAta che. vaLI enI paNa sAthe neAMdha levI joIe ke prabandha lakhavAnI rIti zrI hemacandrAcArye dAkhala karelI tene A yugamAM vadhu joma maLyuM ane tethI vizeSa prabandha lakhAvA zaru thayA. devendrasUri ane vijayacaMdrasUrinA upadezathI aneka grantho tADapatra para lakhAyA hatA. temanA pachI lagabhaga so varSe zrI devasundarasUrie temanAthI judI ja jAtanuM paNa sundara kArya karyu. devasundaramari somatilakasUrinA cAra mukhya ziSyomAMthI devasundarasUri pATe AvyA. teo mahAprabhAvika AcArya hatA. temaNe sAhityanA punaruddhAra mATe karelI mahenata AzcayakAraka che. atyAra sudhI je je prantho tADapatro para hatA tene kAgaLa para lakhAvI teno uddhAra karAvyo. sAhityanA rakSaNanI temanI A sevA kAMI jevI tevI nathI. temanI bIjI sevA te temaNe utpanna karela temanA vidvAna ziSya samudAyanI che. jJAnasAgarasUri temanA grantho Avazyaka para avacUrNi, uttarAdhyayana para avacUrNi, odhaniyukita para avacUri, munisuvratastava, ghanaugha navakhaMDa pArzvanAthastava che. 3 kumArapALanA samayamA kAgaLano praveza thayo. saM. 1356-57mAM kAgaLa para lakhAyela pustaka maLe che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- zrI tapagaccha kulamaMDanamUri vicArAmRtasaMgraha, pravacana pAkSikAdi pacIsa adhikAravALA AlApaka nAme siddhAntAlApakoddhAra, prajJApanAsUtra tathA pratikramaNa sUtra para avacUrNi, prAkRtamAM kAvyasthitistotra para avacUri, tathA nAnA stavano jevAM ke vizvazrodharetyAdyASTAdazAracakrabaMdha stava, garIyo0hAra bandha stava vagere racela che. vaLI mugdhAvabodha auktika paNa racela che jenA parathI tatkAlIna-madhyakAlanI gujarAtI bhASA para ghaNo prakAza paDe che. guNaratnamUri e prakhara vidvAnazramaNa hatA ane darzana tathA tarkanA pradezamA svairavihAra karanAra amuka gaNyAgAMThyA vidvAnomA teonI gaNatrI karI zakAya tema che. temaNe kalpAntaravAcya, saptatikA para devendragaNInI TIkAno AghAra rAkhI avacUrNi, devendrasUri kRta karmagrantho para avacUrio, AturapratyAkhyAna, catuHzaraNa, saMstAraka ane bhaktaparijJA e cAra payannA-prakIrNako para avacUrio, somatilakasUrinA kSetrasamAsa para avacUri, navatattva para avacUri, vAseAMtikAdi prakaraNa-aMcalamata nirAkaraNa, vagere grantha racyA che. vaLI oghaniyuktino temaNe uddhAra karela che. parantu temanI vadhAremA vadhAre sAhityanI sevA temanA be grantha dvArA ja che. te be mahAna grantho eka vyAkaraNa para ane bIjo darzana para che. tenA nAma kriyAratna samuccaya ane haribhadra kRta SaDdarzana samuccaya para tarka rahasya dIpikA nAmanI TIkA che. siddhahema vyAkaraNamAthI bahu upayogI dhAtuo laI tenA daza gaNanA gaNavAra rUpo sandeha na rahe tevI rIte, temanA gurunA nirdezathI kriyA ratna samuccayamA racela che, ane SaDdarzana samuccaya paranI TIkAmAM bauddha tArkiko nAme saudodani, dharmottarAcArya, dharmakIrti, prajJAkara, diGnAga Adi tathA puSkaLa brAhmaNa granthakAro jebA ke akSapAda, vAtsAyana, udyotakara, vAcaspati, udayana, zrIkaMTa, abhaya tilakopAdhyAya, jayanI Adino ullekha karela che. ane e be grantha dvArA temaNe darzana ane tarkanA kSetramA pAtAnuM nAma amara karela che. sAdhuratnasUri yatijitakalpa para vRtti ane navatatva para avacUri racela che. somasuMdarasUri temanA gurunu nAma jayAnandasUri ane teo devasundarasUrinI pachI pATe AvyA. sAta varSanI vaye mAtapitAnI saMmatipUrvaka dIkSA laI satata ne jabbara abhyAsa karI dhurandhara vidvAna thayA. devasundarasUri sAthe ja pATaNa ane khaMbhAtanA bhaMDAronA granthonuM tADapatra parathI kAgaLa para saMskaraNa 4 A prantha zrI harilAla harSadarAya dhruve prakaTa karAvela che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa karAvyu. emAM somasundarasUrinA ziSyonAya phALo moTo hato. kahevAya che ke nahi nahi toya paMdaramI sadInA madhyathI antasudhImAM lAkha prata lakhAI haze. eka zrAvake ja A sUrinA upadezathI agiyAra mukhya aMgonuM saMskaraNa karAvyuM hatuM. musalamAnonuM jora vadhatu jatuM hatuM, chatAM jainAe dilhIthI AvatA subAo sAye maitrI sAdhI lIdhI hatI ane kvacita kvacita ja AthI jaina samAjane zoSavU paDatuM. temanA racelA granthomAM cauzaraNa payannA para saMskRtamAM avacUri, kalyANAdi vividhastava, bhASyatrayacUrNi, ratnakoSa, navastavI vagere; saMskRta sarvanAma 'yuSmat asmat' ane judA judA rupo bIjA zabdo sAthe bahuvrIhI sabhAsa kare che te aDhAra stotramAM aSTAdaza stavI, saptati para ane AturapratyAkhyAna para bhuvanatuMgasUrinI vRtti-cUrNi parathI avacUrNi, te mukhya che. A sivAya gujarAtI bhASAmAM jainagrantho para bALAvabodha gadyAnuvAda lakhyA, jemAM upadezamALA para, yogazAstra para, SaDAvazyaka para, ArAdhanApatAkA para, navatatva para, nemIcaMda bhaNDArI kRta SaSTIzataka para bAlAvabodha racyA che. vaLI teo kavi paNa hatA. temanA kA yomA ArAdhanArAsa, neminAtha navarasarAga ane sthulibhadraphAga mukhya che. somasundarasUrino ziSya-parivAra moTA hato ane vidvAna hatA. temanA ziSyA prakhara lekhaka, upadezaka, vAdI ane granthakAra thayela che. somasundarasUrinA samayamAM ane pachI, kathA sAhitya pahelA karatAM paNa vadhAre vikAsa pAmela che. __DhUMkamAM jainadharmanA mandiranirmANathI AcAryapada ane vAcakapadanA karAvelA utsavAthI, pustakonA uddhArathI, ane lokabhASAmAM gayagranthA racavAthI- ema aneka prakAre temaNe janasamUhanI sevA karela che. temaNe pratiSTAo karI che, zilpa-kalAmA vizeSa dhyAna Apyu che ane bhaNDAromA purAyelA sAhityane pharI granthastha karI tema ja pAThaLa vidvAna ziSyano samudAya mukI sAhitya nI apUrva sevA karI che. temanA ziSyaparivAramA munisundarasUri, jayasundarasUri, bhuvanasundarasUri ane jinasundarasUri mukhya che. jayasuMdaramUri potAnI vidvatAthI temaNe kRSNasarasvatI-kRSNavAgdevatA eyu biruda prApta karyu hatuM. teo kAvyaprakAza ane sanmatitarkanA khAsa abhyAsI hatA. pratyAkhyAna sthAnavivaraNa, samyaktvakaumudi, pratikramaNavidhi vagere prakaraNa temanA racelA graMtha che. 5. jaina sAhityanA saMkSipta itihAsamAM temane jinakIrtisUri jaNAvela che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhuvanasuMdarasUri parabrahmotthApana sthalano vAdagraMtha racyo che. vaLI kulArka nAmanA eka yogAcArye zabdanuM azAzvata batAvavA soLa anumAnopara mahAvidyA nAmanI eka dasazlokI graMthanI racanA karela. tenA para ciraMtana nAmanA eka TIkAkAre vRtti racI hatI. bhuvana suMdarasUrie tenA para vivRtti racI tema ja TippaNa ane vivaraNa racyAM A sivAya laghumahAvidyA viDaMbana ane vyAkhyAnadIpikA vagaire temanA celA graMtha che. zrI tapagaccha jinasuMdarasUri temanA graMthomAM mukhya - namaskArastavapara svopajJa vRtti, uttamakumAracaritra, zIlapara zrIpAla gopAla kathA, caMpaka zreSThI kathA, paMcajina stava, dhanyakumAracaritra - dAnakalpadruma, zrAdvaguNa saMgraha ane dIpAlikA kalpa che. teo bahuzruta hatA. munisuMdarasUri somasuMdarasUrinI pachI pATe AvanAra munisuMdarasUri hatA. teo siddhasArasvata kavi hatA ane sahastrAvadhAna hatA. teomAM sUrimaMtranI smaraNa karavAnI zakti prabaLa hatI ane potAnI zaktidvArA te harakoIpara prabhAva pADI zakatA. zAMtikara stavana temanuM raceluM che. bAreka varSanI nAnI umare temaNe nyAya, vyAkaraNa, ane kAvya e traNe viSayano paricaya Apato traividyagoSTI nAmano graMtha racyo. e temanI agAdha jJAnazaktino sabaLa ane sacoTa purAvo che. adhyAtmakalpadruma - zAMtarasabhAvanA, upadezaratnAkara svopajJavRtti sahita, aneka prastAvomAM jinastotra ratnakoSa, jayAnaMda caritra, zAMtikara stotra, mitracatuSkakathA, sImaMdharastuti, prAkRtamAM pAkSika sattara, aMgulasattarI racela che. vaLI yogazAstra - caturthaprakAzano bAlAvabodha temaNe racela che. o vAdamAM paNa eTalA prabhAvazALI hatA. khaMbhAtanA musalamAna subAe temanAthI prasanna thaI temane 'vAdi - gokula saMkaTa' evo ilkAba Apyo hato. temanuM suMdaramAM suMdara kArya tridazataraMgiNI nAmanA temanAthI lakhAyela vijJaptipatranuM che. A vijJaptipatra temaNe temanA guru devasuMdara para mokalyo hato, paraMtu jagatabharanA vijJaptipatranA sAhitya ane itihAsamAM te ajoDa che. te lagabhaga ekaso ATha hAtha lAMbo hato. temAM eka ekathI caDe evA aneka citra hatA ane seMkaDo kAvya lakhavAmAM AvyA hatA. temAM traNa stotra ane ekasaTha taraMga hatA. te hAlamAM pUro maLato nathI. je bhAga maLe che temAM trIjA stotrano gurvAvalI nAmano pAMcaso padyano eka vibhAga maLe che. jemAM prAsAdAdi citrabaMdha kelAMka stotro che ane temAM zrI mahAvIrathI temanA samayasudhInA tapagacchanA AcAryenuM saMkSipta varNana che, vibhAga jyAre ATalo lAMbo maLe che tyAre traNa stotra sAthaino vijJaptipatra trIjA stotrano eka ja keTalo moTo, arthagaMbhIra Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa ane itihAsanI aMdara prakAza pheMkanAra haze prauDha patra koie haju sudhI lakhyo hoya evaM 11 tenA parathI jANI zakAya che. TraMkamAM Avo moTo ane koInI jANamAM nathI. A sivAya zAMtarAsa, ane vastigakRta cihuMgati temanI kRtio che. ratnazekharasUri ratnazekharasUri somasuMdaranA ziSya thAya. teo munisuMdara pachI pATe AlyA. teo vidvAna hatA eTalaM ja nahi paraMtu prakhara abhyAsI ane vAdI hatA. yauvana-vaye paNa temaNe dakSiNanA vAdIone vAda karI namAtryA hatA. vaLI khaMbhAtanA bAMbI nAmanA vidvAna dvArA temane 'bAlasarasvatI 'no ilkAtra maLyo hato. arthadIpikA nAmanI zrAddhapratikramaNasUtra para vRtti, zrAddhavidhisUtravRtti - vidhi kaumudI nAmanI vRtti, SaDhAvazyakavRtti, ane cAra hajAra pAMsara zloka pramANano AcAra pradIpa graMtha temaNe racela che. baLI evo paNa ullekha maLe che ke prabodhacaMdrodaya vRtti tema ja haimavyAkaraNa para avacUri temaNe racela che. lakSmIsAgarasUra cha varSanI nAnI umare temaNe dIkSA lIghI hatI ane evA eka citte abhyAsa karyo hato ke siddhAMtacarcAnI aMdara temaNe vAdIone cakita karyA hatA. temaNe gacchabheda dUra karavA mahenata karI hatI. temanA upadezAthI amadAvAdanA eka gRhasthe jJAnakoza lakhAgyo hato, jemAMnI patravaNAsUtranI eka prata haju hayAta che. vaLI temaNe vastupALa rAsa racyAno ullekha maLe che. zrI lakSmIsAgarasUrino pATe sumatisundara AvyA. temanI pATe zrI hemavimalasUri AvyA. vimalasUri sUyagaDAMgasUtra para temanI dIpikA hovAno ullekha maLe che. tema ja teo kavi paNa hatA ane mRgApatra upara sajjhAya racelI che. AnandavimaLavari miLasUranI pATe AnaMdavimaLasUri AyA. A samaye andhAdhUMnI bhAre hatI. musalamAno andhAdhUMdhIno lAbha laI hinduone herAna karatA hatA. vaLI dharma dharma bacce jhagaDA cAlatA hatA. AcAra-vicAramAM zithilatA AvI gaI hatI. teNe dharmazithilatA dUra karavA yatna karyo. janasamudAya para temanI Ugra tapazcaryA tathA vidvattapaNAne laI sArI chApa hatI. temaNe sAdhuone mATe pAtrIsa bolanA niyamano lekha lakhI bahAra pADyo hato, jenI andara sAdhue pALavAnA AcAra vicAra saMbaMdhI nAMgha che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha vijayadAnasUri mogalo A samaye sthita thaye jatA hatA ane andhAdhI ochI thavA lAgI hatI. te samaye vijayadAnasUri AnandavimalasUrinI pATe AvyA. temanI bhAremA bhAre sevA e che ke temaNe kharataragaccha ane tapAgaccha bacce jAmela vaimanasyane TALyuM ane ekabIjAnA taraphathI utpanna thayela tevA sAhityane jaLazaraNa karAvyuM jethI koInA mana khATA na thaI zake. temaNe sota bolanI AjJA paNa kADhela che. hIravijayamUri __ zrI vijayadAnasUrinI pATe zrI hIravijayasUri AvyA. temaNe nAnI vaye ja dIkSA laI gurunI AjJA laI dakSiNanA devagirimAM naiyAyika brAhmaNa pAsethI vividha pramANazAstro-tarkaparibhASA, mittabhASiNI zarAdhara, maNikaMTha, varadadAjI, prazastapadabhASya, vardhamAna, vardhamAnendu, kiraNAvalI vagerenuM adhyayana karyu. vaLI temaNe sAmudrika, jyotiSa ane raghuvaMzAdi kAvyamAM nipuNatA prApta karI hatI. __ teo eka sArA kavi hatA. zAMtinAtharAsa, dvAdaza janavicAra, mRgAvatI, prabhAtiyuM, aMtarIkSa pArzvanAtha stava vagere temanI kRtio che paNa temaNe koI graMtha racyA hovAno ullekha nathI. eka ja ullekha maLe che ke temaNe saMskRtamA jaMbudvIpa prajJapti para TIkA racela che. teoe graMtho nathI racyA e sAcI vAta, graMtho racIne sAhityanI sevA mathI karI e sAcI vAta, paNa temanI parokSa rIte sAhitya para bhAre asara che. pATaNanA rAjAnI sAthe jevo jaino ane jaina muniono saMbaMdha hato tevo ja gADha saMbaMdha hIravijayasUrie akabara sAthe ko. akabaranI vidvAna maMDaLImAMnA teo eka hatA. hIravijayasUrino ziSya samudAya bahoLo hato ane teoe hIravijayasUri pAsethI anubhava ane jJAna meLavI je sAhitya ranyuM che te hIravijayasUrinA nAmane ja vadhu pradIpta kare tema che. temanA yugamAM eka zataka sudhI yadhAremAM vadhAre asara temano rahI hatI. hIravijayasUrie dilhI sudhI vihAra karavAmAM ane jaina samAjanA bIjA hitakAraka kAryo karavAmAM potAnI zakti vAparelI che, utAM temanA upadezathI ane sUcanAthI temanA ziSyoe saMskRtamAM kAlyo racyA che paNa sAthe sAthe gujarAtImAMya kAvyo recyA che. jaina dharmAcAryoM ane jaina samAjanuM vyare vajana ghaTavA lAgyuM tyAre hIravijayasUrie janma laI pharI tenI jAhojalAlI prajvalita karI che vijayasenamUri teo hIravijayasUrinI pATe AvyA. teo hIravijayasUrinI hAtha nIce ja paloTAyelA hatA, eTale prakhara abhyAsI hatA. temaNe sUratamAM ciMtAmaNI mitra vagera paMDita samakSa bhUSaNa nAmanA digaMbarAcArya sAthe zAstrArtha karI temane niruttara karyA hatA. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zramaNa vaMzavRkSa temaNe yogazAstranA prathama zlokanA ja pAMcaso artha karyA che. A sivAya sumitrarAsa nAmanI eka kRti temaNe racela che. vijayasenasUri pachI vijayatilaka ne vijayasenasUrinI pATe vijayadevasUri thayA. vijayatilakasUrithI AnandasUrinI navI zAkhA phUTI vijayadevamUri temanA saMbaMdhI purAtattvanA pustaka bIjAmAM zrI jinavijayajIe nAMdha lakhelI che. tenA parathI eTalaM jaNAya che ke teo prakhara zAstrArtha karanArA ane maMtrazAstrI hatA. paNa temanI eke kRti hovAno ullekha maLato nathI. temanI keTalIka sajjhAyo hovAno ullekha maLe che. temanI pATe zrI vijayasiMhasUri AvyA. temanA laghugurubhAI vijayaprabhasUri hatA. vijayasiMhasUrinI pATa upara ne te pachI cheka zrI vijayAnandasUrinA samaya sudhImAM pATa upara Avela muniomAM mukhyatve gaNi, paMnyAsa, vagere che; parantu koI sUri nathI. eTale ke vijayasiMhasUri pachI lagabhaga eka saikA sudhI pATa upara koI AcArya AvyuM nathI. chatAM teTalA aMtaramA mahAna vibhUtio thaI gayelI che. temaNe sAhitya sarjanamAM adbhuta phALo Apela che. temanI neAMdha levA jatAM AgaLanA AcAryonA mahAna ziSyone anyAya thAya tema che chatAM te sahI laIne paNa eka saikAnA antaramA sAhitya- sarjana zI rIte TakI rahyu hatuM tenI upara Tapake neAMdha na laIe to te saikAne anyAya thAya tema che. A samayanA keTalAkavidvAna tyAgIone sUripadano ilkAba nahoto maLyo, paNa temanI te meLavavAnI icchAya na hatI; teo svayaM sUAra ja hatA. AjanA kahevAtA sUri karatAM teo mahAna hatA. temAM vijayasiMhasUri pachI tarata zrI yazovijayajI upAdhyAya najare paDe che. temaNe racela sAhityanI vADI vizALa che ne temAM taraha tarahanA sugandhIdAra amara-phUlo che. temanA racelA granthomAM sADatrIsa grantho atyAre upalabdha che, pAMceka grantho upalabdha chatAM aprakaTa che, jyAre bAkInA daseka grantho anupalabdha ja che. ___'A yuganA phalAyamAna nyAyaviSayaka ucca sAhitya tarapha najara karIe to jaNAze ke te aneka vyaktione hAthe lakhAyu nathI. tenA lekhaka phakta eka ja che ane te sattaramA aDhAramA saikAmAM thayelA so [ sATha ? ] zarado sudhI zAstrayoga siddha karanAra, saMskRta, prAkRta, gujarAtI, ane mAravADI cAre bhASAmAM vividha viSayonI carcA karanAra upAdhyAya zrI yazovijayajI che. upadhyAyajInA jaina tattvajJAna, AcAra, alaMkAra chanda vagere anya viSayonAM granthone bAda karI mAtra jaina nyAyaviSayaka grantha para najara nAkhIe to ema kahevU paDe che ke siddhasena ne samaMtabhadrathI vAdidevasUri ne hemacandra Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI tapagaccha sudhImAM jaina nyAyano ATalA jeTalo vikasita thayo hato te purepUro upAdhyAyajInA tarka granthomAM mRrtimAna thAya che, ane vadhArAmAM te upara eka kuzaLa citrakAranI peThe teoe evA sUkSmatAnA, spaSTatAnA ane samanvayanA raMgo pUryA che, jenAthI muditama thaI ApoApa ema kahevAya joya che ke pahelA traNa yugarnu banne saMpradAyarnu jaina nyAya viSayaka sAhitya kadAca na hoya ane mAtra upAdhyAyajInuM jaina nyAyaviSayaka sapUrNa sAhitya upalabdha hoya toye jena vAGamaya kRta kRtya che.' ati-prakhara naiyAyika-tArkika ziromaNi, samayajJa sudhAraka, ajoDa vidvAna, yogavettA, sukSmadRSTA ne buddhinidhAna yazovijayajI upAdhyAye hemacaMdrAcArya ke haribhadrasUrinI garaja sArI che ne jaina vAGamayane vikasAvabAmA temaNe pUrepuro phALo Apela che. adhyAtmasAra, devadharmaparIkSA, adhyAtmopaniSad, AdhyAtmikamatakhaMDana saTIka, yatilakSaNa samuccaya, nayarahasya, nayapradIpa, nayopadeza, jainatarkaparibhASA, jJAnabiMdu, jJAnasAra, dvAtriMzatdvAtriMzikAsaTIka, karmaprakRti para TIkA, jJAnasAra, pAtaMjala yogasUtranA caturtha pAda para vRtti, aspRzaddagativAda saTIka, gurutattvavinizcaya ne te para svopajJa TIkA, sAmAcArI prakaraNa TIkA sAthe, ArAdhaka virAdhaka catubhaMgI prakaraNa, pratimAzataka, yogaviMzikA para vivaraNa, nyAyAmRtataraMgiNA nAmanI svopajJa TIkA, adhyAtmamataparIkSA savRtti, haribhadrasUrikRta-zAstravArtA samuccaya para syAdvAdakalpalatA nAmanI TIkA, haribhadrasUrikRta SoDazaka para yogadIpikA nAmanI vRtti, upadezarahasyasavRtti, nyAyAloka, mahAvIra stavana saTIka [ nyAyakhaMDanakhAdya prakaraNa ], bhASArahasya saTIka, tattvArthavRtti, vairAgyakalpalatA, dharmaparIkSA savRtti, caturviMzati jina-aMdra stutayaH, paragajyotiH paMcaviMzatikA, paramAtma jyotiH paMcaviMzatikA, pratimAsthApana nyAya, pratimA zataka para svopajJavRtti, mArgaparizuddhi bagere temanA graMtho mudrita thayelA maLe cha; anekAMtamata vyavasthA, aSTasahastrI vivaraNa, [samaMtabhadrakRta Apta parIkSA upara di0 akalaMka devanA Aso zlokanA bhASya para di0 vidyAnaMda svAmInI ATha hajAra zlokanI TIkA ] syAdvAdamaMjUSA, stotrANI--stotrAvali, stavaparijJA paddhati vagere graMtho aprakaTa che; jyAra Akara, maMgalavAda, vidhivAda, vAdamAlA, trisUtryAloka, dRvyAloka, prabhArahasya, syAdvAdarahasya, jJAnAvarNava, kUpadRSTAMta vizadIkaraNa, alaMkAracUDAmaNI TIkA, AtmakhyAti adhyAtmabiMdu, kAvyaprakAzaTIkA, chaMdaHcUDAmaNi TIkA, tatvAloka vivaraNa, vedAntanirNaya, vairAgyarati, zaThaprakaraNa, siddhAnta tarka pariSkAra, siddhAMtamaMjarI TIkA vagaire temanI anupalabdha kRtio che. sAthesAthe temanA ja samakAlIna anubhava yogI munizrI AnaMdadhananeya yAda karavA ja joIe. teoe hiMdI-gujarAtI bhizra bhASAmAM racela covIsa tIrthaMkaronA covIsa stavano apUrva che ane 6. paMDita zrI sukhalAlajIno 'jaina nyAyano kramika vikAsa' nAmano sAtamI gujarAtI sAhitya pariSadano nibandha. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 15 AnaMdaghana covIsIne nAme te jANItA che. AvA suMdara stavano ApaNA najara samakSa bhAgye ja najare caDe che. A sivAya temaNe bIjA pado lakhela che ne teno saMgraha AnaMdadhana bahotarImAM thayela che. A sivAya A yugamAM thayela zrI vinayavijaya upAdhyAya, paMDitazrI vIravijayajI, ane satyavijaya paMnyAsane yAda karI levA joIe. vijayAnaMdamUri No man has so peculiarly identified himself with the interests of the Jain Community as Muni Atmaramji-munizrI AtmArAmajIe potAno jAtane jeTalI jaina samAjane arpaNa karI che teTalI bIjA koIe nahi karI hoya.' A zabdo vijayAnaMdasUri mATe amerikAmAM bharAyela sarvadharmapariSadamAM temanI chabI nIce lakhavAmAM AvyA hatA. teo vijayasiMhasUrinI pATe eka AcArya tarIke lagabhaga eka zataka pachI AvyA che. yazovijayajI mahArAja pachI zrutAbhyAsa baMdha paDyo hato te vijayAnaMdasUrie zarU koM ne teoe bahuzrutapaNAnuM sthAna saMbhALI jaina samAjapara doDhaso barSano aMdhakAra pharI vanyo hato tene ulecavA ekale hAthe yatna karyA. te vakhate atyAranA jeTalI pustakonI chUTa nahatI toya temaNe jainetara darzananA aneka pustako vAMcI kADhyA hatA. temanI smaraNazakti paNa ajaba hatI. vAdavivAdamA teo kuzaLa hatA. temanAmAM buddhinuM teja hatuM, tatvaparIkSaka buddhi hatI, vizALa vAMcana hatuM eTale temaNe zakya sAdhano, zilAlekho, tAmrapatro, bhUgoLa bhUstara-dvArA jainonI prAcInatAnI mahattA sthApavAne yatna karela che. temanA racelA graMthomAM-jaina tattvAdarza, ajJAnatimirabhAskara, sattarabhedI pUjA, vIsasthAnakapUjA, eka sthAnakavAsI sAdhunA samyakpasAramA karelA AkSeponA pratikAra rupe samyaktva zalyoddhAra nAmarnu khaMDanAtmaka pustaka, jainamatavRkSa nAme autihAsika graMtha, aSTaprakArI pUjA, navapadapUjA, caturthastuti nirNaya, tattvanirNayaprAsAda, cikAgo praznottara vagera mukhya che. vijayadharmasUri vRddhicaMdrajI mahArAjanI pATapara zrI vijayadharmasUri thayA. temaNe paradezanI aMdara jaina sAhityanA vidvAno pedA karavA mATe bhAremA bhAre zrama uThAvyo che. teo jAtamahenate zAstravizArada thayA hatA. temaNe 'jaina zAsana' nAmarnu eka pAkSika patra zarU kareluM. ne temAM lakhelA temanA nibaMdho 'dharmadezanA'mAM saMgrahAyA che. dharmAbhyudaya nAmarnu mAsika paNa temaNe kADhelaM. hemacaMdrAcAryanuM yogazAstra temaNe saMpAdana kareluM che. jaina tattvadigdarzana, ahiMsAdigdarzana, jainazikSAdigdarzana, puruSArthadigdarzana, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha indriyaparAjaya digdarzana, Atmonnatidigdarzana, jainatattvajJAnam, devadravyasaMbaMdhI mArA vicAroM, pramANaparibhASA, atihAsika tIrthamALA saMgraha, atihAsika rAsa saMgraha -traNabhAga ne devakulapATaka-nibaMdha, [ delavADAno itihAsa ] e tebhanA mukhya pustako che. 16 iTalI, jarmanI, phrAMsa, iMglAMDa ne amerikAmAM jaina sAhityanA abhyAsIo utpanna karAvyAnI temanI sevA moTAmAM moTI che, mahAvIranuM tapa eTale jJAnanI UMDI zodha, e jJAnanI UMDI zodha mATe covAse tIrthaMkaroe mahA tapa kartuM hatuM ne mahAvIre vadhumAM vadhu kaSTa bhogavI tenI zodha karI hatI. temaNe je jJAna gaNadharo samakSa mUkyuM, ane upadeza Apyo te sudharmA svAmI, vageree jALavI rAkhyo ne te sAhitya 'zrutasAhitya' ne nAme oLakhAyuM. parantu dhIme dhIme te vIsarAI javA lagyuM, AthI pATalI putra pariSada, mAthurI vAMcanA, vagere dvArA te yAda hatuM teTalaM saMkalita thayuM. zrI bhadrabAhu svAmIe Agamo racyA, ne kramazaH zrutasAhitya, Agama sAhitya vagaire para niyuktio vagere racAtrA lAgyaM zruta sAhitya ke Agama sAhityanI prAkRtamAM ja racanA thayelI hatI parantu dhIme dhIme saMskRta sAhityano jaina sAhityamAM vikAsa thayo. umAsvAmivAcaka, pAdaliptasUri, ane nyAyazAstrAnA prasthApaka dArzanika tarkapradhAna pratibhAvAna siddhasenasUrie zruta ane Agama sAhityane vikasAvAmAM moTo phALo Apyo che. zrI siddhasenasUrie to AgaLa vadhI nyAyAvatAra tarkaprakaraNanI saMskRtamAM racanA karIne jaina pramANano pAyo nAkhI nyAya yuga zurU karyo. temanA pachI pharI smaraNazaktimA zithilatA AvavA lAgI ne zrutta sAhitya pramANAM visarAvA lAgyaM AthI pAMcamI zatAbdImAM devarddhigaNIe valabhIpura pariSada bolAvI zruta sAhityane ekatrita karI pustakArUDha kareM yugapradhAna haribhadrasUri ne kalikAlasarvajJa hemacaMdre sAhityane puSpita karavAmAM kacAza nathI rAkhI temanA samayamA prAkRta tathA saMskRta bhASAno paNa vikAsa thayo che. tyAra pachI tapagacchanA AcAryoe temAM umero karavA athAga parizrama sevyo che. devendrasUri, zrI devasundarasUri, zrI somasundarasUri, hIravijayasUri ane temanA vidvAna ziSya samudAye eka yA bIjI rIte jaina vAGamayane kAva rAkhavAmAM, vikasAvavAmAM ane navA sarjanamAM ocho phALo Apyo nathI. keTalIka vakhata to temanA karatAM temanA ziSyo paNa caDhI jAya tema che. jaina munionuM vihAra e pracAra mATenuM prabala sAdhana che. vihAra karatA karatAM temanI upadezonI hAra vakhate temanA mukhamAMthI keTalIka vakhata sarasvatI ja vahe che. ne janatA upara temanI eTalI asara thAya che ke teo munirAja pAse sarvasva bahorAvacA paNa taiyAra thAya che. AdhI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa AcAryonI jyAM jyAM najara paDI che te te viSayamAM UMDA utaravAnI dareka taka temaNe lIdhI che ane sAhityanA koI paNa viSaya para hAtha ajamAvavo temaNe bAkI nathI rAkhyo. vaLI teo niHspRhI hovAthI zrAvaka samudAya pAsethI samayane anusarI kAma lodheluM che. temanA upadezathI lakhAyela hajAro tADapatro ne pustako atyAre jevI ne tevI sthitimAM bhaMDAromAM mojUda che. A vastu pAThaLa jaina samAje phakta paiso ja nathI kharacyo paNa temaNe jAte tADapatro ne pustako lakhela che. tADapatra parathI pustakane kAgala upara utAravAmAM paNa eTalI jahemata uThAvela che. tapagacchanA AcAryoe prabandha lakhavAnI kaLAne ane lokakathA sAhityane vadhu vikasAvela che, ane e dvArA gujarAtI bhASAnuM sarjana paNa karela che. teonI-sAdhuonI eka viziSTatA e paNa che ke teo jIvatA jAgatA bhaMDAro samA che. temanI pITha para ja jJAna-bhaMDAranuM vahana thAya che; AthI ne vihArathI anya koI dharmanA sAdhue je kArya nathI karyu te jaina dharmanA sAdhuoe karI batAvyuM che, balke temAMya tapagacchanA AcAryono moTo phALo che. temaNe tapagacchanA sthApaka jagacandrasUrithI Aja sudhI eTale ke lagabhaga sAtaso varSa sudhI--zilpa, sthApatya tathA bIjI kalAo sAthe sAhitya sarjana ane rakSaNamA jarAye kacAza AvavA nathI dIdhI, balke temAM UmeraNa kayuM che. ane te dvArA jaina saMskRtine TakAvI rAkhI che, jaina itihAsane jALavI rAkhyo che, jainonI mahattAne temaNe cira yazasvI banAvI che. te mATe kharekhara teo vaMdanIya che, smaraNIya cha, ne pUjanIya che. ___bhAI jayaMtIlAle A nibandha lakhavA mATenI mane taka ApI te badala temano AbhAra mArnu chaM ne nibandhamA je kSati rahI gaI hoya te badala vA cakanI kSamA mAgI A nibandha pUrNa karuM chaM. C/o gUrjara grantharatna kAryAlaya gAMdhIroDa : amadAvAda bhImaagiyArasa : 1992 Wan Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha jainonA itihAsa para eka dRSTipAta --yoganiSTha AcArya buddhisAgarasari jainadharma A jagatamAM anAdi kALathI che. jaino jagatane anAdi kALanuM mAne che. paramezvara paramAtmAAne anAdi kALathI mAne che. ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, ane paMcendriya jIvone karma sahita saMsArI jIvo mAne che. anAdi kALathI jIvo che ane teonI sAthe aSTa karma lAgyAM cha ema mAne che. jIvone puNyayoge sukha thAya che ane pApayoge duHkha thAya che. puNya e zubha karma che ane pApa e azubha karma che. atyaMta azubha karmathI narakamAM javAya che ane atyaMta zubha karmathI svarganI prApti thAya che. puNya sahita alpa pApathI manuSyanI gati prApta thAya che. kapaTa vagerathI tithaMcanI gati prApta thAya che. manuSyanI gatimAM AtmAnI pUrNa zuddhi thavAthI mokSa maLe che, ema jaino mAne che. gRhasthajaino, deza arthAt aMzathakI bAra vratone aMgIkAra kare che. jeo tyAgInA paMca mahAvrata grahIne kaMcana kAminI vagereno tyAga kare che teone tyAgI munio-sAdhuo kahevAmAM Ave che. teo sarvavirati muni kahevAya che. munionA uparIne AcArya kahe che. tyAgIdharma grahaNa karanArI strIne sAdhvI, zramaNI-AryA kahevAmAM Ave che ane tenI uparI sAdhvIne pravartinI kahevAmAM Ave che. je sAdhuone ane sAdhvIone Agamo vagere bhaNAve che te upAdhyAya kahevAya che. paMDita sAdhuone paMnyAsa kahe che. jainadharma mAnanArA gRhastha strIvargane zrAvikA-saMgha tarIke kahevAmAM Ave che. jaina gRhastho zrAvaka-saMgha tarIke kahevAya che, sAdhuone sAdhu-saMgha ane sAdhvIone sAdhvI-saMgha ema caturvidha saMgha kahevAya che. caturvidha saMghane tIrtha kahe che ane evA tIrthano uccheda thavAno samaya AvatAM je kevaLajJAnI arhato, saMgharUpa tIrthane sthApe che te tIrthaMkaro kahevAya che. covIza tIrthaMkaronA kAlamAM bAra cakravatio thayA, agiyAra rudra, nava nArada, nava vAsudeva, nava prativAsudeva, ane nava baLadeva thayA. (covIza tIrthakara, bAra cakravarti, nava vAsudeva, nava baLadeva, nava prativAsudeva e tresaTha zalAkA puruSo kahevAya che.) AjasudhI aneka tIrthaMkaro thai gayA. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa vIza tIrthakaro bihAra - kAzI vageremAM thayA. bAvIzamA zrI neminAtha saurASTradeza dvArakApurImAM thayA. zaurIpuramA ( mathurAmAM) janmyA hatA. te yaduvaMzI hatA. temaNe bhAratadezamAM jainadharma prasarAvyo. covIzamA tIrthaMkara zrI kSatriyakuMDa nagaramAM thayA, ( bihAra magadhadezamAM vaizAlI nagarI pAse kSatriyakuMDa nagara Ave che ) temanA pitA siddhArtha rAjA hatA, ane temanI mAtA trizalA rANI hato. janmathakI te matijJAna, zrutajJAna, ane avadhijJAna e traNa jJAnavALA hatA. yuvAvasthAmA sindhusauvIra dezanI samaravIra rAjAnI putrI yazodA sAthe lagna kartuM hatuM sAMvatsarika dAna deine temaNe trIzamA varSe dIkSA aMgIkAra karI. kArtika vadI dazame dIkSA lIvA pachI temaNe bAra varasa paryaMta dhyAna dharyu ane manuSyo vagaire taraphathI thatA upasarga parisahone samabhAve sahana karyA. beMtAlIzamA varSe RjuvAlikA nadInA tIre zyAmAka kuTuMbInA kSetramAM sAlavRkSa nIce ve upavAsa karo zukla dhyAna dharyu tethI temanA zudrAtmAmAM kevalajJAna pragaTyuM tethI te lokAloka, sarvarUpI tathA arUpI padArtho - tattvone sAkSAt dekhavA lAgyA. prabhu kevalajJAna pAmyA ke turta samavasaraNanI racanA thaI. temanA samavasaraNamAM, AryAvartamAM dAdika vidyAmA pAraMgata, mahAvAdI gautama ( indrabhUti ), agnibhUti, vAyubhUti vagere agiyAra AcArya brAhmaNo AvyA. teo saMpUrNa bhAratamAM prasiddha hatA. teonI zaMkAone bhagavAn zrI mahAvIra deve vedonI zrutiyo sApekSapaNe samajAvI dura karI, ane agiAre e zrI mahAvIradeva pAse dIkSA aMgIkAra karI. mahAvIraprabhu gautamAdi agiyAra brAhmaNone gaNadhara sthApyA. nyAyazAstrAnA racanAra gautamaRSi tathA anya gautamaRSithI prabhunA gaNadhara gautamaRSi judA hatA. paramAtmA mahAvIradeve jainadharmano prakAza karyo ane caturvidha saMghane sthApI duniyAmAM tIrtha pravartAyuM. temaNe cauda hajAra sAdhuo karyA, chatrIza hajAra sAdhvIo karI, eka lAkha ne ogaNasATha hajAra bAravratadhArI zrAvako banAvyA, ane aviratI samyagdRSTi jaino karoDonI saMkhyAmAM banagavyA. temaNe traNa lAkha aDhAra hajAra bAravratadhArI zrAvikAo banAvI . agiyAra gaNadharoe tathA te gaNadharonA sAdhuoe karoDonI saMkhyAmAM zrAvako ane zrAvikAo banAvI. prabhu mahAvIradevano bodha AkhA hindustAnanA zreNika, udayana, udAyI, caMDaprayota, ceTaka vagere rAjAoe svIkAryo ane mahAvIradevanA bhakta banyA. prabhue jJAna, darzana, cAritranuM svarUpa samajAyuM. AtmajJAnano vizvamAM prakAza karyo. prabhu mahAvIradeva ASADha sudi cha mAtAnI kumAM AvyA ane caitra zuddha terasanI madhyarAtrIe janmyA. prabhu mahAvIra bhagavAne kevaLajJAna pAmIne trIza varSa sudhI bhAratadezamAM sarva lokone dharmano upadeza dIgho. zUdra- caMDAla jAtine paNa tyAgadazAno adhikAra jaNAvIne tyAgI banAvyA. bhAratadezamAM dayA, satya, asteya, brahmacarya, adhyAtmajJAna, yogajJAna pragaTa karyu ane bhAratanA lokonAM hRdayone dayAthI bharI dIghAM. tyAgI mahAtmAone banAvI hiMdustAnathI bAhyanA dezomAM jainadharmano pracAra karyo, 19 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI tapagaccha bhagavAnanA ziSyoe daza payannAnI racanA karI, gaNadharoe dRSTivAdanI racanA karI. pazcAt sthavira AcAryoe upAMgo vagerenI racanA karI. corAzI Agama tathA pistAloza Agamo tathA anya sthavira AcAryo vagere kRta je zAstro che te sarvamA prabhu mahAvIradevanuM jJAna bharyu che. hAla pistAlIza Agama vidyamAna che. tathA hajAro dharmagrantha-zAstro vidyamAna che. prabhu mahAvIradeve satya zrutajJAnno prakAza karI caturvidha saMgharUpa tIrthanI sthApanA karI. temaNe chevaTanu thoDaM AyuSya bAkI jANIne chekTe traNa divasa sudhI ( pAvApurImA aDhAra dezanA rAjAono gaNa malyo hato temanI AgaLa) akhaMDa pravAhe upadeza dIdho; temAMnA nava rAjA lecchavI jAtinA hatA ne nava mallakI jAtinA kSatriya rAjA hatA. chevaTanI sabhAmAM lAkho manuSyo bhagavAnanA zarIranI antAvasthA jANIne bhegA thayA hatA. bhagavAne pAparnu ane puNyana svarUpa jaNAvyuM ane AtmAnI muktinA upAyo jaNAcyA. Aso vadi amAvAsyAnI eka prahara rAtri avazeSa rahI tyAre prabhue zarIrano tyAga kayoM ane te siddha sthAnamA siddha buddha paramAtmA tarIke sAdi anantamAM bhAge virAjamAna thayA. zvetAMbara phomanI ane digaMbara koma vagairenI vasati atyAre sarva maLIne bAra lAkha pAMtrIsa hajAranA Azare che. zrI mahAvIradeva ane azoka, khAravela, saMprati rAjAnA samayamAM jainonI saMkhyA vIza karoDa lagabhaganI hatI. hindustAna tathA aphagAnIsthAna, abasthAna, AsAma vagera anya dezomAM paNa jainadharma phelAvAthI jainonI saMkhyA vadhI hatI. azoka pahelo bauddha hato paNa pAchaLathI te jaina thyo hato. candragupta rAjA jaina hato. zaMkarAcAryanI pUrva brAhmaNa, kSatriya, vaizya, ane zUdra e cAra varNomAM jainadharma pravartato hato tethI vikrama saMvat pAMcamA, chaTThA, sAtamA saikA sudhI daza karoDa lagabhaga jainonI saMkhyA hatI, gujarAtanI gAdI sthApanAra vanarAja cAvaDo zrI zIlaguNasUrino ziSya hato. te jainadharma mAnato hato ane zaivadharmane mAna Apato hato. te vakhatamAM gvAlIyara taraphanA dezamA AmarAjA jainadharmI hato. tenA vakhatamAM jainonI saMkhyA pAMca-sAta karoDa sudhInI hatI. kumArapALa rAjA jainadharmI rAjA thayo, tenA guru zrI hemacandrAcArya hatA. temanA vakhatamAM jainonI saMkhyA pAMca karoDa Azare hatI. te vakhate paNa thoDA ghaNA pramANamAM cAre varNoM jainadharma pALatI hatI. kumArapALa rAjAe jaina brAhmaNone bhojaka tarIke vyavasthApita karyA. kupArapALa pachI vastupALa ane tejapALa gujarAtanA pradhAno thayA. temanA vakhatamAM jainonI saMkhyA cAra karoDanI hatI. te vakhate paNa zvetAmbara ane digambara jainonuM jora puSkaLa hatuM. jaino kSatriya dharma pramANe yuddhAdika pravRti karatA. vastupAla ane tejapALa pachInA kALamAM tathA rAmAnujAcArya tathA vallabhAcArya pachI teonA upadezathI ane baiSNava rAjAonA jorathI jainonI saMkhyA ghaTavA lAgI, ane jaina vaNikone rAmAnuje tathA vallabhAcArya vaiSNava banAvavA mAMDyA. zrI hIravijayasUrinA vakhatamAM zrI akabara bAdazA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa hanA samayamAM jainonI saMkhyA be karoDanA Azare gagAtI hatI. pazcAt traNase varSamAM ghaTatAM ghaTatAM vi. saM. 1905 lagabhagamAM jainonI saMkhyA vIza lAkha gaNAvA lAgI. pazcAt paMdara lAkha, pazcAt tera lAkha ane vi. saM. 1980 sudhImAM jainonI saMkhyA bAra lAkha pAMtrIsa hajAra gaNAya che. jainonI saMkhyA ghaTavAnAM aneka kAraNo che. prathama to teoe svadharmamAM ghAkharA vaidika paurANika hinduonA rivAja dAkhala karyA tathA sAdhuonI saMkhyA ghaTavA lAgI hatI, temaja hindu saMnyAsIo, dharmAcAryAnI peThe jaina sAdhuone dharma pracArArthe pharavAnI sagavaDa baMdha thaI. jainonI saMkhyA vadhavAnAM kAraNonA upayoga thato baMdha thayo. jaina vaNika kauma sivAyanI anya komone jaina banAvavAnI vyavasthA ghaTI gaI. musalamAno jema game tene musalamAna karI zake che ane potAnI komanI saMkhyA vadhAre che, tevo jainono pUrve mArga hato, te jainoe bandha karyo, tathA jaina koma vyApArI hovAthI bIkaNa, nAmarda banavA lAgI ane potArnu dharmajhanuna bhUlavA lAgI, te anya komonA AkramaNathI potAnI jAta upara ubhI rahI jIvI zake evI sthitinA jJAnathI ajJAna banavA lAgI. hiMduoe musalamAnI rAjyamA potAnI ghaNIkharI vasati khoI che. bhUlecUke koI musalamAna jo hiMdunA mukhamA thuke to pachI te hiMdu prAyazcitta kare to paNa tene pAchA hiMdudharmamA letA na hatA. have hiMduoe potAnI te bhUla joI che ane vaTalAI gaelA tathA anya dharmamAM gaelA hiMduone pAchA prAyazcitta karAvI hiMdudharmamA dAkhala karavA mAMDyA che. madanamohana mAlaviyA, svAmI zraddhAnaMda tathA zaMkarAcAryo tathA vaiSNavAcAryo jAgyA che. teonA jeTalA paNa jainahiMdao vaNika hovAthI jAgI zakyA nathI. hiMduo je brAhmaNa vaNiko vagera che teonaM jaino anukaraNa kare che, ane jaina munio to A bAbatamA bIlakula ajJa jevA che. teo to dharmanI kriyA kare che paNa kriyAmatabhede paraspara matabhedavALA sAdhuonI sAthe aikya premathI vAta karavAmAM paNa samakitane ThekANe mithyAtva AvI jAya ema mAne che. paNa have keTalAka munio, AcAryo tathA jaina gRhastho vartamAna paristhitine jANI gayA che. jaina zAstrone jaina komamA pratyeka vyakti jANaze tyAre jainonuM baLa vadhaze. jaino vartamAnamA ApatkAlIna sthitimA che paNa teo phakta khAvaM, pIvaM, jIva, ane kuLAcAre dharmanI keTalIka pravRtti karavI eTalaM ja samajI zake che, tethI teomAM dharmajhanuna ane dharmapragatinI caLavaLa ghaNI ja ochI rahe che. jainomAM to je rAtre na khAya ane kaMdamULa tyAga kare te ja jaina banI zake tathA khetI vagere bIjA dhaMdhA choDI de to ja jaina banI zake evI hAlanA jaina vaNikonA bahoLA bhAganI mAnyatA che ! paNa jaina zAstromAM cAre varNo potAnA guNa karma pramANe vartatI jaina banI zake evI vizALa dRSTi che. tene jaina koma bhUlavA lAgI che, kaTTA AryasamAjI lAlA lajapatarAya ke je svaracita --- " bhAratakA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha itihAsa "mAM jagAve che ke " jaina sAdhuo jeTalA duniyAmAM anya dharmanA sAdhuo pavitra nathI, ane jainadharmanI vizvamA ghaNI jarura che." 22 lokamAnya tilake vaDodarAnI jaina konpharansamA bhASaNa ApatI vakhate jaNAnyuM hatuM ke " veda dharma jeTalo jainadharma prAcIna che ane jainadharmanA baLathI vaidika hiMsAno nAza thayo che " vi. saM. 1963 mAM suratamAM mahAsabhAnI beThakamAM javA lAlA lajapatarAya nIkaLelA, rastAmAM amadAvAda utarelA. te vakhate mahUma zeTha zrI lallubhAi rAyajInI sAthe lAlAjI cAraso mANasa laine mane maLavAne padhArelA manuSyonuM kalyANa karavAno upadeza Apyo hato. lAlAjIe te vakhate jainonI udAratA ane ahiMsAnA vakhANa kayI hatA ane kayuM hatuM ke " ApanA jevA jaina sAdhuo thI hindano uddhAra thavAno che." jaina zAstramAM manuSyonI dayA karavAnuM jagAtryuM che. pazu paMkhI karatAM manuSyonA dayA karavAmAM anaMtagaNuM vizeSa phaLa che ema jaina zAstro pokAra karIne kahe che. jainamAM tyAgI sAdhuo dharmaguru tarIke potAnI tyAga dazAmAM mazagula rahyA. teoe jainonI saMkhyA ghaTe che, te tarapha brAhmaNonI peThe kazu lakSa ApyuM nahIM tathA komanA sarva tyAgIoe saMgha meLavI jainonI saMkhyA ghaTe che tenI vRddhi karavA kazA upAyo lodhA nahIM. gRhastha jainoe paNa saMgha bhago karI te saMbadhI kaI upAyo yojyA nahIM; kAraNa jaina gRhastho moTA bhAge jaina zAstronA jJAtAo banatA nathI tathA jaino vyApArI khAnadAna- - vaibhavabhogI hovAthI A bAbatathI bIlakula ajANa rahyA tathA teo kulAcAre gADarI ApravAhe jainadharmane pALavA lAgyA, tathA teone jainasaMkhyAvRddhino upadeza paNa yathAyogya maLyo nahIM. sAdhuo tathA AcAryo tyAga ane kriyAkAMDa karavAmAM ja potAnu dhyeya mAnavA lAgyA. tathA teoe jAhera upadeza devAnA mArgo tarapha durlakSa karyu. vaidika paurANika hiMduone rAjAo taraphathI sArI madada maLI. Arya sanAtana jaina hiMduone rAjyAzraya maLato baMdha thayo. musalamAno eka hindune musalamAna banAvavAmAM svarganA rAjyanI prApti mAne che. jainoe jora, julma, anyAya ane zAstronA baLathI AjasudhI eka paNa anyadharmI manuSyane jaina banAvavA prayatna karyo ho evaM aitihAsika dRSTie jaNAtuM nathI. jenoe AjasudhI jaina-maMdiro baMdhAvavAmAM vizeSa lakSa dadhuM che. hindamAM jainonA lagabhaga Azare chatrIsa hajAra maMdiro che. jyAM jaino vase che tyAM parabaDI pAMjarApoLo kare che. upAzraya tathA derAsara bandhAve che. ghaNAkharA jaino jaina aitihAsika bAbatothI ajJAta rahe che. musalamAnonuM AkIna vakhaNAya che, vaiSNavonI bhakti vakhaNAya che, ane jainonI dayA vakhaNAya che. jainomAM zrI bhadrabAhu svAmI, haribhadrasUri, kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya, mallavAdI, siddhasena divAkara, upAdhyAyajI - samaMtabhadrasUri, akalaMka, nikalaMka, kuMdakuMdAcArya, vagaire aneka AcAryo thaI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa gayA che. teoe sarva viSayonA aneka graMtho lakhyA che. jainonAM tIrtho siddhAcala, giranAra, tAraMgA, Abu, rANakapura, sammetazikhara, pAvApurI, zravaNabelgula, rAjagRhI vagaire aneka che. himAlayamAM paNa jaina tIrtha che. kAbulamAM jaino vase che. hiMdanI cAre dizAe jaina tIrtho che. jaino vyApArI, dhanADhya, zrImaMto, catura, kalAdakSa, gaNAya che. hAlamAM sarva dharmavALAonI caLavaLa dekhIne jaino paNa jAgRta thayA che. jaina konpharanso, sosAyaTIo, pariSado vagere bharAya che, paNa temAM jainonI saMkhyAvRddhi mATe tathA zvetAMbara digaMbara komanA tIrtha kajIA-mAhomAMhe patAvavA te bAbata kazuM khAsa jANavA lAyaka lakSa apAtuM nathI tethI tIrthonA jhagaDAmAM jainonA lAkho rupIA barabAda thAya che. jaina dhArmika jJAnanI vRddhimA digaMbaro jeTalaM dharmAbhimAna zvetAMbaro lakSa pUrvaka rAkhatA nathI. dareka jaine eka varasamAM be traNa vakhata tIrthonI yAtrA karavI tathA dararoja eka jainapustakano keTaloka bhAga vAMcI jabo, tathA dararoja guruno bodha sAMbhaLavo, dararoja gurudarzana tathA vyAkhyAnano lAbha na maLe to varSamA cAra pAMca vakhata jyAM AcAryo, sAdhuo, hoya tyAM gurudarzanArthe javaM, ane jainadharmanuM vyAkhyAna vagerathI svarUpa samajavU, jaina dharmanI zraddhA dhAraNa karavI, ane anya dharmIonA dharmanI noMdA na karavI. anya hiMduo vagere dharmanI caDhatI karavAmAM je je upAyo grahaNa kare te pramANe pote jainoe paNa dharmavRddhinA upAyo grahaNa karavA. jo e pramANe jaino samaya vicArI karmayogI thaI vartaze to duniyAmAM jainonuM astitva saMrakSA zakaze ane anya dharmIonA AkramaNa-humalA vagerethI bacI zakaze. zaMkarAcArya, rAmAnujAcArya, vallabhAcArya vagere AcAryoe parasparanI tattva saMbaMdhInI mAnyatA bhinnabhinna hovA chatAM teoe potAnI mAnyatA anukUla zrutiyonA artha karIne potAnI karI dIdhI che. prabhu sarvajJa mahAvIradeve jema gautamAdika gaNadharone zrutiyono samyag artha jaNAvyo, tema jainAcAryo vedonI zrutiyono jainatattvAnukUla artha karI vedAdikane jaina tattvajJAnanA poSaka-prarUpaka mAne ane evo artha karI pravarte to teone te syAdvAdadRSTinI apekSAe jainonI vRddhimA upayogI thaI paDe tema che. izAvAsyopaniSadpara amoe syAdvAdadRSTie TIkA karI che, te syAdvAdadRSTithI gItArtha jaino ane sujJa brAhmaNo vAMcaze to teo jaina hiMdu dharma ane vaidika hiMdu dharmanA pula jevI che ema syAdvAdadRSTino anubhava karI zakaze. vaidika paurANika hiMduonA dharmagranthothI jainadharmanA grantho-zAstro vizeSa che. bauddhadharmathI bIjA naMbare AkhI duniyAmAM jainadharmanA grantho che. jaina zAstrAmA sarva darzanonA tattvajJAnano mukAbalo karavAmAM Avyo che. buddhivAdamAM jainatattvajJAnanAM zAstro prabaLa, gaMbhIra, akATya, akhaMDaya che. digaMbaranAM ane zvetAMbaranAM tattvajJAnanAM tathA nyAyanAM zAstro khAsa vAMcavAM joIe ane pazcAt jaina tattvajJAna saMbaMdhI abhiprAya jAhera karavo joIe. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha jainazAstra jagAve che ke rAgadvepAdi mohanIya karma, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya, e cAra ghAtIkarmano jJAnadhyAnasamAdhIthI kSaya thatAM sarva vizvanuM saMpUrNa prakAzaka evaM kevalajJAna pragaTe che, tethI kevalajJAnI tIrthaMkara mahAvIra Adi sarvajJo A vizvamAM pragaTe che. teo bItarAga hovAthI tathA sarvajJa hovAthI sarvathA satyadharmano prakAza kare che ane te ja jainadharma che. sarvajJa kevalIono upadeza te satya jJAnamayaveda che, jyAre jyAre duniyAmAMthI satya dharmazAstramAM asatyanuM mizraNa thAya che tyAre evA sarvajJa tIrthaMkaro pragaTe che te punaH satyadharmano prakAza kare che. teonAM vacana te pratyakSa jJAnathI bharelAM hovAthI te Agama-siddhAMta tarIke hovAthI jainone te vedorUpa thAya che ane tethI tenA pUrva samayanI bhASAlipi grantho vagerenI paNa upayogitA rahetI nathI. vartamAnamAM je bhASA hoya che ane jethI paMDito bAlo vagere samajI zake che te bhASAmA sarvajJa tIrthaMkara upadeza Ape che. sarvajJa vItarAga zrI mahAvIraprabhue kevalajJAna pragaTAvyuM, ane tethI sarve jANyuM ane sarva dekhyuM te pramANe upadeza dIgho. tetha teonAM vacano te vedo - Agamo siddhAMta rUpa thayAM che. jyAre teonI vANIrUpa zrutAjJAna TaLI jo eTale te pachI utsarpigInA trIjA ArAnA cheDe pahelA padmanAbha ( ke je zreNika biMbIsArarAjA hatA te) torthaMkara tarIke thaze. jaiminI Adi vaidika RSiyo kahe che ke sarvathA rAgadveSa nahIM TaLavAthI manuSya sarvajJa thaI zakato nathI. mATe vedo pramANe vartatuM joie. bharata, aMgirA, vAyu vagerenA hRdayamAM paramezvare satyajJAna prakArayuM ane temaNe vedo racyA. jaino kahe che ke jyAre bharata, vAyu, aMgirAnAM hRdaya zuddha tyAre satya vedo arthAt satyajJAnano prakAza thayo, to RSabhAdika covIza tIrthaMkaroe jJAnadhyAna samAdhiyoga Adaryo, sarva rAgadveSAdika doSono nAza karyo tethI temanA zuddha AtmAmAM vizvanuM jJAna arthAt saMpUrNa kevalajJAna pragaTayuM, ane teonAM vacano te vedazrutiyorUpe arthAt AgamorUpe thayAM te jainazAstro che, ema mAnavAmAM yukti anubhavanI samAnatA che. sarvajJa vItarAga - vacano te ja AptavAkyo che ema jaino svIkAre che. 24 -" vijApuravRttAMtamAMthI ' Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zramaNa vaMzavRkSa tapagacchanI utpatti lekhaka-munirAja zrI darzanavijayajI ( dilhIvAlA ) nirgranthAH zramaNAH preSThA vIratattvopadezinaH / jJAnapujAstapogacchA jayantu zrI munIzvarAH // 1 // tapagaccha eTale bhagavAn mahAvIra svAmIthI prAraMbhIne Aja sudhIno zramaNapravAha. ane tenI utpatti eTale zramaNono, tapoguNanI viziSTatA Alekhato, itihAsa. zramaNa-saMgha vi. saM. pUrve 500 varSe vaizAkha zudi 11 nI prabhAte zramaNa bhagavAn mahAvIre samavasaraNamA besI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA ema cAra vargane avibhaktapaNe saMyojI " zramaNa-saMgha" nI sthApanA karI. te samaye bhagavAn mahAvIra apUrva tyAgane lIdhe " nimrantha jJAtaputra" evA lAkSaNika nAmathI prasiddha hatA. tema ja temano parivAra paNa " nirgrantha " vizeSaNathI ja vizeSa prasiddha hato. 1. " nigrantha--jJAtaputra" mATe bauddha graMthomAM nIce pramANe ullekho cha : A. annataro pi kho rAjAmaco rAjAnaM mAgadhaM ajAtasattuM videhIputtaM etadavoca-"ayaM deva ! nigaMTho nAtaputto saMghI ceva gaNI ca gaNAcAriyo ca Ato yasassI titthakaro sAdhu sammato" -dIghanikAya / B. tena khalu samayena rAjagRhe nagare SaT pUrNAdyAH zAstAro'sarvajJAH sarvajJamAninaH prativasaMti sma / tadyathA-pUraNaH kAzyapaH, mazkarIgozAliputraH, saMjayIvairaTTIputraH, ajitaHkezakambalaH, kakudaH kAtyAyanaH, nimrantho jnyaatputrH| -divyAdAna 12-143, 144. / C. pUraNa-jJAtiputrAdhAH / ---avadAnakalpalatA, pallava-13, zloka-411 / D. eka samayaM bhagavA sakesu viharati sAmagAme / tena kho pana samayena niggaMtho nAtaputto pAvAyaM adhunA kAlakato hoti / -majjhimanikAya / E. bhagavAn gautamabuddhanA virodhI 6 dharmAcAryA hatA. 1. pUraNakAzyapa, 2. maMkhalIgozALa, 3. saMjayIvaraTTIputra, 4. ajItakezakambala, 5. kakudakAtyAyana, 6. nirgranthajJAtaputra. -majjhimanikAya, 1-3-10 / 2-3-6 / 2-3-7 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha A uparAMta te samaye jaina sAdhuo zramaNa (nimrantha ), acelakara anagAra, bhikSu, tyAgI, 2. acelaka zabdane spaSTa karavA mATe "a" nA be arthoM para dhyAna Apa paDe che. 1. aniSedha, jemake a-jIva-jIvathI bhinna, jIvarahita. avRSTi-vRSTino abhAva. 2. a=alpatva, jemake anUdarIkanyA-jAnA peTavALI kanyA, ajJAna manuSya alpajJa manuSya.avRSTi-alpavRSTi. e ja rIte acelaka zabda vastrarahita ane alpa (sapheda, alpakiMmatI, jIrNazIrNa tathA kama saMkhyAvALA ) vastrabAlA sAghuono dyotaka che. bhagavAn mahAvIra svAmInA zramaNa saMghamAM bane prakAranA sAdhuo hatA. AjIvikamatanA sAdhuo ekAMta nagnatAnA ja pakSamA hatA. vi0saM0 139 pachI digambara jaina sAdhuoe A pakSane vadhAre makkama ko che prAcIna jainetara granthakAroe jainazramaNone " nirgrantha " " dIrghatapasvI" ityAdi anvartha zabdothI saMbodhyA che, jyAre vi. saM0 139 pachInA jainetarazAstra-upaniSad-grantha tathA TIkAgranthanA kartA bhae jainanirgranthone digambara, nAgA, ahIka (nirlajja ) ityAdi upahAsa sUcaka zabdothI oLalyA che. nagnatAnA pakSakAra Adhunika digambara vidvAno paNa pUraNa, AjIvika, saMjayI, kUTica avadhUta (aghorI) vagerenuM bAhyAcArathI anukaraNa karavAmAM abhimAna lye che, parantu prAcIna sAhitya jainazramaNonI anAnatAnuM sAkSI che. A. jemake-digambaro savvAo pariggahAo veramaNaM vratamAM sarvathA vasnapAtra-upakaraNa (odho, muhapatti pIcha, kamaMDalu) nA tyAgano samAveza kare che, jyAre di0 bhAcArya zrImad karakajIe "mUlAcAra"mAM dazakalpanA varNanamAM zvetAmbaronI jema "Acelakya"ne bhinna mAnyuM che. AthI pAMcamA mahAvratamA acelakatAno samAveza karavo e digambarAcAryAnI dRSTie paNa anUcita manAyuM che. B. cAturyAma dharmavAlA jainazramaNonu varNana baudbhazAstromA ullikhita che ke jeo vastra ane pAtra vagere upakaraNo sahita hatA. C. baudbhazAstrAnusAra gozAla sammata cha abhijAtiomAM jaina acelakone trIjI abhijAtimAM dAkhala karyA che. gAzALo sampUrNa nagnatAne sarvazreSTha mAnI chaThI abhijAtimA sthApe che e hisAbe jainazramaNo alpa vastradhArI hovAthI ja trijI kakSAmAM Ave che. tyAM spaSTa kayu che ke:lohitAbhijAtinAma niggatthA-ekasATikA tivadanti / -digambara bAbU kAmatAprasAdanuM mahAvIra ane bauddha / D. dIghanikAya pAsAdika sutaMtamA ullekha cha ke-nirgrantha jJAtaputranA mRtyuthI tenA saMghamAM bheda paDayo che. gRhastha zrAvako tathA zvetAmbara nigranthA..... E. jaina sAdhuo bAdhIza pariSahomAM kSudhA, pipAsA ane acelakatAne pariSaha mAne che. AhAra ane pANI na levAM te tapasyA che, paNa jarura che chatAM niSi AhAra-pANI maLatAM nathI eTale calAvI lebu te pariSahasahana che, A ja rIte vastra na rAkhavAM te nagnatA cha kintu AvazyaktA hovA chatAM kalpya vastra na maLe ane calAvI lebu te acela-pariSaha che digambara graMthakAro paNa kSudhA, pipAsA tathA acelakatAne barAbara pariSaha rUpe ja mAne cha saMbhava che ke gozALA-anuyAyIo AvI malyA pachI jaina nirgranthona A nAma paDayaM hoya. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa RSi, maharSi, mAhaNa, muni, yati, tapasvI, cAturyAmika, paMcayAmika ane kSapaNaka' ityAdi nAmothI paNa lakSita hoya evAM aneka pramANo maLe che. traNa zramaNa saMsthAo bhagavAn mahAvIranA yugamAM ApaNane traNa sAdhu-saMsthAonA itihAsa maLe che. AjanA traNe phirakAnA sAdhuo e traNe sAdhu saMsthAmAMthI utaro Avela che, te A pramANe: 3. bhagavAn mahAvIra svAmI pahelAMnA jana zramaNo cAturyAmika dharmavAlA manAya che. te tho sarvathA hiMsA-mRSA-steya-bahi drAdAnanA tyAgarUpa cAra yama-mahAvato, pAlana karatA hatA. bhagavAna mahAvIra svAmInA ziSya zramaNo pAMca yamavAlA-mahAvratavALA che jeo sarvathA hiMsA-mRSA-steya-maithuna-parigraha( mUrchA)nA tyAgarUpa pAMca mahAvratone pALe che. cAra mahAvratavAlA zramaNo vividharaMgI vastrono paribhoga kare che, daza kalpomAMthI cAra kalpone seve che. pAMca mahAvratavAlA jana zramaNo sapheda alpamUlyavAlA ane cAritrane poSaNa Ape eTalAM ja vastro pahere che, daze kalpornu sevana kare che. A. bhagavAn mahAvIra svAmInA samaye bhagavAn pArzvanAthanA cAturyAma dharmavAlA kezIsvAmI vagere zramaNo vidyamAna hatA, jenuM tatthya varNana zrI uttarAdhyayana sUtra, a. 23mA saMvAdita che. B. gautamabuddhanA samaye cAturyAma jaina zramaNo vidyamAna hatA ema baudra grantho sAkSI pUre cha -Do0 harmana jekobInI prastAvanA C. atharvaveda, adhyAya 15 mAM vedane nahIM mAnanArA " mahAtrAtyo" nuM varNana che, A mahAvrAtyo cAturyAma dharmavAlA jaina zramaNo cha, jebhI vedabAhya saMpradAyanA jaina sAdhu manAya che. (atharvaveda saMhitA, pR. 293) --di0 kAmatAprasAda-sampAdita bhagavAn pAzvanAtha 4. kSapaNaka, kSapaNa, kSamaNa, khavaNa e dareka tapasvI jaina zramaNonAM paryAyavAcaka nAmo cha Avazyaktaniyukti, gAthA 719 nI hAribhadrIya TIkAmAM kSapaNakano artha tapasvI ko che. A rIte kAlagakhavaNA, sAgarakhavaNA, siMhaguhAkhavaNa ( uttarAdhyayanasUtraniyukti ), rakkhiyakhamaNA (Avazyakaniyukti, gAthA 776 ), muMDapAdakSamaga tathA ghoSanandI kSamaNa ( tattvArthabhASyakArikA ) vagere zvetAmbara kSapaNako prasiddha che. vikramanI sabhAnA ratna kSapaNaka zrI siddhasena divAkara paNa prasiddha zvetAmbara AcArya che. ATalI vastu spaSTa hovA chatAM vikramanI bIjI sadInA vidvAnoe kSapaNakano artha digambara-sAdhu ko che. te teonI artha viSayaka yA itihAsa sambandhI ajJAnatA che. AjanA AgrahacakSu digambara vidvAno A madhyakAlIna pramANonA AdhAre nagna sAdhuone kSapaNaka TharAvavA mathe che arvAcIna saMskRtakoSakAro kSapaNakano prayoga mAgadha tathA bandI vagere arthamAM kare che. zuM di0 vidvAno teone paNa digambara mAne che ? A sivAya prasiddha janazruti cha ke--" namakSapagake deze rajakaH kiM kariSyati ?" yadi kSapaNaka zabdano artha nagna thato hoya to A zlokAdhamAM kSapaNakanI pahelAM nama zabda zA mATe mukavAmAM Ave ? sArAMza e che ke-kSapaNaka e tapaHpradhAna jaina zvetAmbara sAdhunu ja nAmAMtara che Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI tapagaccha 1. te samaye bhagavAn pArzvanAthanI paraMparAnA zramaNa-saMdhamA pradhAna AcArya "zrI kezI svAmI" hatA. temaNe zrI indrabhUti-gautama gaNadhara sAthe vicAravinimaya karI bhagavAna mahAvIranA zAsanamA praveza ko. temanI ziSya paraMparA Aja " pArzvanAthasaMtAnIya" " upakezagaccha" ane "kavalAgaccha"nA nAme mazahUra che. A zvetAMbarIya paraMparA che. 2. zramaNa bhagavAn mahAvIrane agiAra ziSyo gaNadhara hatA. bhagavAnnA mokSa pachI te darekanA sAdhuo pAMcamA gaNadhara zrI sudharmasvAmInI AjJAmAM AvI rahyA. te zrI sudharmagaNadharanI paraMparA paNa atyAre zvetAmbara sAdhusvarUpe vidyamAna che. jenA 84 gaccho thayA hatA. tapagaccha e A ja paraMparAnuM aMga che. DhuMDhakamata paNa teno ja phaNago che. 3. bhagavAn mahAvIranA chamasthapaNAnA ziSya ane pachI pratipakSI maMkhalIputra gozALe " AjIvikamata "nI sthApanA karI. A saMsthAmA nAgA rahevA mATe ekAMta Agraha hato. AMtara jIvana game tevU hoya, bAhya jIvanamA digaMbarapaNAne mahattva apAtuM hatuM.' te AjIvika sAdhusaMgha paNa gozALAnA mRtyu pachI bhagavAn mahAvIranA zAsanamAM AvI maLI gayo. chatAMya tene digambarapaNAno Agraha dRDha hato. te Agata saMpradAyamAMthI vi0 saM0 139mAM " digambara " saMghano prAdurbhAva thayo. A saMghanA Aja mULasaMdha, draviDasaMgha (vi0 saM0 526 ), yApanIyasaMgha (saM0 705 ) kASThA 5. bauddha graMtho jaNAve che ke-maMkhalIputra gozAle vastradhArI ane digambaronuM madhya aMtara kADhI sarva dharmavAdIonA cha varga pADyA che; jemA bojA vargamAM bauddha bhikSu, trIjAmAM (alpavastra hovAne lIdhe ) nirgrantho ane pAMcamA vargamAM AjIvika zramaNone jAhera karyA che. mahAnagga 1-70-3 tathA 8-28-1mAM nAgA " tithiyo"no ullekha che. A tithio AjIvika mata ke pUraNakAzyapa vagerenA sAdhuo che. ----iMDiyana enTikverI, bombe, ogasTa, san 1930 eka bauddha vidvAne tAmIla bhASAnA prAcIna maNimele kAvyamAM sApha sApha lakhyaM che ke--jaina zramaNo nimrantha ane AjIvika ema be vibhAgamA vibhakta che je paikInA nimrantho arihaMtanA anuyAyI che. jemAM nigranthinIonA paNa samAveza thAya che. nirgranthinIonA prabhAva tAmila mahilA samAjapara vizeSa hato. jyAre AjIvikA-digambaro tenAthI bhinna che. __ -buddhisTa sTaDIjha, bAya Do0 bI0 sI0 lava, kalakattA, 1931 pRSTha-15 A pramANa AjIvika mata ane digambara saMpradAyanI kaDIne avisaMvAdapaNe vyavasthita kare che. digambara mAnya bAbU kAmatAprasAda "maNimekhale " nA AdhAre have kabula kare che ke-AjIvika bha0 mahAvIrake samayameM eka svataMtra sampradAya thA, kintu uparAnta kAlameM vaha digambara sampradAyameM samAviSTa ho gayA thA / A zabdAthI paNa AjIvika ane digambaronI abhedatA spaSTa thAya che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa saMgha (saM0 705) mAthurasaMgha (saM0 900 lagabhaga) tAranapaMtha (saM0 1572 ) terahapaMtha (saM0 1680) ane gumAnapaMtha (vi0 saM0 1818 ) vagaire aneka bhedo--peTA bhedo che. ----ensAiklopIDiyA oNpha rIlIjIyana enDa ethiksa, vo0 1, pR0 259) nindavabheda gaNadharavaMza tathA vAcakavaMza (athavA yugapradhAna paraMparA ), ema mahAvIra-zramaNasaMghanA be pravAho che. A pravAho vAstavamA saMghavyavasthAe abhinna che, mAtra cAritra ane zrutanI vyavasthAne aMge bhinna bhinna che. temAM kriyA, AcAra, vyavahAra ane siddhAMta eka ja prakAranA hatA, eTale koI sAdhuno kriyA Adi viSayamA matabheda paDe to te judo paDI abhISTa niyamo banAvI navIna mata sthApita karato hato. A rIte vIranirvANathI 609 varSa sudhImA sAta (ATha) mato nikaLI cUkyA hatA. tenAM nAmo A pramANe che. 1. vI0 ni0 pUrve 14 varSe jamAlie " bahurata" mata calAyo. 2. vI0 mi0 pUrve 16 varSe tiSyagupte "jIvapradeza" mata calAyo. 3. vI0 ni0 saM0 214mA ASADhAcAryanA ziSyothI " avyakta" mata cAlyo. 4. vI0 saM0 220mA A. mahAgirinA pAMcamA ziSya kauDinyanA ziSya azvamitre "sAmunchedika" mata (zUnyavAda ) calAvyo. 5. vI0 saM0 228mAM A0 mahAgirinA ziSya dhanaguptanA ziSya gaMgadatte " dvikriya" mata sthApyo. 6. vI0 saM0 544mAM rohagupte " trirAzika" mata sthApyo. 7. vI0 saM0 584mAM goSTAmAhile " abaddhika" mata calAvyo. 8. vI0 ni0 saM 609 ( vi0 saM0 139 )mAM zivabhUtie. "boTika' (digambara) mata calAyo. --(Avazyaka niyukti, gAthA 778 thI 788, bhAgya gAthA 125 thI 148) AmAMthI dvikriya sudhInA ninhavabhedo nAza pAmyA, ane bAkI rahelA vraNa ninhababhedA boTika (digambara) mAM maLI gayA, eTale bI0 ni0 saM0 609 mA pradhAnatayA eka ja ninhavabheda rahyo hoya ema lAge che. ___ A sAte mato bhagavAn mahAvIranA zAsanathI siddhAMtabheda tathA kriyAbheda karI nikalyA che. tenA sthApakoe bhagavAnnA satyane nihatyu (gopa-yu) che mATe teo "ninhava" manAya che. A sAte prAcIna jainasaMghanI virodhI zAkhAo che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha gacchabheda A ja rIte bhagavAn mahAvIranA saMghamAM bIjA aneka a--virodhI bhedo che, je "gacchabheda" tarIke saMlakSita che. bIjI rIte kahIe to A paNa eka jainadharmanA pracAra mATenI vyavasthA-nIti che. jaina itihAsane nahIM jANanArA "gaccha" zabdathI prAcIna jainasaMghamAM paNa virodhI vibhAgonI kalpanA karI lye che kintu vAstavika rote e kalpanAo mAtra kalpanAo ja che. AjanI gavarnameMTa hindanI vyavasthA mATe vAyasarAya, gavarnara, kamIznara, kalekTara, mAmalatadAra vagere amaladAronI te te vibhAganI javAbadArI sAthe nImaNuka kare che. A ja vyavasthA-zakti prAcIna kALanA zramaNa saMghamA sakriya dazAmA hatI. eTale zramaNoe dharmapracAranI suvidhA mATe deza, gAma, viziSTa zaktidhara AcArya ke anya khyAtisUcaka nimittane anulakSI jainasaMghamAM gaNa, gaccha, kula tathA zAkhAonA vibhAga pADyA hatA. saurASTrikA, uccAnAgarI (takSazilAnI zAkhA), tAmraliptikA, pauDvardhanikA, kauzAmbikA, caMdranAgarI, puNyapatrikA, vajUnAgarI, caMpA, bhadrikA, kAkaMdikA, zrAvastikA, aMtarijikA, rAjapAlikA, koTikagaNa, vajrI, vanavAsI gaccha, caMdrakuLa, tapasvIgaccha, jayantIzAkhA, A nAmo uparyukta kathanane vizadabhAve spaSTa kare che. A gacchomAM na hato siddhAMtabheda ke na hato kriyAbheda. dareka potapotAnI kakSAmAM rahI jainasaMghane ja puSTa karatA hatA. zrI kAlikAcArye vIrani0 saM0 457mAM pAMcamanI cotha karI to dareke cotha mAnI. A0 dinasUrie zramaNonI aMtima vidhi badalAvavA pharamAvyu, jeno sarvAnumate svIkAra thayo. (paM0 khuzAlavijayajI racita tapagacchanI bhASA paTTAvAlI ) eTale saMghanA hita mATe levAto mArga darekane mAnya ja raheto. temAM matabhedane avakAza ja na hato. ___ kadAca eka AcAryano abhiprAya jUdo paDe to "amuka AcArya- Ama kahevaM che" "anya AcArya Ama kahe che' ema temano abhiprAya paNa sarvamAnya rItie svIkArAto hato.. vikramanI 11mI sadI sudhInA graMthomAM gacchonA matabhedo upalabdha nathI ke jevA atyAre adhikamAsa, tithi, kalyANaka, sAmAyika, muhapatti, stuti vageremA jovAya che. ___ vikramanI 11mI sadI pachInA gaccho uparanA darzAvela gacchAthI bhinna che, je paikInA keTalAka alpAMze paNa siddhAMtabheda ke kriyAbhedane aMge judA paDyA che. eTale A gacchone prAcIna gacchonI koTimAM mUkI na zakAya. prAcIna 84 gacchomAM tapagaccha, aMcaLagaccha, kharataragaccha, pAyacaMdagaccha, leAMkAgaccha vagerenA ullekho nathI. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa A uparAMta atyAre paNa je 84 gacchonI nAmavALI maLe che te vikramanI bIjI sahastrAbdInI, eTale arvAcIna che. jemA ghaNA asalI gacchonAM nAmo lakhAyAM nathI. tene sthAne navA gacchonAM nAmo dAkhala karI devAmAM AzyAM che. (84 gaccha mATe juo "paTTAvalI samuccaya" bhAga 1, pariziSTa-5 ) parantu eka vAta nirvivAda che ke---ninhavabheda e vAstavika bheda ja che. ane gacha bheda e kAraNika athavA eka ja gacchanA nAmAMtararUpa bheda che. have ApaNe mULa viSaya upara AvIe : nirgrantha gaccha (1) bhagavAn mahAvIra " nirmantha jJAtaputra" tarIke sambodhita thatA hatA, eTale temano bhikSusaMgha paNa " nimrantha " tarIke ja prasiddha hato. (vIrani0 pUrve 30 varSa ) A rahyAM tenAM pramANo--- 1. jinAgamomAM sthAne sthAne nirgrantha zabda ullikhita che. jemake-na kappai niggaMthANaM niggaMthINaM / je ime ajjattAe samaNA niggaMthA viharanti (sthavirAvalI), nigganthANaM mahesiNaM (dazavaikAlika sUtra ) vagere. 2. tassa kAlakiriyAya bhinna niggaMtha dveSika jAtA (majjhimanikAya, sAmagAmasUtta ). gozAlAnI tejolezyAnA prasaMgane anulakSIne A varNana karela che. A varNanamAM avadAta vasananuM paNa sUcana che. 3. kauzalano gajA prasenajita nimrantho (zve0 jaina sAdhuo ) ne namaskAra karato hato. ( dIghanikAya. inDiyana hIsTorikala kvArTaralI, vo0 1, pR0 153) 4. gozALAnA mata pramANe nirgrantho vastrayukta (zvetAMbara sAdhu ) hovAthI lohobhijAtimA samAviSTa che. (bAbU kAmatAprasAda kRta mahAvIra ) 5. nirgrantha zabda dUsare saMpradAyoM ko bhI lagatA thA, ora vastradhArI bhI " nimrantha " kahalAte the / (paM0 darabArIlAlajI nyAyatIrtha, "jaina jagat" tA0 16-11-1932 kA aMka) jaina sAdhu mATe rUDhapaNe vaparAto " nirgrantha " zabda zvetAmbara sAdhune uddezIne lakhAyo che. ane zve0 di0 AcAryo nimranthone pAMca zreNimA sthApI e ja arthane spaSTa kare che. zvetAmbagacArya dazapUrvadhara zrIdinnasUrinA ziSya A0 zAMtizreNikanI uccAnAgarI (takSazilA vALI) zAkhAnA vAcaka pUrvavid zrI umAsvAti mahArAja pharamAve che ke: Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha " pulAka-cakuza--kuzIla-nirgrantha-snAtakA nimranthAH " / -(tattvArthAdhigamasUtra, a0 9, sUtra 48 ) 1. pulAka nirgrantha-sAmAnyatayA AgamAnusArI sAdhu. 2. bakuza nirgrantha-zithilAcArI chatAM akhaMDita vratadhara sAdhu. 3. kuzIla nirgrantha-zuddha sAdhutAgAM AgaLa vadhanAra, kAraNe uttaraguNano virAdhaka, saJcalanAdi kaSAyodayavALo bhikSu. 6. digambarAcAryA paNa A sUtrane pramANa mAne che. teo svIkAre che ke digaMbara sAdhu pAMca prakAranA che. pulAka, bakuza, kuzIla, nirgrantha, tathA snAtaka, ( tattvArthasUtra, a0 9, sUtra 46) teo A pAMca bhedonA vivaraNamAM jaNAve che kesaMnirastakarmANoM'tarmuhUrtakevalajJAnadarzanaprApiNo nirgrnthaaH| bAhya ane AMtara granthIthI rahita (zuklalezyAyukta ) hoya te nirgrantha, aave| zabdArtha tyAre ja karI zakAya ke jyAre te aMtarmuhartamAM kevalajJAna pAmavAnI sthItie hAya. A kathanathI nAgA eTale nirmantha evo je artha karavAmAM Ave che tenI pokaLatA vyakta thAya che. prakRSTAprakRSTamadhyAnAM nirgranthAbhAvaH+na vA+ pAMca prakAranA nirgranthomA taratamatA che eTale tene nirgrantha na kahevA jAie A mata ThIka nathI. taratamatAnA sadbhAve jema brAhmaNatva niSedhAtuM nathI tema ninthapaNA mATe paNa samajabu. saMgravyavahArApekSatvAt saMgrahanaya ane vyavahAranayanI apekSAe te bhedo ucita che. _aviviktaparigrahAH....pratisevanAkuzIlA: atyakta parigraha ( vastra, pAtra, upakaraNa bagere yukta to hoya kintu mR yukta hoya to paNa te) trIjI koTIno nirgrantha che pratisevanAkuzIlA: dvayoH saMyamayoH / dazapUrvadharAH // je sAmAyika chedopasthApanIya cAritravALA hoya che, dazapUrvadhara hoya che. upakaraNAbhiSaktacitto vividhavicitraparigrahayuktaH bahuvizeSayuktApakaraNakAMkSI te nirdhanya vastra, pAtra vagere upakaraNomAM dilavALo hoya che, vividha ane vicitra vastrAdi sahita hoya che ane adhika upakaraNonI AkAMkSAvALo hoya che. liMgaM dvividhaM-dravyaliMga bhAvaliMgaM ca / bhAvaliMga pratItya sarva nimranthAH liMgino bhavanti / dravyaliMgaM pratItya bhaajyaaH| sAdhaliMga be prakArac che : dravyaliMga-sAdhuveSa ane bhAvaliMga- cAritra. cAritranI apekSAe pAMce niyo liMgI che. dravyaliMganI apekSAe temanA aneka bheda che. yadi nagnatA" e ja dravyaliMga hoya to tenA paNa eka ja bheda thAta. kintu aneka bhede| hovAnaM sUcita karyu te jaina sAdhunA vezanI bhinnatAne lIdhe che. -tattvArtharAjavArtika, 9-46,47. pRSTha 358, 359 uparanA pAThAmA upakaraNAnuM spaSTa vidhAna hovA chatAM digambaro zA mATe namratAnA Agraha karatA haze? yadi teone e Agraha iSTa hoya to temaNe nirgranthinI (saMghanA bIjAaMgarUpa) pada mAnavU nakA, che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 4. nimrantha nigrantha-bIcaratA vItarAga chadmastha. 5. snAtaka nirgrantha-kevalI bhagavAn / nimrantha zabdano sAmAnyatayA "sarvaviratidhara sAdhu" Avo rUDha artha karIe yAre ja pAMca bhedo thAya che. parantu " bAhya abhyaMtara graMthIthI rahita vItarAga chamastha-aMtarmuhUrtamAM kevaLI thAya telA zramaNa" Avo yaugika artha karIe. to teno eka ja bheda rahe che. nirgranthinInA paga uparyaMta pAMca bhedo hoya che. eTale bhagavAn mahAvIra svAmInA zramaNo nirgrantha tarIke prasiddha che. tyAra pachInA samayamAM paNa teone mATe e ja zabda kAyama rahyo che. prAcIna zilAlekho ane grantho te vAtanI sAkSI pUre che. juo1. AyAgapaTo pratiSThApito, niganthAnam arhatA.... --(mathurAnA zilAlekho) 2. bogarAjillA (baMgALa ) nA sTezana jamAlagaMja (E. B. R.) pAse pahADapura (auDvardhana zahera ) nA jaina TIlAmAMthI maLela tAmrapatramA jaNAyuM che ke--gupta saM0 159mAM vaTagohalI gAmamA eka brAhmaNa daMpatIe nimrantha--vihAranI pUjA mATe bhUmi-dAna kayu. - ( moDarna rIvyu, ogasTa, san 1931, pRSTa 150) 3. nimranthone vastradAna karyu. ----( khAravelano zilAlekha ) 4. jaina zramaNo be prakAranA che 1. nirgrantha (zvetAmbara ), 2. AjIvika ( digaMbara ). -(buddharacita maNimekhalA-tAmila kAvya.) 5. je ime ajattAe samaNA niggaMtthA viharanti / ---- ( kappasua) nimrantho rajoharaNa, muhapatti, vastra, pAtra vagere upakaraNayukta hoya che. chatAM temAM nirmama hoya che. A nimranthono samUha eTale nigranthagaNa (nirgranthagaccha) e jaina zramaNono sautho prathama gaccha che. koTikagaccha (2) vIranirvANanI bIjI sadInA uttarArdhemAM bAra varSanI dukALa paDyo. eTale nirgranthonI saMkhyAmAM ghaTADo thayo ane zrutajJAnane paNa dhakko lAgyo. A sthitimAM zrutanuM saMrakSaNa karavU agatyarnu hatuM. tyAra bAda so varSa pachI samrAT saMpratie jainonI saMkhyAmAM moTo vadhAro ko. A navA jainonuM saMrakSaNa paNa eTalaM ja Avazyaka hatuM. A banne paristhitine paheAMcI vaLavA mATe nirgranthoe bhinna bhinna gaccha, kuLa ane zAkhAonI vyavasthA karI. eTale zrI bhadrabAhu svAmInA ziSya godAsathI godAsagaNa, Arya mahAgirinA ziSya uttara ane balissahathI balissahagaNa, Arya suhastisUrinA ziSyothI uddeha, cAraNa, vesavADiya, mAnava, ane koTikagaNa (koTikagaccha) nI sthApanA thaI. A dareka gaNonAM bhinna bhinna kuLa ane zAkhAo paNa vyavasthita karavAmAM AvyAM, je dareka, nimrantha gacchanAM nAmAMtaro che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha ___ bhagAn mahAvIra svAmInI AThamI pATanA AcArya zrI suhastisUrine 12 pradhAna ziSyo hatA. je paikInA pAMcamA ane chaTThA ziSya A0 susthita tathA A0 supratibaddhe udayagirinI pahADI para koDalAra sUrimaMtrano jApa ko. AthI janatAe teone "koTika' tarIke jAhera karyA, ane temano ziSya-saMgha paNa vI. ni0 saM0 300 lagabhagamAM " koTika-gaccha" nA nAmathI prasiddha thayo. koTika-gacchanI uccAnAgarI, vidyAdharI, vajrI ane madhyamikA ema cAra zAkhAo che. zreNikA, tApasI, kuberI, RSipAlitA, brahmAdvIpikA, nAgIlI (nAIla ), padmA, jayantI tathA tApasI upazAkhAo che. ane brahmalijja, vastralija, vANija tathA praznavAhna ema cAra kula che. A koTikagaccha nimranthagaccharnu ja bIjuM nAma che. - (sthAnAMgasUtra, kalpasUtra, gurvAvalI, tapagacchapaTTAvalI. ) candragaccha (3) nimranthagacchanI teramI pATe A0 vajrasvAmI thayA. teo aMtima dazapUrvadhara hovAthI digambara itihAsa teone dvitIya bhadrabAhu tarIke oLakhAve che. A AryathI "vatrI" zAkhAno prAdurbhAva thayo che. vikramanI bIjI rAdInA pUrvArdhamA punaH bAra varSanA bhoSaNa dukALa paDyo. zrI vajrasvAmIe 500 sAdhu sAthe dakSiNamA eka pahAr3I para anazana karyu ane temanA eka kSullaka ziSye pAsenI pahADI para anazana kayu. te zramaNasaMdhamAMthI zrI vajrasenasUrijI, gurunI AjJA pramANe zramaNa-paramparAne kAyama rAkhavA mATe, jIvanta rahyA. pachI teoe sopAraka (sopArA-muMbaI )mAM jaI dukALanI zAntinuM bhaviSya dekhI, zeTha jinadatta, zeThANI IzvarI, putro nAgendra, candra, nivRtti ane vidyAdharane mRtyunA mukhamAMthI bacAvI jinadIkSA ApI AcArya banAnyA. A cAre AcAryoe vI0 ni0 saM0 630 pachI nAgendragaccha, candragaccha, nivRttigaccha ane vidyAdharega chanI sthApanA karI che. A cAre gacchamAMthI nAmAntarathI ane peTAbhede 84 gaccha thayA che. 7. nAgendragacchamAM vanarAja-pratibodhaka zrI zIlaguNasUri, vastupAlanA guru zrI vijayasenasUri, syAdvAdamaMjarIkAra malliSeNasUri, caMdrakulamAM navAMgIvRttikAra zrI abhayadevasUri, nirvRttikulamAM droNAcArya, navakhaMDApArzvapratiSThApaka mahendrasUri tathA vidyAdharagacchamAM zrI nAgahastisUri, vRddhavAdisUri, siddhasenadivAkara, pAdaliptasUri vagere prasiddha AcAryA thayA che. 8. digambara granthakAro paNa dvitIya bhadrabAhusvAmInA ziSya zrI caMdraguptasUrine digambara zramaNa-paraMparAnA Adi puruSa tarIke saMbodhe che. tadIyavaMzAkarataH prasiddhAdabhUdadoSA yatiratnamAlA --(vindhyagiri zilAlekha naM. 108, zlo0 10.) di0 granthomAM anyatra iMdra, caMdra tathA nAgendra gacchIya zramaNo (tAmbaro) ne mithyAtvI batAvyA che. -paM0 AzAdhara kRta sAgAradharmAmRta, pRSTha-5. Sar3aprAbhRta TIkA, pRSTa-118, 239, 283, 323. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 35 A candragaccha te nimranthagaccharnu trIjuM nAma che. ----(Avazyakaniyukti-vRtti, gurvA valI.) vanavAsIgaccha (4) A0 candrasUrinI pATe o0 samantabhadrasUri thayA. A samaye zvetAmbara-digambaranA vibhAgo par3I cUkyA hatA. chatAM banne vibhAgo A pUrvavid AcAryane sarakhI rIte mAnatA hatA. Aja paNa temanA grantho ni:zaMka bhAve "Aptavacana" tarIke manAya che. __ teoe 1. AptamImAMsA kAvya--144 (devAgamastotra ), 2. yuktayanuzAsana padya-64, 3. svayaMbhUstotra padya-143 (samantabhadastotra-caityavaMdanasaMgraha ), 4. jinastutizataka patha-166 (stutividyA-jinazataka-jinazatakAla kAra ) vagere prauDha sarjano ApyAM che, je hAla upalabdha che. je paikInu devAgamastotra temaNe potAnA ziSya " vRddhadevasUri "ne (pratibodhavA) mATe banAyuM hoya e / svAbhAvika che. teo digambara hoya evaM eka paNa pramANa prastuta granthamAM maLatuM nathI, parantu utkaTa tyAga ane vana-nivAsa karavAnA kAraNe ja digambara saMpradAye temane apanAcyA che. teo pUrvavid hatA, ghora tapasvI hatA, AgamAnumArI kriyAdhAraka hatA ane adhikAMze devakula, zUnyasthAna tathA vanamAM sthiti karatA hatA. AthI loko temane tathA temanA ziSya saMpradAyane vIranika 700 lagabhagamAM " vanavAsI" nA saMketathI oLakhabA lAgyA. A rIte nimranthagacchanuM co, nAma vanavAsIgaccha paDyu. --- ( gurvAvalI, svAmI samantabhadra.) vaDagaccha (5) bhagavAn mahAvIranI pAMtrIzamI pATe zrI udyotanasUri thayA. teozrIe mathurA tIrthanI anekavAra ane sammetazikhara tIrthanI pAMcavAra yAtrA karI che. te ekavAra e punIta tIrthonI yAtrA karI AtunI yAtrAe padhAryA. ahIM AbunI toTImA rahela TelI gAmane sImADe ( pAdaramA) eka vizALa vaDa nIce beTA hatA. e vakhate AkAzamA sundara " grahayoga " thayo hato. AcAryajIe atyAre zubha ane baLavAn 9. digambara granthakAro kahe che ke zrI samantabhadrasUrie jIvasiddhi, tattvAnuzAsana, prAkRtavyAkaraNa, pramANapadArtha, karmaprAbhRta TIkA, ane gaMdhahastibhASya graMtho banAvyA hatA je hAla maLI zakatA nathI. digambara vidvAno samantabhadra-zrAvakAcAra ( ratnakaraMDaka upAsakAdhyayana ) ne paNa teonI kRti mAne che, paNa jema kuMdakuMdazrAvakAcAra, umAsvAmIzrAvakAcAra vagere nakalI graMtho te AcAryAnAM nAma para caDAvI devAmA AvyA che tema A zrAvakAcAra mATe paNa banyuM hoya e svAbhAvika cha, athavA A granthanA vidhAtA laghu-samantabhadra hoya e paNa saMbhavita che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha 36 muhUrta che ema jANIvI0 ni0 saM0 1464 vi0 saM0 994mAM sarvadeva pramukha ATha ziSyone eka sAthai AcAryapada AyuM. " tamArI ziSyasaMtati vaDalAnI jema phelAze " ema AzIrvAda Ayo, ane pachI saparivAra ajArI tarapha vihAra karyo. A rIte vaDanI nIce sUripada prApta thavAthI A0 sarvadevapUrine ziSya parivAra " vaDagaccha " rUpe prasiddhi pAyo. khare khara! A0 sarvadevasUrino parivAra vaDanI jema zAkhA prazAkhAthI phUlyo phAlyo che. atyAra sudhImAM nAgendra vagera gacchoe aneka peTA gacchono janma Apyo hato. A rIte parasparamA sahayogI kula 84 gaccho banI cUkyA hatA. je darekamAM vaDagacchanI pradhAnatA hatI. e vastu mAnI zakAya che ke caMdrakula, pUrNatalagaccha, nANakapurAyagaccha ( zaMkhezvaragaccha ), kAlikAcArya gaccha-- bhAvaDAgaccha, huMbaDagaccha, maladhArIgaccha, thirApatrIyagaccha, caitravAlagancha, brAhmaNa gaccha ( zAkhAgaccho) vagereno vaDagaccha sAthai ghanISTha saMbaMdha hato. pArzvanAthasaMtAnIya upakeza ( osavAla - kavalA ) gaccha paNa vaDagacchano sahakArI gaccha hato. je vAta tapagaccha, vaDagaccha ane kavalAgacchanA ghaniSTa saMbaMdhI pratyakSa che. tapagaccha ane kavalAgacchanI abhinnatA e paNa zrI gautamasvAmI ane zrI ShivAmInA siddhAMto Aja paryaMta avikRta dazAmAM surakSita hovAnuM pariNAma che. " 10 atyAra pahelAM caityavAsa cAlU thayo hato. durbhAgye teNe have amaryAdita rUpa dhAraNa kartuM hatuM, jene rokavA mATe A0 vardhamAnasUra, paramasaiddhAntika - sauvIrapAyI A0 municaMdrasUri, A0 AryarakSitasUri are ekadhArI prayatna cAlU karyo. temanA saMgIna prayatnathI caityavAsa tUTyo ane poSALo vadhavA lAgI. A tarapha 84 gacchono paNa ghasAro thato cAlyo, pariNAme muslImayuga sudhImAM ghaNA gaccho nirvaMza thaI gayA. jenA zramaNopAsako adhikAMza tapagacchamAM AvI maLyA che. aMte gaNyAgAMThyA gaccho vidyamAna rahyA hatA. vaDagacchanA zAsanakALamAM samAcArIbhede punamiyA ( vi0 saM0 1959), cAmuMDika (pi0 saM0 1201), [ jainayuga varSa - 3 pR0 235] kharatara ( 1204 ), aMcaLa che, jenA patra 5. caMdragaccha, 10. eka bALabodhapaTTAvalImAM vijayajinendrasUri (vi0 saM0 1851 ) sudhInI paraMparA 9 che temAM lakhyuM che ke tapagacchanA tera besaNA (pATIyA - gAdI ) che. te A pramANe:--- 69. tapagaccha, 2. sAMDeragaccha, 3. caudasIyAgaccha, 4. kamalakalasAgaccha, 6. koTIvaga cha, 7. katakapurAgaccha, 8. koraMTagaccha, 9. citroDAgaccha, 10. kajjapurA, 11. vaDagaccha, 12. osavAlagaccha, 16. maladhArI gaccha. e tapagacchanA tera besaNAnI samAcArI eka che." AA uparAMta bharuacchA, thaMbhaNA, gaMdhArA, pAlanapurA, bhInamAla, nAgorI, bArejA, ghodhArA vagere gAmapratibaddha tapagacchanI ja zAkhAo hatI. jenI vaMza paraMparA Aje vidyamAna nathI. 11. vicArazreNIpariziSTamAM vi0 saM0 1144mAM kharataramatanI utpatti mAnI che. cha kalyANavanI prarUpaNA AdinI apekSAe A sAla saMbhave che. kharataragacchanA zrAvaka banArasIdAse vi0 saM0 1680mAM digambarIya terApaMtha kADhela che. 1 fy Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa (1213), sArdhapunamiyA (1236), Agamika (1250 ) vagere gaccho-mato nikaLyA che. nAgorItapagacchamAMtho pAyacaMda (vi. saM0 1572) tathA brahmamata nikaLyA che. je paikInA keTalAeka Aja vidyamAna che. nAgorI tapagacchamAM vaDagacchanI samAcArI hatI. A rIte vaDagaccha e nirgranthagacchanuM pAMcamuM nAma che. -(gurvAvalI, tapagacchapaTTAvalI, bhASApaTTAvalI.) bhagavAn zrI mahAvIra svAmInI 44mI pATe A0 zrI jagaccaMdrasUri thayA. teo A0 zrI somaprabhasUrinA laghu gurubhrAtA A0 maNiratnasUrinA ziSya hatA, paramasaMvegadhArI hatA. temane yogya jANI gurujIe AcAryapada pradAna karyu. teonA samayamA pramAdane lodhe baDagacchamA kriyAzaithilya avI gayu hatuM. eTale A0 jagaccaMdrasUri kriyodvAra karavAne utsuka hatA. atyAra pahelA A0 dhanezvarasUrie caitrapuramA bha0 mahAvIra svAmInI pratiSThA karI, tyArathI teno ziSya-parivAra "caitravAla" gaccha tarIke khyAti pAmyo hato. vikramanI teramI sadInA cothA caraNamA A0 bhuvanacaMdrasUri tathA u0 devabhadra gaNI caitravAlagacchanA zAsaka hatA. upAdhyAyajI saMvegI, zuddha cAritravAn, guNavAn , AgamavedI tathA zuddha samAcArInA gaveSaka hatA. A0 jagatcaMdrasUrine temano yoga maLyo. sUrijonA sAttvika cAritra temanI para uMDI asara karI. temaNe A Adarza tyAgIne adhika utsAhita karyA, ane banee sahayogIpaNe kriyoddhAra karavAno nirNaya ko. A0 jagatcaMdrasUrie vi0 saM0 1273mAM vaDagacchamAM u. devabhadra gaNI tathA svaziSya davendranI sahAyathI kriyoddhAra karyo, ane yAvajjIva sudhI Ayabila tapa karavAno abhigraha lIdho. saMbhava che ke-gurudeve temane A ja prasaMge AcAryapada pradAna karyu haze. tyArapachI A0 somaprabhasUrie bhinnamAlamA ane A0 maNiratnasUrie be mAsa pachI thagadamAM svargagamana kayu. ___ paM0 khuzAlavijayajInA kathana pramANe " A0 jagatcaMdrasUrie kriyodAra ko eTale nANAvAla, koraMTaka, pIpalika, vaDa, rAja, caMdragaccha ityAdi aneka zAlAdhArI AcAryoe temane zuddha saMvegI oLakhI teonA hAthe ja kriyodAra karo temanI AjJAno svikAra karyo hato." A yugamA mahAmAtya vastupALa ane tejapALa jainasamAjanA tejasvI puSpadanto hatA. teganA zatrujayanI yAtrAnA saMghomAM nAgendragacchIya A. vijayasenasUri, caitravAlagacchIya A0 bhuvanacaMdrasUri, vaDagacchIya A0 somaprabhasUri, A0 maNiratnasUri, A. jagatcandrasUri vagere 11 zvetAmbara AcAryo sAthe hatA, evo ullekha maLe che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha arthAt A0 jagatcandrasUri mantrI vastupALa - tejapAle kADhela zatruMjayanA saMghamA sAthai hatA eTalaM ja nahIM kintu temaNe karAvela giranAra - AbunI pratiSThAmAM paNa teo hAjara hatA. A0 jagatcandrasUri vihArAnukrame saM0 1285 mAM mevADamAM AghATanagaramA pavAryA. mevADapati rANo jaitrasiMha sUrijInA darzana mATe Agyo.' 12 bAra bAra varSonA AMbelanA tapathI tejasvI, zuddha cAritranI prabhA pADato dedIpyamAna kAMtipiMDa jotAM ja rAgAnuM zira sUrijInA caraNamAM jhukI gayuM. te sahasA bolyo ke--- 38 "aho sAkSAt tapAmUrti che" ema kahI cittoDAdhiza rANA jaitrasiMhe vIranirvAga saMvat 1755 vikrama saMvat 1285 mAM AcArya zrI jagatcandrasUrine " tapA" nI padavIthI alaMkRta karyA, tyArathI ono ziSya parivAra " tapagaga" nAmazrI prasiddhi pAmyo. e sIsodiyA rAjavaMze paNa tapagacchane potAno mAnyo che pachInA mevADanA rAjAonI vijJaptio, nagarazeThanA kuTumbano sabaMdha ane tapagacchIya AcAryo - zrI jonuM Aja sudhI thatu sanmAna A vAtanI sAkSI pUre che. A. jagatcandrasUri jevA tyAgI hatA, tapasvI hatA tevA ja vidyAniSNAta hatA. temane ajArInI sarasvatI pratyakSa hatI. teoe AghATamAM vAdaprasaMge 32 digambara AcAryone jItyA hatA AthI rANA siMha sUrijI hIrAnI jema abhedya mAnI " 'hIralA " nuM bIruda ApI hIralA zrI jagatcandrasUri e nAmI saMbodhita karyA. teonuM nAma Aja paga gauravantu che. AcAryazrI vi0 saM0 1287mAM mevADanA "vIrazAlI " gAmamAM svarge padhAryA. u0 devabhadrajI A0 bhuvanacaMdrasUrinA ziSya hovA chatAM A0 jagat candrasUrine guru samAna mAnatA hatA, AthI temanA ziSyo paNa caitravAlagacchIya kahevaDAvA chatAM A0 jagatcandranA ziSya tarIke oLakhAvavAnuM abhimAna letA hoya to te paNa banavA joga che. 12. udaipurathI lagabhaga 1 mAIla dUra AhaDa " che, je itihAsa - prasiddha junI nagarI che. ahIM cAra jinAlayo maujUda che. ahIMnA bAvana jinAlaya mandiro khudabakhuda batAvI Ape che ke te mandiro ghaNA prAcIna che. mahArANA udayasiMhajIe vi0 saM0 1624 lagabhagamAM udayapura vasAvI tyAM rAjadhAnInI sthApanA karI. tyAra pachI AhaDanI jAhojalAlI osarI hoya ema lAge che. -- ( mu0ma0 zrI vidyAvijayajIlikhita " udayapuranAM mandiro " zrI jaina satya prakAza" pu0 1, aM0 10, pR0 318 - 319. ) vi0 saM0 1285mAM mevADano adhipati rANo jaitrasiMha hato jenA prAcIna zilAlekhomAM jayatala, jayasala, jayasiMha ane jayatasiMha nAma paNa maLe che. bApA rAvalanA vaMzamAM rAjA raNasiMhanA vakhatathI "rANA" zAkhAno prAdurbhAva thayo che. te zAkhAmAM anukrame kSemasiMha, sAmaMtasiMha, kumAra siMha, manthanasiMha, padmasiMha ane jaitrasiMha rANAo thayA. rAjA jaitrasiMhanA vi0 saM0 1270thI 1309 sudhInA zilAlekho maLe che. A rAjA mahAparAkramI, vIra hato. temaNe cha lar3AImAM jaya prApta karyo hato. - ( sukhasaMpatarAya bhaMDArIkRta " bhAratIya rAjyoM kA itihAsa. " ) "" Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa A0 jagatcandrasUrine be pradhAna ziSyo hatA. 1. A0 zrI devendrasUri--teo laghu vayamA dikSIta, parama tyAgI, samartha granthakAra ane lAnA varaghoDe caDelA navIrA yuvAnane paNa lagnanA divase ja dIkSita banAvI zake evI amogha zaktimALA hatA. teo A0 jagatcaMdrasUrijIne kriyoddhAranA kAryamAM ananya sahAyaka hatA. A sUrijInuM vi0 saM0 1327mAM mAlavAmA svarga gamana thayu. A0 vidyAnandasUri tathA A0 dharmaghoSasUri (u0 dharmakIrtijI) vagera teonA ziSya hatA. temanAthI "laghupozALa" zAkhA nikaLI che. 2. A0 vijayacandrasUri----u0 devabhadragaNinI kRpAthI teone dIkSA, jJAna tathA sUripada (vi0saM0 1288mAM ) prApta thayela che. temane vijayasenasUri, padmacaMdasUri, kSemakIrtisUri (saM0 1332mAM kalpabhASya TIkAkAra) vagera ziSyo hatA. temanAthI "vaDIpoSALa'' zAkhAno Arambha thayo che.13 vikramanI teramI zatAbdIthI A0 jagatcandrasUrinA ziSyo te tapagaccha, ane temanA gurubhAInA ziSyo te vaDagaccha, A rIte nAmAMtara bheda thayo. bAkI A banne gacchomA siddhAMtanI ekatA, samAcArInI samAnatA, kriyAnI abhedatA tathA haraeka prakAranA sabaMdho pUrvavat dhanISTha ja rahyAM che. tapagacchanA muniono " digbaMdha" A pramANe che ----- " koTikagaNa, cAMdrakula, vajrIzAkhA, tapagaccha." vagere vagere. A rIte nirgranthagaccharnu muTuM nAma tapagaccha che. jemAM Aja 664 sAdhuo vidyamAna che.14 ------( A0 zrI munisuMdarasUrikRta gurvA lI, u0 zrI dharmasAgarakRta tapagaccha-paTTAvalI, paTTApalI samuccaya bhAga-1, paM0 khuzAlavijayagaNIkRta hastalikhita pR0 41nI bhASApAvalI vagere.) bhaviSyavANI upara darzAvala itihAsanA parizIlanayI e nahI thAya che ke pArzvanAthasaMtAnIyomA kaMvalAgaccha, zvetAmbaromA tAgaccha ane AjIvika-digambomA mULasaMgha e paraMparAgata pradhAna zAkhAo che. tapagacchanA abhyudaya sUcaka bhinna bhinna devI-vacano prApta thAya che. 13. vaDIpoSALa zAkhAnA AcArya jJAnacandrasUri (athavA jJAnasAgarasUri )nA lahiyA "lAMkA" panamiyAthI vi0 saM0 1508mAM kAmata nikalyo. te ja paraMparAmAMthI vi. saM. 1709mA TuMDhakamata (bAvIza TolA) ane vi. sa. 1818mAM terApaMthImata nikAlyA che. 14. hAla jaina sAdhuonI saMkhyA ekandare nIce pramANe che :--- tapagaccha sAdhu-664, (sAdhvI 1200), kharataragaccha-sAdhu 40, aMcaLagaccha-sAdhu 25 thI 30. pAyacandatapagaccha-sAdhu 10 thI 12, tristutikatapagaccha-sAdhu 15, sthAnakamArgI-sAdhu 750, (sAdhvI 140.) terApaMthI-sAdhu 115, digambarI sAdhu-20 thI 23, (AryikA-2). A saMkhyA anumAne lakhela che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha 66 17 vikramanI caudamI sadInA prArambhamAM zAsanadevIe saMgrAma sonIne jaNAnyuM ke- 'he saMgrAma ! bhAratamA uttamottama guru A0 zrI devendrasUri che, teno munivaMza vistAra pAmaze ane yugaparyaMta cAlaze. tuM e gurunI sevA kara. - ( gurvAvalI, zloka - 138) vikramanI caudabhI sadInA uttarArdhamA kharataragacchIya AcAryavarya zrI jinaprabhasUrane padmAvatI devIe pratyakSa thaI jaNAnyuM ke 40 " tapagacchano dina pratidina abhyudaya thaze mATe tamo tamArAM stotro tapagacchanA vartamAna- vidyamAna AcArya zrI somatilakasUrine samarpita karo. " -- (A0 jinaprabhasUriziSya Adiguptaracita siddhAMtastavAvacUri ) mANibhadravIre A0 zrI vijayadAnasUrine svapnamAM kahyaM ke" tamArA gacchanuM kuzalapaNuM karIza. tamArI pATapara vijaya zAkhA sthApajo. --- (paM khuzAlavijayakRta bhASA - paTTAvalI, saM0 1889 je0 va0 13 zukravAra, sirohI ) vAstavika rIte joI zakAya che ke A jainazAsanasaMrakSaka ane hitavAdI devadevIonI bhaviSyavANI atyAra sudhI nirapavAda sAcI paDI che. ApaNe paNa prastuta nibandha samApta karatAM punaH punaH e devIvacanonI nirantara saphaLatA icchI viramIe. jainaM jayati zAsanam vIra ni0 saMvat 2462, kArtika punama, DAvalA, amadAvAda. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 41 jainAcAryono aupadezika prabhAva lekhaka-munirAja zrI nyAyavijayajI ( dIlhIvAlA ) jaina-saMskRtinI ahiMsA ane tyAga-vairAgyanI bhAvanA Aje jagaprasiddha che. enI pAchaLa eka prabala ane svataMtra saMskAra, baLa ane bhAvanA chupAyAM che. eja bhAvanAnA baLe jainadharma ane jainasaMskRti avicala-zudrasthAna pAmI zakela che. ane enuM mULa jainatIrtha karo ane temano ziSyasamuha, AcArya banda ane sAdhugaNa che. zrI tIrthaMkara, gaNadhara mahArAjoe sthApita jaina-saMskRtinA pracAra mATe temanI pachInA sAbusamUhe ughADe mAthe ane khulle page bhAratamA vicarI ghago upakAra ko che. jema eka vRkSamAMthI aneka DALIo ane zAkhAo phUTe tema jainadharma bhAratanA khuNe khugAmA phelAyo; chatAMye jainadharmanI saMskRtine kyAMya AMca AvayA dIdho na hoya ke kyAya uNapa thavA na dIdhI hoya to e jainAcAryone ja AbhArI che. jyAM jyAM e tyAga ane tapanI mUrtisamA, zAMtinA avatAra jaina munio paheAMcyA tyAM tyAM temaNe amI ja varSAcyA. parama zAntithI upadezadhArA varSAvI saMsAranA trividha tApathI pIDAtA mAnavasamUhame parama zAnti arpavAnuM kAma emaNe karyu che. ___ A sivAya zuM sAhityakSetre ke dharmakSetre, zuM zilpakSetre ke kalAkSetre jainasaMskRtine e sUripuMgavoe apUrNa nathI rahevA dIdhI. A badhuM karavA sAthe jainadharmanA upAsako vadhAravA mATe paNa temaNe purepuru lakSya Apyu che. rAjAmahArAjAothI laine garIbonAM jhupaDAM sudhI pahoMcI jaI zramaNa-saMskRtino pravAha temaNe vahevaDAvyo che. moTA moTA kubera bhaMDArIo, cakravarti sagA rAjAo, mahAmutsado maMtrIzvaro ane Ama janatAne temaNe zramaNa-saMskRtinA divyAmRtanuM pAna karAvI ahiMsA, saMyama, ane zAMtino DiDimanAda vagADyo che. Aje emanAM e bayAM kAryAno paricaya ApavAno samaya nathI ane eTalaM sthAna paNa nathI. eTale A tapagaccha-zramaNa-vaMzavRkSamA mukhya mukhya jainAcAryonA aupadezika prabhAvano paricaya ApavA dhAruM chu, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha __ bhagavAn mahAvIre je vRkSanuM bIjAropaNa kayu hatuM tene siMcavAnuM tenuM rakSaNa karavAnuM kArya sAvuonA ja hAthamAM ha. bhagavAn mahAvIra deve tatkAlIna bhAratanA ghaNA rAjAo upara jainasaMskRtinI prabala chApa pADI hatI. temAM mukhya-magadha samrAT zreNika, teno rAjavaMza, tenA uttarAdhikArI ajAtazatru-koNika che. tyArapachI vaizAlInA gaNasattAka rAjyanA pramukha mahArAjA ceDA ane teno samasta rAjavaMza bhagavAn mahAvIranA parama upAsaka hatA eTaluMja nahiM kintu jainasaMskRtinA poSaka ane saMrakSaka paNa hatA. AvI ja rIte ujjayinIpati caMDapradyota, udAyana, kAzI ane kozalanA licchavIo vagera aneka rAjAmahArAjAo prabhuvIranI amRtavANInuM pAna karI zramaNa-saMskRtinA anurAgI banyA hatA. __ bhagavAn mahAvIranI ziSya-paraMparAe paNa e ja prathA vAlu rAkhI dharmanA prabhAva ane pracAra mATe rAjAmahArAjAone upadeza ApayAno cAlu rAkhyo hato. jenA aneka purAvA, prabala aitihAsika pramANo, zilAlekho, aitihAsika graMtho ane prazastio dvArA upalabdha thAya che. (2) jaMbUsvAmI bhagavAn mahAvIranA dvitIya paTTadhara ane antima kevalIe, binyAcala parvatanI taLeTImA rahelA jayapuranA kAtyAyana gotrIya rAjA jayasenanA putra prabhavAjI ke jeo potAnA 499 sAthIdAro sahita corI ane dhADa pADavAno dhaMdho karatA temane, potAne ja ghera corI karavA AvatAM pratibodha ApI potAnI sAthe ja bhAgavatI dIkSA apAvI. (3) prabhavasvAmI temaNe potAnI pachI jaina-zAsanano bhAra seAMpavA tatkAlIna jaina saMghamAM yogya vyakti na jobAthI potAnA ziSyone mokalI yajJakartA prasiddha brAhmaNa paMDita zayyaMbhavane pratibodha pamADyo ane yajJasthaMbha nIce rahela zrI zAntinAthajInA biMdhanAM darzana karAvI satyadharmanu bhAna karAvyu. ane temaNe tyAMthI prabhavasvAmI pAse AvI dIkSA lodhI. temaNe dazavakAlika sUtra banAvyu. prabhavasvAmI vIranirvANa saMvat 75 mAM svarge gayA. ratnaprabhasUri osavAla jJAtinI utpattinA mUlabhUta mahApuruSa A AcArya mahArAja che. vikrama saMvat cAraso varSa pUrve bhinamAla nagarImAM bhImasena nAme pratApI rAjA rAjya karato hato. tene zrIpuMja ane upaladeva nAme be putro hatA. kAraNavazAt bannemA matabheda paDavAthI nAno putra upaladeva rAjya choDI cAlI nIkaLyo ane dilhInA rAjAnI rajA lai teNe maMDovaranI pAse ja upakeza athavA osiyA nagarI vasAvI. osIyA nagarI ghaNI lAMbIcoDI hatI ane temAM vastI paNa puSkaLa hatI. ekavAra Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 43 rAjAe pArzvanAtha prabhunA sAtamA padhara AcArya zrIratnaprabhari pAMca so ziSyo sahita padhAryA, anetyAM najIkanI luNAdinI nAnI pahADImAM jai tapasyA ane svAdhyAya karavA sAthe dhyAnamagna rahevA lAgyA. nagarajano ne rAjAne A parama tyAgamUrtinI upadezadhArAe zuddha dharmanA anurAgI banAvyA. ekavAra rAjaputrane sarpa karaDyo lAbhanuM kAraNa jANI AcArya mahArAje enuM viSa dUra karyu. tyAra pachI AcArya mahArAjanA upadezathI osiyA nagarInI samasta janatAe jainadharma svIkAryo. ane tenA samasta kuTumbovarge paNa bahu ja zraddhApUrvaka jainadharma svIkAryo. rAjaputonI kuladevI cAmuMDAne pADA ne bakarAno bali caDhato e paNa AcArya mahArAjanA upadezathI baMtra thayo. rAjamaMtrI uddaDe osiyA nagarImAM prabhu zrI vIratuM maMdira baMdhAtryuM ane AcArya mahArAje tenI pratiSThA karo. Aja samaye koraMTAmAM paNa vIra prabhunA maMdiranI pratiSThA AcArya mahArAje karelI che. Ane mATe nIce pramANe pramANa maLe che : 46 saptatyA (70) vatsarANAM caramajinapatermuktajAtasya varSe, paMcamyAM zuklapakSe suhagurudivase brahmaNaH sanmuhUrte / ratnAcAryaiH sakalaguNayutaiH sarvasaMghAnujJAtaiH, zrImadvIrasya fare bhavazatamathane nirmiteyaM pratiSThAH // 1 // upakeze ca koraMTe tulyaM zrIvIrabimbayoH / pratiSThA nirmitA zaktyA zrIratnaprabhasUribhiH // 2 // osIyAnagarInA rAjaputoe ja jainadharma svIkArye eTalaM ja nahi kintu osIyA nivAsI samasta jAtie jainadharma svIkAryo. bhagavAn mahAvIra pachI jainadharmanA pracAranuM mIzana sthApanAra A AcArya mahArAja che. vartamAna ausavAla samAjamAMthI bahudhA osavAlo A AcArya mahArAjanA upadezathI ja jainadharma pAmelA che. ratnaprabhasUra kyAre thayA A viSayamA vartamAna itihAsakAromAM matabheda che. parantu eTalaM to nirvivAda siddha che ke bhagavAn mahAvIra pachI lAkhonI saMkhyAmAM jaino banAvanAra A prathama ja AcArya thayA che. mULa ratnaprabhasUrijI nAmanA aneka AcAryo thayA eTale saMvatno nirNaya thavo muskela che. jaina granthomAM to vIranirvANa saMvat 70 no ullekha male che eTale meM paNa eja samaya svIkAryo che. 1. A zlokanA trIjA pAdamAM chaMdomaMga che ane keTalIka azuddhi paNa che, chatAM " jaina sAhitya saMzodhaka" nA prathama bhAgamAM je pramANe Apela che te ja pramANe akSarazaH ahIM Apela che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zrI tapagaccha (6) zrI bhadrabAhu svAmI teozrI yazobhadramUrinA ziSya hatA ane vIranirvANa saMvat 170mAM svarga pAmyA hatA. teo antima zruta kevalI hovA sAthe anepha niyuktionA ane ubasaggahara stotranA kartA hatA. temanA laghu bandhu varAhamihIre upadrava ko tyAre temaNe saMgharakSA karI hatI. temaNe dakSiNanA rAjAne pratibodhyo hato ane naMdavaMzanA rAjAone paNa upadeza Apyo hato. (7) zrI sthUlabhadrajI __teo zrI saMbhUtisUrijInA ziSya, naMda vaMzanA maMtrIzvara zakaTAlanA putra, kozAvezyAnA pratibodhaka ane eka samartha cAritradhArI hatA. naMdavaMzanA antima rAjAone pratibodha karanAra ane maurya samrATa candraguptane pratibodha pamADI jainadharmano upAsaka banAvanAra ane temanA dvArA jainadharmano khUba khUba pracAra karAvanAra teo hatA. vIranirvANa saMvat 215mA temano svargavAsa thayo. (8) Arya mahAgiri ane Arya suhastiyari sthUlabhadrajInI pATe A banne AcAryo thayA che. Arya mahAgirijI jinakalpanI tulanA karatA hatA. teo parama tyAgI ane mahAyogIzvara hatA. Arya suhastisUrijInA upadezathI avantinA bhadrA zeThANInA putra avantisukumAle dIkSA lIthI ane smazAnamAM kA ussaggadhyAne ja svarga gayA. te sthAne AcAryazrInA upadezathI tenA putre avanti pArzvanAthanuM bhavya maMdira sthApyu je tIrtharUpe pUjAyu. ane Arya suhastisUrijIe mauryasamrATa candraguptanA pautra azokanA pautra sampatine pratibodha pamADI parama AhetopAsakajaina banAyo hato. samprati rAjAe jainadharma svIkAryA pachI ujjayinImA sAdhuonI eka moTI sabhA ekatra karAvI ane AcArya mahArAja dvArA prAMtavAra sAdhuonA vibhAga karI Arya dezamA sarvatra sAdhuono vihAra karAvyo. A uparAMta anArya dezamAM paga sAdhuono vihAra karAvI jainadharmano pracAra karAvyo.' jainadharma svIkAryA pachI AcArya mahArAjanA upadezathI samrAT sampratie savA lAkha navIna jina-maMdira banAyAM, chatrIsa hajAra mandironA jIrNodvAra karAvyA, sAta so dAnazALAo banAvI, savA karoDa jinabiMba karAvyAM ane paMcAgu hajAra dhAtupratimAo karAvI. e rAjAne pratijJA hatI ke nirantara eka jinamaMdira banyAnI vadhAmaNI AvyA pachI daMnayAvana ka..2 samrAT sampratie maru dezamAM dhAMdhaNI nagaramAM zrIrAmapramasvAmIna maMdira baMdhAvyu. pAvAgaDhamAM zrI saMbhavajinanu, hamIragaDhamAM zrI pArzvajinanu, iloragiAramA neminAthanu, pUrva dizAmAM rohIzanagaramAM zrI supArzvanAthanu pazcimamAM devapattana (prabhAsapATaNa) mAM........jinanu, 1. himavaMtartharAvalI. 2. tapagaccha paTTAvalI, zrI. jai. ko. heralDa. 3. paTTAvalIkAra lakhe che ke A sthAna dakSiNamA che A sthAna bIjaM koI nahiM kintu prasiddha ilArAnI guphA ja che. purAtattva zodhakoe ilorAnI guphAnuM jaina-maMdira zodhI kADhavU joIe. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa IDaragaDhamAM zAMtinAthanu; ema A baghAM sthAne jinamaMdira baMgavyAM. rAjAe siddhagiri, sIvaMtagiri (sametazikhara haze ?), zrIzaMkhezvarajI, naMdIya (nAMdiyA), brAhmaNavATaka (bAmaNavADA, prasiddha mahAvIra svAmIna maMdira ) Adi sthAnonA saMgha kADhI saMghapati thayA ane rathayAtrA paNa kagavI hatI. samrAT sampratinA dharmaguru Arya suhastisUri so vaSarnu AyuSya pALI vIranirvANa saMvat 291mAM svarga padhAryA. ane rAjA 293mA svarge gayo. sampratie jainadharmano khUba pracAra ko che. TaeNoNDarAjasthAnanA kartA karnala TaoNDa lakhe che ke kamalameraparvatarnu zikhara, ke je samudra talathI 3353 phUTa uMcuM che tenI upara eka prAcIna suMdara jinamaMdira joyu. A maMdira e vakhatanuM che ke jyAre maurya samrATa candraguptano vaMzaja samprati marudezano rAjA hato. teNe A maMdira baMdhAvyu che. maMdiranI bAMdhaNI ati prAcIna ane bIjAM aneka jaina maMdirothI tadana vibhinna che. A maMdira parvata upara banyu hovAthI hajI surakSita che. -(TaeNoNDarAjasthAna, hindI, bhA0 1, khaM0 2, a0 26, pR0 721 thI 723). pATaliputramA (paTaNAmAM) azokano putra dazaratha (puNyaratha) rAjA banyo. tenI pachI vRddharatha (purANomAM ene bRhadratha kahyo che, ) gAdIe beTho. A bane rAjAo bauddha dharmI hatA. vRddharathane tenA senAdhipati puSyamitre mArI gAdI potAnA tAbe karI ane vIranirvANa saMvat 304mAM e pATalIputrano rAjA banyo. 9 susthita supratibaddha AryasuharitamUrijInI pATe A bane AcAryo thayA che. temaNe udayagiri upara kroDavAre sUrimaMtrano jApa ko hato tethI nirgranthaganchanuM nAma kauTIkagaccha paDyu. A AcAryanA samayamAM prasiddha mahAmeghavAhana khAravela thayelo che. vizAlAnA gaNasattAka rAyanA mukhya pradhAna-presIDenTa mahArAjA ceTaka, ajAtazatra-koNika sAthenA yuddhamAM, marAyA pachI teno putra zobhanarAya potAnA zvasura kaliMgAdhipati sulocana pAse jAya che. ane pachI tyAMno ja rAjA bane che. zobhanarAya potAnA pitAnI mAphaka parama jainadharmI hato. eNe kalIMga dezamAM AvelA kumArI parvata upara jaI yAtrA karI AtmakalyANa sAdhyu hatuM. tenI pAMcamI peDhIe caMDarAya kaliMgAdhipati thayo, je vIranirvAga saMvat 149 mAM kaliAnI gAdIe beTho. caMDarAyanA samayamA pATalIputramA AThamo naMda gAdI upara hato. e mahAlobhI ane adharmI hato. teNe kaliMga upara caDhAI karA kaliMgAne nabhraSTa karyu ane kumAragiri parvata upara magadha samrATa zreNike badhAvela jinamaMdira toDI temAMnI AdinAtha bhagavAnnI suvarNa pratimAne pATalIputra utAvI gayo. 1. tapagaccha paTTAvalI, zrI. jai. ko. heralDa. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha caMDarAya pachI tenI trIjI peDhIe kSemarAja kaliMgano rAjA banyo. vIranirvANa saMvat 227 mAM eno rAjyAbhiSeka zro. enA samayamA prasiddha maurya samrAT azoke kaliMga upara caDhAI karI kaliMgane manuM AjJAdhArI banAyuM. 46 kSemarAja pachI to putra DurAja kaliMgAdhipati thayo. te parama jainadharmI hato. teNe kumAragiri ne kumArI girI parvata upara zramaNone rahevA mATe 11 guphAo banAvI. vIranirvANa saMvat 300 mAM tenI pachI teno putra bhikkhurAja kaliMganI gAdIe beo. te parama vItarAgopAsaka ane nirbandhano bhakta hato. bhikkhurAjanAM traNa nAmo hatAM : bhikSurAja, mahAmeghavAhana ane khAravela. bhikSurAja atizaya parAkramI ane vIra puruSa hato. teNe potAnI prabala senAthI vijayayAtrA AraMbhI. magadha nareza puSyamitra yuddhamAM harAvI tene potAnI AjJA manAvI ane naMdarAja je AdinAtha prabhunI pratimA, kaliMga dezamAMthI aDI lAvyo hato e suvarNa pratimA pAchI kaliMgamAM lAvyo, ane kumAragiriparvata upara navIna maMdira baMdhAvI prasiddha zvetAMbarAcArya suprativaddhasUrijI pAse tenI pratiSThA karAvI. Arya mahAgiri ane Arya suhastisUrijInA samayamAM bArAvarSIya bhayaMkara duSkALa paDyo hato. te vakhate ghaNA tyAgI sAdhu-mahAtmAo tyAM anazana karI svarge sivAcyA hatA. e duSkALanA prabhAvathI AgamajJAna kSINa thatuM jatuM joi kaliMgAdhipati khAravele prasiddha prasiddha jainasthavirone kumArIparvata upara ekatra karyA, jemAM Arya mahAgirajInI paraMparAnA Aryavalissaha, bodhilIMga, devAcArya, dharmasenAcArya, nakSatrAcArya vagaire baso sAdhuo, temaja Arya susthita ane supratibaddha tathA 'umAsvAti, zyAmAcArya vagaire RNa so sthavirakalpI sAdhuo ekatra thayA hatA. AryA poiNI pramukha traNaso sAdhvIo AvI hatI. kaliMgarAja, bhikSurAja, sIvaMda, cUrNaka, selaka vagere sAtaso zramaNopAsako ane kaliMga mahArANI pUrNamitrA Adi sAtaso zramaNopAsakA -zrAvikAo ekatra thai hatI. kaliMgarAjana vinatithI aneka sAdhuo ane sAmnIo magadha, mathurA, baMga Adi dezomAM dharmapracAra mATe nokaLyA, ane Agamavit pUrvadharoe Agamano saMgraha karyo. rAjAnI vinatithI zeSa bacela dRSTivAdano paNa saMgraha karyo. AtrI rIte A rAjA dvAdazAMgIno saMrakSaka banyo. 1. tattvArthasUtra sabhASyanA kartA. vIra nivANanI cothI zatAbdimAM svarga. prazamarati, zrAvakaprajJapti Adi pAMcaso prakaraNagraMthonA racayitA. 2. pannavaNAsUtranA kartA. vIranirvANa saMvat 367mAM svarga. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa A mahApratApI, parama jainadharmI rAjA khAravela vIranirvANa saMvat 330 pachI svarge gayo. bhikSurAja pachI teno putra vakrarAya kaliMgano rAjA thayo. te paNa parama jainadharmI ja hato. te vIranirvANa saMvat 362mAM svarge gayo. tenI pachI teno putra viduharAya kaliMgarAja banyo. te paNa parama jainadharmI hato ane jaina sAdhuono parama bhakta hato. te vIranirvANa saMvat 395mA svarge gayo. kAlikAcArya A nAmanA cAra AcAryo thayA che. temAMdhI ahIM to gardabhillocchedaka ane saMvatsarI pAMcamanI hatI te cothanI karanAra kAlikAcAryano saMbaMdha jaNA, chaM. vizeSa mATe itihAsapremI munirAja zrI kalyANavijayajI likhita "AryakAlaka'' jUo. kAlikAcArya dhArAvAsa nagaranA rAjA vIrasiMhanA putra ane bharucanA rAjA balamitra bhAnumitranA mAmA thatA hatA. kAlikAcArye jainAcArya guNAkaramUrijInA upadezathI jainI dIkSA lIdhI hatI. temanI sAye emanI bahena sarasvatIe paNa dIkSA lIdhI hatI. dIkSA lIdhA pachI TuMka samayamAM ja kAlaka kAlikAcArya bane che, ane vihAra karatA ujjayinI Ave che. tyAM temanAM bahena sarasvatI paNa sAdhvIpaNAmAM che. temanu rUpa ane lAvaNya joI e brahmacAriNI sAdhvInu ujjayinInA gardabhillarAjA balAtkAre haraNa kare che. kAlikAcArya tene choDAvavA badhA prayatna kare che paNa duSTa rAjA nathI mAnato. ante e durbuddhi rAjAnI sAna ThekANe lAvavA kAlikAcArya irAna dezamA 96 khaMDiyA rAjAone ekatra karI hinda upara caDhI Ave che. ante bhISaNa yuddha thAya che, gardabhilla mRtyu pAme che ane kAlikAcArya pavitra sAdhvIne choDAve che. zaka loko TuMka mudata ujjayinInu rAjya bhogave che ane pachI balamitra-bhAnumitra tyAMnA rAjA bane che. balamitra-bhAnumitra AcArya mahArAjanA upadezathI jainadharma svIkAre che. rAjAnA AgrahathI AcArya mahArAja bharucamAM (ujjayinI paNa kahe che) caturmAsa rahyA che, parantu maMtrInI khaTapaTathI tyAMthI vihAra karI dakSiNamA pratiSThAnapuramA rahe che. tyAMno rAjA AcAryatA upadezathI AkarSAI temano bhakta bane che ane bhAdaravA zudi pAMcamanuM vArSika parva rAjAno ati AgrahathI caturthIlA divase karavAnuM nakkI thAya che. je prathA adyAvadhi cAle che. paMjAbamAM bhAvaDAgacchanA sthApaka A ja AcAryavarya che. kAlikAcArya jabbara yuga-pravartaka puruSa thayA che. temaNe rAjyakrAMti karavA sAthe dharmakrAMti paNa karI balamitra-bhAnumitrane ane pratiSThAnapuranA sAtavAhanane tema ja IrAnanA zAkhione pratibodhI jainadharmano upadeza Ayo hato. teo vIranirvANa saMvat 460 lagabhagamA svarge gayA.2 1. himavaMta therAvalInA AdhAre, lekhaka munirAja zrI kalyANa vijayajInA lekhanA AdhAre. 2. vizeSa mATe prabhAvakacaritra juo. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha ___ Arya khapaTAcArya Arya khapaTAcAryajI kAlikAcAryanA bhANeja balamitra ane bhAnumitranA samayamA bharucamA thayA hatA. temaNe baudvone vAdamAM jItI tyAMna prasiddha azvAvabodha tIrtha jainasaMdhane tAbe karAvyuM hatuM. temaNe guDazarakhapuramA yakSano upadrava nivAryo hato ane tyAMnA baudravAdi vRddhakarane jItIne tyAMnA rAjAne pratibodha karI jainadharmI banAvyo. e ja samayamAM pATalIputramA zuMgavaMzano rAjA dAhaDa-devabhUti hato. teNe brAhmaNonA kahevAthI evo hukama ko hato ke jaina sAdhuo rAjAne praNAma kare ane dareka darzanavALA svasiddhAMta choDI de. je Aq nahi kare-rAjAjJA nahi mAne-temane prANadaMDanI sajA thaze. AthI jaina-zramaNo khaLabhaLyA ane mahAvidyAsiddha khapaTAcAryane bharucathI bolAvyA. AcArya rAjAne ane brAhmaNone sajA karI satyadharmanuM bhAna karAvyu ane ante tyAMnA brAhma gone jainI dIkSA ApI, rAjAne pratibodhI jaina banAvyo.' prabhAvakacaritramA Arya khapaTanI sAthe temanA ziSya upAdhyAya mahendranuM nAma paNa maLe che. Arya khapaTanI pAse parama prabhAvika pAdaliptasUrie abhyAsa ko hato. vIranirvAga saMvat 480mAM AcAryazrIno svargavAsa thayo hato. pAdaliptasari A mahAn vidyAsiddha ane prabhAvaka AcArya thayA che. temaNe pATalIputranA rAjA muruMDane pratibodhI jainadharmI banAyo. tema ja mAnakheTanA rAjakRSNarAjane upadeza ApI jainadharmI banAvela che. kRSNarAnA ane tenI sabhA AcArya mahArAja upara atizaya anurAga dharAvatI. AcArya zrI ghaNo vakhata tyAM rahyA che. bharucamAM brAhmaNoe uThAvela upadrava temaNe TALyo. pratiSThAnapuranA sAtavAhanane paNa upadeza ApI jainadharmagAM vadhu dRDha banAyo. temanA gRhastha-ziSya mahAyogI nAgArjune AcAryazrInA nAmatho zatrujayanI talATImAM pAdalitapura vasAvyu je atyAre pAlItANA kahevAya che. tyAM zatrujaya upara temaNe vIracaitya banAyuM ane pAdaliptasUrijInI pratimA paNa banAvarAvI. AcArya mahArAje taraMgalolA, nirvANakalikA, praznaprakAza Adi graMtho banAvyA che. kAlikAcArya, Arya khapaTAcArya ane pAdaliptasUri lagabhaga samakAlIna che. teo vIranirvANanI pAMcamI zatAbdimAM thayA che. teo zatrujayapara anazana karI svarga sidhAvyA. temaNe zakunikA vihArano jIrNoddhAra karAvyo hato. siddhasena divAkara AvRddhavAdisUrinA ziSya ane mahApratApI rAjA vikramanA pratibodhaka-dharmaguru hatA. emaNe baMgAlanA kurmArapuranA rAjA devapAlane pratibAdhI jaina banAyo hato. AcAryazrIe avanti pArzvanAthanI pratimA je brAhmaNoe dabAvI hatI tene bahAra kADhI hatI. prathama vIradvAtriMzikA racI ane pachI kalyANa 1. prabhAvakacaritra ane caturviMzatiprabandha, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Re mi - RE dhamaNa vaMzavRkSa maMdira stotra racyu jenA paMdaramA zloke mahadevajIneM lIMga phATyuM ane pArzvajinanI pratimA pragaTa thaI. temanuM saMskRta ane prAkRtajJAna bahu vizAla hatuM. temaNe samasta Agamone saMskRtamAM karavAno saMkalpa karIne " namo'rhatsidvAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH" prathama banAyuM. AnA prAyazcittarUpe vIravikramane pratibodhI jaina banAyo. rAjA vIravikrame jainadharma svIkArI siddhAcalajIno saMgha kADhayo, bharucanA azvAvabodha tIrthano joNIddhAra ko ane oMkAranagaramA vizAla jinamaMdira baMdhAvI jainazAsananI khUba prabhAganA karI. teo vikramanI prathama zatAbdinA mahAn AcArya hatA. teo jaina nyAyanA Adya sRSTA che. temaNe sanmatitarka, nyAyAvatAra, dvAtriMzikAo, kalyANamaMdirastotra Adi graMtho banAyA che. teo zrI dakSiNamA svarge padhAryA. nizIthacUrNimA ullekha pramANe to siddhasena divAkare jainAgamo upara paNa TIkAbhASya racyA haze. siddhasena divAkaranI sarvajJaputra tarIkenI jabarI khyAti che. (13) zrI vanasvAmI bhagavAn vajrasvAmIno janma AjathI 1967 varSa pUrva mAlaba dezamAM tumbavana gAmamAM thayo hato. temanI mAtAnuM nAma sunaMdA ane pitAnuM nAma dhanagiri hatuM, sunandA garbhiNI hatI tyAre dhanagirie siMhagirisUri nAmanA prasiddha jainAcAryanA upadezathI bhAgavatI dIkSA lIdhI. putra janma pachI mAtA putrane dhanagirine vhorAvI de che. vajra TuMka samayamAM jainAgamano jJAtA bane che ane bahu nAnI ummare bhAgavatI dIkSA lye che. zuddha ane uJcala cAritranA dhAraka banIne aneka labdhio meLave che. temanA samayamAM bArAvarSI bhayaMkara dukALa paDe che. te vakhate uttarApathanA saMghane dakSiNamAM laI jaI saMdha-sevA bajAve che, ane tyAMnA (purInA) rAjAne paNa prativodhI jainadharmI banAve che. purIno rAjA parama bauddhadharmI hato. paryuSaNanA divasomAM zuddha puSpa jinavarendra upara caDhAvayA nathI malatA. vajratvAmI te vighna dUra kare che. AvI ja rIte zatrujaya tIrthano uddhAra paNa teozrInA hAthe ja thAya che. pAMcamA ArAmA sauthI prathama jIrNoddhAra A AcArya mahArAje karAyo che. tIrtharakSaka devano upadrava TALI mahAmahenata ane prabala puruSArtha dAkhavI jAvaDazAha dvArA jIrNoddhAra karAvyo che. teo vikrama saMvat 114mAM svargavAsa pAmyA. (14) vajrasenari temanI pATe vajrasenamUri thayA che. temaNe sopArakanA jinadatta zreSThInA kuTumbane mRtyunA mukhamAthI bacAvyu ane tenA cAra putro nAgendra, candra, nivRtti ane vidyAdharAdine kuTumba sahita dIkSA ApI. A cAre mahAn AcArya thayA che ane temanA nAmathI cAra gaccho prasiddha thayA che. teo vikramanI bojI zatAbdi-bIranirvAga saMvat 620 mAM svarga pAgyA. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha mallavAdI A nAmanA traNa AcAryo thayA che : (1) prasiddha bauddhavAdi vijetA ane dvAdazAranayacakranA racayitA, (2) laghudharmottaranA nyAyabindu upara TippaNa kartA ane (3) jemanI kAvyazaktinI prazaMsA mahAmAtya vastupAle karI che te. ahIM ApaNe prathama mallavAdI ja levA che. teo vallabhInA zilAdityanA bhANeja ane bharucanA rAjaputra hatA. emaNe bahu nAno ummare mAtAnI sAye dIkSA lIdhI, ane TuMka samayamAM zAstrano sAro abhyAsa ko. pachI temane jainasaMghanI alpatA sAlI. ekavAra mAtAne jainasaMvanI alpatA- kAraNa pujyu, mAtAe kayuM tArA mAmAnI sabhAmA zvetAmbarAcAryano parAbhava thavAthI badhe bauddhonuM jora che. malla kahe che ke haM tyAM jaI jItI AvIza. zAzanadevInI kRpAthI saja thaI vIra tejasvI mallavAdI mAmAnI sabhAmAM jaI rAjAne vAdana AhvAhana kare che, bauddhAcArya vAda karavA Ave che paNa ante hAre che. A vAdamA evI pratijJA hatI ke je hAre te deza choDe. ante bauddho deza choDI cAlyA jAya che. zatrujayatIrtha je bauddhonA tAbAmAM gayuM hatuM te pALu meLa yuM ane rAjA zilAdityane jaina banAyo. temaNe bAra hajAra zloka pramANano nayacakra grantha banAvyo, jene mATe haribhadrasUrijI potAnA granthomAM temano bahu mAnapUrvaka ullekha kare che. tebha ja 24000 zloka pramANano jaina rAmAyaNano grantha-"padA caritra" banAvyuM. tema ja siddhasena divAkarajInA sanmatitarka upara suMdara nyAyavALI TIkA racI hatI. je upalabdha nathI. nayacakra uparanI temanI TIkA Aje jaina bhaMDAromAM kyAMka kyAMka maLe che. mULa grantha durlabha che. vikramanI chaTThI zatAbdInA A mahAn AcArya che. zrI hariguptamari zvetahaNatoramANa je vikramanI chaThI zatAbdImAM thayela che e rAjAne hariguptasUrijIe pratibodha karI jainadharmI banAvyA hato. jenA phalasvarUpa rAjAe bhinnamAlamAM zrI RSabhadevajI moTuM maMdira banAvyu. vikramanI chaTThI zatAbdImA A AcArya mahArAja thayA che. (20) mAnatuMgamari A AcArya bhaktAmarastotranA kartA ane dhArAnagarInA vRddha bhojadevanA dharmopadezaka hatA. vRddha bhojadevanI sabhAnA paMDito harSa, mayUra ane bANa bahu vidvAna hatA. teo mahAkavi ane paMDita hatA. temanI sAme bhaktAmarastotra banAvI temaNe rAjAne bahu camatkAra pamADyo hato ane jainadharmano khUba prabhAva phelAvyo hato. vikramanA sAtamA saikAnA A mahAn AcArya thayA. (vizeSa mATe prabhAvakacaritra juvo.) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 51 bappabhaTTIsari A paMcAla dezanA pratApI kSatriyarAja zrI surapAlanA putra hatA ane temaNe bahuja nAnI ummare moDhagacchanA pratApI AcArya zrI siddhasena pAse 807mAM dIkSA lIdhI ane 811mAM AcAryapada pAmyA. teo niraMtara 1000 hajAra zloka kaMThastha karatA. temaNe gopagirinA prasiddha AmarAjAne upadezIne jainadharmI banAvyo hato. rAjAe sUrijInA upadezathI zrAvakanAM agIyAra vrata lIdhAM, ane gopagirimA 101 gajapramANa jinamaMdira banAvyu, temAM 18 bhArapramANa suvarNanI zrI vIrabiMbanI pratiSThA karI. AcAryazrIe lakSaNAvatInA dharmarAjane pratibodhI jaina banAyo ane bauddhavAdi vardhanakuMjarane harAyo. tethI rAjAe temane 'vAdikuMjarakesarI"rnu biruda ApyuM. vAkpatirAja ke je dharmarAjanI sabhAno vidvAn paMDita hato teNe gauDavadha ane mahAmahavijaya kAvya raci bappabhaTTIsUrine ane AmarAjane amara banAyA che. lakSaNAvatinA senApatine pratibodhI AcArya:mahArAje tene bhAgavatI dIkSA Apo hatI. bApaTTI pUrijIe mathurA, meMDherA, aNahillapura, gopagiri, satArakakSApura AdimA pratiSThAo karI che. AcArya mahArAjanA upadezathI AmarAjAe siddhAcalajI ane giranArajIno saMgha kADhayo. giranAra tIrtha upara digaMbaro jhagaDo karatA hatA te epano haka tadana rada karI e tIrtha svataMtra zvetAMbarI banAvyu. saMghasahita prabhAsamAM caMdraprabhune vaMdana karavA paNa rAjA gayo hato. vAkpatirAjane antima samaye jainadharmI banAnyo hato. vi.saM. 800mAM bhAdaravA zudi bIje AcAryazrono janma ane 895mAM AcAryazrIno svargavAsa thayo. AmarAjA 890mAM svarge gayA. ____ AmarAja pachI teno pautra bhojadeva gAdIe beTho. te paNa jainadharmI hato. bappabhaTTIsUrijInA gurubhAI zrInannamarie tene upadeza ApI zrAvakanAM brato uccarAvyAM hatA. teNe mathurA, zatrujaya vagaire tIrthonI yAtrA karI hatI. zIlaguNasUri __ gUrjarezvara vanarAjanA rakSaka ane dharmaguru zIlaguNasUrijInA upadezathI pATaNa vi. saM. 802mAM vasyA pachI teNe paMcAsarA pArzvanAthana suMdara jinamaMdira baMgAvyu, teno maMtrI cAMpo paNa jaina hato. rAjAne jainadharma upara prema hato. caMdramUri gUjarAtano rAjA cAmuMDadeva temano parama bhakta hato. AcArya mahArAja mahAn vidvAna ane aneka vidyAnA dhAraka hatA. teo vi. saM. 991mAM thayA. 1. AmarAjAne eka vaizya patnI hatI, jenA vaMzajo-putro jainadharma pALatA ane jenI vaMzaparaMparAmAM karmAzAha thayA. temaNe zatraMjaya tIrthano uddhAra karAvyo, vizeSa paricaya mATe jubho "karmAzAha." Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wa 52 zrI tapagaccha sUrAcarya teo gUjagatanA rAjA bhIma bANAvalInA mAmA ane prasiddha jainAcArya zrI droNAcAryajInA ziSya thAya che. sUrAcArya bhImadevanA senAdhipati saMgrAmasiMhanA putra thatA hatA. bAlyAvasthAmAM droNAcArya pAse dIkSA lai DhUMka samayamAM ja teo prakhara paMDita thayA. anukrame potAnA pAMDityano prabhAva gUrjarAdhiza bhImadeva upara paNa pADyo. mAlavAnA prasiddha bhojarAje gUjarAtanI samAnuM ekavAra apamAna karyu hatuM eno suMdara javAba sUgacArya ja Apo zakyA hatA. temanI vidvatAthI AkarSAI bhoje temane dhArAnagarImA bolAvyA. tyAM paNa temaNe jainadharmaneA prabhAva pADyo. mahAmaMtrI vimale AbunAM jigaprasiddha jainamaMdiro baMdhAvyAM. te vakhate mahedramUrijIe dhAganagarInA sarvadevanA putra zobhanane dIkSA Apo tethI mAlavAmAM jainasAdhuono vihAra dhanapAle bhojarAjadvArA baMdha karAyo hato te sUrAcarye kholAnyo. temanA vakhatamA zobhanAcArya ane mahAkavi dhanapAla vagere prasiddha vidvAno thayA che. vikramanI agIyAramI zatAbdinA A mahAn AcArya hatA. (25) narasiMhamUrti A jainazAstranA pAragAmI ane mahAvidvAn hatA. temaNe narasiMhapuramAM yakSane upadeza ApI mAMsAhAra choDAvyo, khomANA rAjakulane pratibodha karI jainadharmI banAvyu ane te baMzamAMthI samudrakumArane pratibodhI dAkSA ApI. pAchaLathI te samudrasUri thayA. temaNe digaMbarAne vAdamAM harAbI nAgahRdatIrtha zvetAMbaronA kabajAmA karAvyu. teo vikramanI darAmI zatAbdinA mahAn AcArya hatA. jinezvarasUre ___ A rAjagacchIya zrIabhayadevasUri-ziSya ajitase nasUrinA ziSya hatA. dhArAno muMjarAja temno parama bhakta hato. teo 1050mAM vidyamAna hatA. jinavallabhasUri dhArAno rAjA naravara temane bahumAnanI dRSTithI joto. (32) pradyumnasUri mevADanA rAjA DhAlla (AlurAja)nA pratibodhaka A AcArya rAjAnI sabhAgAM digambarI vAdIne jItyo hato. teo sapAdalakSa, tribhuvanagiri Adi rAjAonA pratibodhaka hatA. A nAmanA bIjA paNa AcArya thayA che. mevADarAja-pratibodhaka A ja AcArya che ke bIjA eno hajI hu~ nirNaya karI zakyo nathI. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa (38) devari Ama hAlAranA rAjA karNasiMhane pratibodha karyo hato ane te rAjAe temane " rUpazrI " nuM biruda Apa hatu. 1004mAM mALavAmAM porugRhasthone pratibodhI temaNe poravADa jaina banAyA hatA. vAditAla zAntisUri 53 caMdrakulanA thArApadrIyagacchanA zrIvijayasiMhasarinA ziSya A AcArye prasiddha jaina kavi dhanapAlanI preraNAthI dhArAnA prasiddha rAjA bhojanI sabhAmAM jaIne suMdara prabhAva pADyo hato, ane vAdione jItyA hatA. bhImadeva bANAvalI paNa te AcAryazrIne ghaNuM mAna Apato. uttarAdhyayana sUtra upara nyAyayukta gaMbhIra bRhatTIkA temaNe racI che. temaNe 700 zrImAlI kuTumbone jaina banAyA hatA. rAjA bhoje temanI vAdazaktithI khuza thaI " vAdivetAla" nuM biruda Ayu hatuM. teo mahAvidvAn ane prakhara naiyAyika hatA. bhImarAjanI sabhAmAM paNa temane "kavIndra" ane " vAdicakravartinuM viruda ApavAmAM AyuM hatuM gurjarAdhipa bhImadeva ane mAlavAdhIpa bhojadeva manA tarapha bahu ja sanmAna ane bhaktithI jotA hatA. temaNe tharAdamAM cauhANone pratitrodhI jaina banAvyA hatA. vikramanI agIyAramI zatAbdinA A mahAn AcArya 1096mAM svarga pAmyA. cakrezvarasUri tema cAraso paMdara rAjakumArone pratibodha Apyo hato. teo 1997mAM thayA. madhArI abhayadevasUri gUjarAtanA rAjA karNadeve AcAryazrInAM tyAga, tapa ane ujjvala cAritrathI prasanna bhaI ma "malaghArI" nuM biruda aryuM hatuM. temaNe dakSiNamAM vihAra karI kulpAkajI tIrthanI yAtrA karI hatI. tyAMthI teo amarAvatI tarapha pavAryA ane amarAvatIthI 40 mAIla uttare dUra ilacapura- -elacapuranA rAjA elaca zrIpAlane pratibodhI muktAgiri tIrtha sthapAvyuM, ane AkolAthI 43 mAila dUra velA zrIpura (sIrapura) mAM aMtarIkSa pArzvanAthajInI pratiSThA karAvI hatI. A rAjA parama jainadharmI thayo hato ane teNe tyAM jainamaMdira paNa baMdhAtryu hatuM. A tIrtha Aje paNa zvetAMbarI che. muktAgiri tIrtha atyAre vidyamAna che. tenA mUlanAyaka zAmalIyA pArzvanAthajI che. e saMvat 1940 sudhI zvetAMbaronA tAbAmAM hatuM. hamaNAM digambaronA tAbAmAM gayuM che, parantu mUlanAyakajI to zvetAMbarI che. jenAM darzana A lekhaka paNa karI Avela che. A bAramI zatAbdinA mahAn AcArya hatA. maladhArI zrI hemacaMdramUri madhArI zrI abhayadevasarinA ziSya ane vizeSAvazyaka upara 28 hajAra lokanI TIkAnA racanAra A AcArya hatA. teo prakhara vAdI ane mahAn vaktA hatA. ajameranA rAjA jayasiMha Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha 54 temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA jatA. bhUvanapAla rAjAe temanA upadezAthI jainamaMdiramAM pUjA karanArAonA kara mApha karyA hatA. saurASTrano rAkheMgAra paNa temano bhakta hato. zAkaMbharInA rAjA pRthvIrAje temanA upadezathI jainadharma svIkAryo hato ane raNathaMbhoramAM jainamaMdira banAyuM hatuM, anenA upara sonAnuM zikhara (iMDu) banAvyuM hatuM. temanA svarga samaye ajamerano rAjA jayasiMharAja temanI smazAna yAtrAmAM Avyo hato. ajameranA rAjA upara tenano jabaro prabhAva hato. teo 1964mAM vidyamAna hatA. siddharAja jayasiMha paNa temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavA Avato. temaNe aneka graMtho banAyA che. amaracaMdrasUri teo prakhara vAdI hatA. siddharAja jayasiMhanI sabhAmAM eka vAdI sAthe jaya meLavAvAthI siddharAje temane "siMhazizuka' nuM mAnavaMtu biruda ApyuM hatuM. temaNe siddhAMtArNava graMtha banAvyo che. vAdI zrI devasUri o AcArya prakhara naiyAyika ane tArkika - ziromaNi hatA. temaNe syAdvAdaratnAkara nAmano 84 hajAra zlokano nyAyano mahAn graMtha banAcyo che temaNe nAgapuranA rAjA AlhAdanane upadeza ApI jainadharmano anugagI banAvyo hato. gurjarezvara siddharAja jayasiMhanI sabhAmAM digambaro vAdI kumudacaMdra vAdamA harAvI jaya meLavyo hato. siddharAja jayasiMha temane bahu mAnanI najare joto. AvI ja rIte vIrAcArya caMdragacchanI pAMDilya zAkhAnA AcArya thayA che. temaNe siddharAja jayasiMhanI sabhAmAM sAMkhyatattvanA vAdIne jItyo hato, tethI siddharAje temane "vAdisiMha" nuM biruda Apyu hatuM temaja kamalakIrti nAmanA digambarAcAryane paNa temaNe vAdamAM rAjasabhAmAM jItyo hato. siddharAja jayasiMha temane bahu mAna Apato. A bAramI sadAnA mahAn AcArya 1960 mAM thayA che. afeteria zrI hemacandrAcAryajI jainadharmanA itihAsamAja nahi kintu bhAratanA puNyazloka itihAsamAM zrI hemacandrAcAryajInuM nAma zarada pUrNimAnA candranI mAphaka prakAzita che. saMsAranA atyanta pratibhAsaMpanna ane mahAn vidvAno, o ne jJAniomAM zrI hemacandrAcAryanuM sthAna ghaNuM ja mAnavaMtu ane gaurava bharyuM che. zrI hemacadrAcAryamA alaukika vidvattA ane agAdha pAMDitya hatAM. temanI sarvatomukhI pratibhA Aja paNa saMskRta sAhityakAzamAM sUryanI mAphaka camakArA mArI rahI che. temaNe vividha viSayonA je mahAn grantho lakhyA che tethI saMskRta, prAkRta sAhitya Aje paNa dedIpyamAna che. bhagavAn mahAvIranA zAsana para ghaNA ghaNA pariSaho ane upasargo ApyA che. ane te te samaye jainazAsanamA aneka prabhAvika AcAryo thayA che ane te pariSaho ane upasargoM temaNe dUra karyA che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa AvA je je prabhAvaka AcArya mahArAjo thayA che temAM zrI hemacandrAcAryajI mahArAja agrasthAne le. jainazAsana-rakSaka tarIke teozrIe je adbhuta jJAna-parAkramo karyA che te avarNanIya che. A mahAtmAne mahAna zAsana prabhAvaka, zAsana saMrakSaka, dhurandhara darzanazAstrI, dhUrINa sAhityavit , prakAMDa naiyAyika, zAstrapAregAmI ke mahAn vaiyAkaraNI ke koI paNa prakAranA mukhyamAM mukhya ane samarthamAM samartha paMDitomAM agrapade mUkI zakAya tema che. A mahAn pratibhAzAlI AcAryadevano janma vi. saM0 1145mAM kArtika zudi pUrNimAne divase dhaMdhukAmAM, pitA cAcIMga ane mAtA pAhinIne tyAM thayo hato, ane temanu nAma cAMgadeva hatuM. temaNe pAMca varSanI umbhare eTale ke vi. saM. 1150mAM khaMbhAtamAM dIkSA lIdhI. koI purvajanmano apUrva saMskAra kaho ke temanI advitIya smaraNazakti-----dhAraNAzakti kaho tenA pratApe TuMka samayamA ja jaina ane jainetara zAstronu gambhIra jJAna temaNe prApta karI lodhuM. utkaTa AtmasaMyama, asAdhAraNa indriya-damana ane mahAn vairAgyavRttithI temaNe AjIvana naiSTika brahmacaryatratarnu pAlana karyu che. dIkSA lIdhI tyAre temanuM nAma somacandra hatuM parantu temanI adbhuta zakti joI temanI AcArya padavI vakhate temanu nAma zrI hemacandrasUri rAkhavAmAM Ayu. teozrI gUjarAtanA pratApI rAjavI siddharAja jayasiMhanI sabhAnA tejasvI ratna hatA. temaNe rAjAne jainadharmanA siddhAMto samajAvo jainadharma upara anurAgI banAvyo hato. siddharAjanI preraNA ane prArthanAthI A udbhaTa vidvAne siddhahemavyAkaraNa banAyuM. rAjAe hAthInI aMbADI upara nagaramA pheravI te grandharatnane rAjabhaMDAramA padharAvyo hato. A sivAya triSaSTizalAkApuruSacaritra, vagere aneka adabhuta judA judA viSayonA grantho racyA che. temaNe potAnI jindagImAM sADAtraNa kroDa zlokanI racanA karI che. temanI aparimita jJAnazaktinA pratApe ja sidazajanI sabhAmA temane "kalikAlasarvajJa"rnu biruda manyu hatuM. siddharAjanI pachI gAdIe AvanAra mahArAja kumArapAlane pratibodhI parama ArhatopAsaka banAvanAra A ja AcArya mahArAja hatA. temaNe kumArapAlane jaina banAvI gUjarAta ane gUjarAtanI bahAra amArI paTaha vagaDAvyo, nAnA meATA aneka rAjAone jinavANInA rasiyA banAvyA ane aneka brAhmaNone jaina banAyA. bhagavAn mahAvIranA zAsanamAM zrI hemacaMdrAcArya adbhuta ane asAdhAraNa mahApuruSa thayA che. samrAT saMprati ane vikrama pachI kumArapAlanuM nAma jaina rAjAomAM mukhya gaNAya che. zrI hemacandrAcAryanI adbhuta jJAnazakti ane asAdhAraNa pratibhA joIne pAzcAtya vidvAna Do. pITarsane temane jJAnalA sAgara (Ocean of Knowledge) kahyA che. kUmArapAle zrI hemacandrasUrijInA upadeza yI 1444 jina-maMdira baMdhAvyAM, aneka jJAnamaMdiro karAvyAM, pauSavazALAo karAdhI ane zrAvako paNa khUba vadhAryA. udAyana mantrI, AmrabhaTa, bAhaDa Adi sUrijInA ananya bhakto hatA. yadi hema bandacAryajI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha mahArAja na thayA hota Aje jainI, jainadharma ane jainasaMskRti kaI paristhitimAM hota to kalpavaM ja muskela che. temanA samayamA bhAratamAM jainonI' saMkhyA cAra karoDa uparAMta hatI. AnaMdazaMkara vAbhAI dhruva kahe che ke " I. saM. 1089thI mAMDIne 1173 sudhIno samaya kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijInA tejathI dedIyamAna rahyo hato. " A AcArya mahArAja vi. saM. 1229mAM svarge padhAryA. (vizeSa caritra jANavAinchanAre kumArapAlaprabaMdha, prabhAvakacaritra vagere graMtho jovA. ) gUjarAtane ahiMsAdharmanuM upAsaka banAvanAra, ane tenI chApa gUjarAta bahAranA prAMtomAM pADanAra A ja AcArya mahArAja hatA. mahArAjA kumArapAlane jainadharmI banAvI jainadharma upara ja nahi paraMtu samasta bhArata upara AcArya mahArAje mahAn upakAra karyo che. 56 hemacaMdrAcArya eka yugapravartaka puruSa hatA tethI te yuga haimayuga kahevAya che. temanA yugamAM vAdI devasUri, tnaprabhasUri, rAmacaMdrasUri, guNacaMdrasUri, mahendrasUri varddhagAnasUri Adi prabhAvika AcAryo thayA hai. rAmacaMdrasUri teNe paNa gurunI mAphaka aneka graMtho banAyA che. prabaMdhacintAmaNikAra rAmacaMdrasUrijIne prabaMdhazatakartA tarIke saMbodhe che. siddharAje temane "kavikaTAramala "nuM biruda ApyuM hatuM temaNe tatvajJAna, sAhitya, nATaka, alaMkAra Adi viSaya upara suMdara graMtho banAyA che. kakkasUra teo upakeza gacchanA devaguptasUrinA ziSya hatA. siddharAja ane kumArapAla temane mAnanI dRSTithI jonA. temaNe kumArapAlanI sabhAmA caityavAsione harAcyA hatA. jinadattavarI teNe hajAro rAjaputa pratibodhI jaina banAyA htA. temanI 1211mAM ajameramA svargavAsa thayo. abhayadevasUra te rudrapAlIyagacchanA AcArya hatA. temaNe kAzInarezane pratibodhI jainadharmano anurAgI banA yo hato. kAzImAM A jainAcAryajIe eka vijJAna vAdIne jItyo hato tethI rAjAe temane " vAdisiMha "nuM biruda ApyuM hatuM. jayaMtavijaya mahAkAvyanA racayitA A mahAn AcAryaM teramI zatAbdimAM thayA. 1. jo ke cAlIsa karoDa jainonI saMkhyA hatI ema kahevAya che, paNa hamaNAM eka vidvAne jAhera karyu che ke tema eka mIMDa vadhI gayuM che, eTale cAra karoDa ThIka che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa (44) jagaccaMdrasUrijI mahAtyAgI ane parama tapasvI A AcAryanI ghora tapasyA ane utkaTa vyAga joI mevADanareza jaitrasiMhe temane tapAnuM biruda ApyuM hatuM. dIkSA lIdhA pachI temaNe AjIvana AMbilanI tapazcaryA karI hatI. mevADanareza - cittoDano rAjA temano parama bhakta hato ane temaNe rAjasabhAmA batrIsa digambaravAdione jItyA hatA ane teo hIrAnI mAphaka abhaya rahyA hatA tethI temane "hIralA " nuM biruda ApyuM hatuM. mevADano rAjavaMza Aja paNa tapAgacchanA AcAryanuM bahu mAna kare che. vaDagacchanuM nAma A AcAryathI tapagaccha jAhera thayu. temane 1285 mAM biruda maLyuM. teramI zatAbdinA A mahAn AcArya thayA. rANA jaitrAsiMhanA 1270 - 1309 sudhInA zilAlekho maLe che. mevADanA rAjavaMzamAM A sUrijInA samayathI ja jainadharmano praveza thayo. je thoDedhaNe aMze adyAvadhi vidyamAna che. 57 (45) devendrasUra 1 A AcArya mahArAja karmagrantha ane zrAddhadinakRtyAdi aneka granthonA racayitA, ane mevADa nareza vIra kesarI samarasiMha ane tenI mAtA rANI jayatallAdevInA pratibodhaka hatA. temanA upadezathI rANI jayatallAe cittoDanA killAmAM sAmaLIyA pArzvanAthajInuM maMdira banAnyuM haM. gUjarAtanA rAjA vIradhavalanI temanA upara ghaNI sArI bhakti hatI. vastupAla ane tejapAla paNa temane parama pUjya mAnatA hatA. mevADanareza samarasiMhe devendrasmrijI ane AcArya amitasiMhasUrinA upadezathI rAjyamAM amArI paLAvI hatI. temano 1327mAM svargavAsa thayo. aneka rAjAo upara teNe sundara prabhAva pADyo hato. R 1. rAjaputAnAnA itihAsamA rA. ba. gaurIzaMkara hIrAcaMda ojhA lakhe che " tejasiMha kI rANI jayatalladevIne jo samarasiMhakI mAtA thI, ciMtoDa para zyAmapArzvanAtha kA maMdika banavAyA thA. " -10 473 2. devendrasUrijInoM mevADanA rANAoM upara ke prabhAva hato e mATe te vakhatanA rANAnu eka pharamAna vAMcavA che che :--- tapagaccha kA " svasti zrI ekaliMgajI parasAdAtu mahArAjAdhirAja mahArAjAjI zrI kuMbhAjI AdesAtu medapArA umarAva thAvadAra kAmadAra samasta mahAjana paMcAkasya apraM ApaNe aThe zrI pUja devendrasUrijI kA paMtha kA, tathA punamyAgaccha kA hemAcArajajI ko paramoda hai / gharama jJAna batAyo so aThe aNAMko paMthako hovegA jaNIne mAnAgA, pUjAgA / parathama ( prathama ) to Age hI ApaNe gaDhakoTa meM navade jada pahIlA zrariSabhadevajIrA devarAkI nIMva debADe he, pUjAkare he a ajuhI maanegaa| sisodA pagakA hovegA ne saMrapAna ( surApAna ) pIbegA nahi aura dharama murajAda meM jIvarAkhaNa yAmurajAdA loyagA jaNIne mahAsatrA ( mahAsatiyoM ) kI ANa hai, aura phelakaregA jaNIne talAka hai. saM0 1471 kAtI suda 5. " ---( ayodhyAprasAda goyalIya kRta " rAjaputAnA ke jainavIra," pR0 340 ) 11 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 vijaya senasUri A nAgendragacchanA mahAn AcArya hatA. teo gUjarAtanA mahArAjA vIradhavalane ane tenA maMtrIzvara vastupAla tejapAlane pratibodhanAra mahAn dharmaguru hatA. vastupAle je mahAn dharmakAryo chenuM mukhya mAna devendrasUrine ane vijayasenasUrijIne ja ghaTe che. udayaprabhasUra o vijayasenasUrijInA ziSya hatA. rAjA vIradhavala temane bahumAnathI jotA. dharmazarmAbhyudaya ane AraMbhasiddhinA racayitA A AcArya mahArAje sukRtakallolinI banAvIne vastupAlane amara banAvyo hato. vastupAlanA saMghomAM teo mukhya hatA. jayasiMhasUri, naracaMdrasUri, zAntisUri, vAyaDAgacchanA jinadattasUri Adi AcAryo vastupAlanA saMghamAM hatA. ane avAranavAra rAjAne paNa pratibodha ApatA. A badhA teramI ane caudamI sadInA mahAn AcAryo che. zrI tapagaccha amaracaMdramUri o mahAkavi hatA. temanAM prasiddha bAlabhArata ane kavikalpalatA kAvyo Aje jainetaromAM paNa mAnanI dRSTie jovAya che. temaNe gUjarAtanA rAjA visaladevane pratibodha mADyo hato. teo mahAkavi hatA. temaNe aneka suMdara kAvya-graMtho, ane kAvya parIkSAnA graMtho banAvyA che. teo teramA saikAmAM vidyamAna hatA. (46) dharmaghoSara mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDakumAra ane jhAMjhaNakumAranA pratibodhaka A AcArya mahArAjanA upadezathI 84 jinamaMdiro ane aneka jJAnabhaMDAra thayA hatA. teo parama prabhAvI, aneka vidyAnA dhAraka ane zAsana prabhAvaka hatA. teo caudamI zatAbdinA AcArya hatA. dharmaghoSasUri teo caMdrakulanA zrI yazobhadrasUrinA ziSya hatA. temaNe zAkaMbharInA rAjA sapAdalakSane pratibodha pamADyo hato. rAjAe temane " vAdicUDAmaNi "nuM biruda ApyuM hatuM. jinamabhasUri o AcArya vividhatirthakalpanA racayitA ane aneka stotronA kartA tarIke bahu prasiddha che. temaNe caudamI zatAbdimAM tughalaka sulatAna mahamadane upadeza ApI jabaro prabhAva pADyo kahevAya che. temaNe prabhAvI tapAgacchA hato. musalamAna samrATonA pratibodhamAM pahela karanAra A AcArya hatA ema svanirmita 900 stotro zAsana devInA vacanathI te vakhatanA vidyamAna ane parama cArya zrI somatilakasUrijIne arpaNa kayIM hAM. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa (49) devasundarasUri mahAvidvAna, aneka graMthonA racayitA ane aneka rAjAonA pratibodhaka A AcArya mahArAja vi. saM. 1460mA svargavAsI thayA. vajrasenasari teo nAgapurIya tapAgacchanA AcArya, sAraMgabhUpatinA pratibodhaka ane allAuddIna khIlajInA upadezaka hatA. temaNe eka hajAra loDhAone jaina banAvyA hatA. emano samaya caudamI zatAbdino che. hematilakasari bhATI rAjA dulacIrAyane jaina banAvanAra A AcArya mahArAja caudamI sadomAM thayA che. ratnazekharasUri A nAgapurIya tapAgacchanA AcArya hatA ane temaNe phirojazAha taghalakhane pratibodhyo hato. (51) munisundarasari A AcArya adhyAtmakalpadruma Adi graMthonA racayitA, sahasrAvadhAno gUjanAtanA sulatAna mujhapharakhAnane upadeza ApanAra ane khaMbhAtanA subA dapharakhAnanA pratibodhaka hatA. e dapharakhAne temanI adbhuta vAdazaktithI prasanna thaI temane "vAdigokulasaMDa"rnu biruda Apyu hatuM ane dakSiNanA paMDitoe temane "kAlIsarasvatI"nu biruda Apyu hatuM. temaNe sirohInA rAjA sahasramallane upadeza ApI amArI pravartAvI hatI. temano 1499mA svargavAsa thayo. (52) ratnazekharamari zrAdavidhi pramukha aneka graMthonA kartA A AcArya mahArAja mahAvidvAna hatA. temane khaMbhAtanA subA dapharakhAnanI sabhAmAM bAMbI pramukha brAhmaNa paMDitoe "bAlasarasAtI"nu biruda Apyu hatuM. subA upara temaNe sAro prabhAva pADyo hato. temano 1507mA svargavAsa thayo. (56) ANaMdavimalamUri teo mahAtapasvI, kriyodAraka ane suvihita ziromaNi hatA. temanA tapa, tyAga, cAritra ane upadezathI prasanna thaI saurASTranA adhipati sUratrANe saurASTramAM sadA sAdhuo vicare evI mAgaNI sUrijI pAse karI hatI, tethI temaNe potAnA ziSya paMnyAsa jagarSipramukhane saurASTramA vihAra karAvyo hato. temaNe paNa mUratrANa upara sAro prabhAva pADyo hato. vi. saM. 1587mAM sUrijInA upadezathI karmAzAhe zatrujayano solamo uddhAra karAvyo. vikrama saMvat 1596mAM nava upavAsanuM anazana karI sUrijI svarge padhAryA hatA. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha dharmaratnasUri zatrujaya tIrthanA uddhAraka A AcArya mahArAja zrI karmAzAhanA pitA telAzAhanA dharmaguru hatA. ekavAra teo saMghasahita yAtrAe padhAratAM citoDamAM padhAryA hatA. te vakhate mevADanareza prasiddha rANo saMga (mahArANA sAMgA) hAthI ghoDA Adi sainya sahita sAme Atyo hato. temano upadeza sAMbhaLI bahu ja prasanna thayo hato ane teNe sUrijInA upadezathI zikAra Adi durvyasanono tyAga karyo hato. dharmaratnasUrinA sthAne dhanaratnamarinu paNa nAma maLe che. teo soLamI zatAbdInA mahAn AcArya thayA. (58) jagadaguru zrI hIravijayasari madhya yuganA jainAcAryomAM A AcAryazrItuM sthAna bahu ja mahattvanu che. sUrijI asAdhAraNa pratibhAzAlI, prakhara pratApI, puNyazALI, ane apUrva vidvAna hatA. sUrijInI yazaHpatAkA mAtra jainadharmanA upAsakAmAM ja nahi kintu samasta bhAratamA pharakatI hatI. tema ja temanI yazogAthA temanA ziSyo ane bhaktoe ja gAI che ema nahi kintu abulaphajale AineakabarImAM ane badAunI vinsenTa smItha jevA pAzcAtya vidvAnoe paNa potAnA graMthAmA muktakaMThe temanI yazogAthA gAI che. sUrijI- alaukika brahmateja, agAdha pAMDitya ane zuddha tyAga--cAritrano prabhAva mAtra jana saMgha upara ja nahi kintu mogala samrATa akabara upara paNa ghaNo paDyo hato. 1639 nA jeTha vadi teraze A prakhara pratApI AcArya mahArAje mogalakula-tilaka samrATa akabagne dharmopadeza saMbhaLAvyo hatA. tyArapachI ghaNIvAra sUrijI akabarane maLyA che, dharmopadeza mApyo che ane tene dharmanA raMga lagADyo che. sUrijInA upadezathI akabare varSanA lagabhaga cha mahInA mATe mAMsAhAra baMdha koM, zikAra khelavAna taddana ochu kayu, keTalAMye nirdoSa pazupaMkhIone choDyAM, zatrujayano kara mApha koM, prasiddha jajIyAverA badha karyo, paryuSaNAparvAdinA divaseomAM samasta bhAratamAM hiMsA badha karAvI ane jaina sAdhuono vihAra bhAratamA nirvighne thAya tema prabaMdha karAvyA. sUrijInA parama pratApa ane upadezathI AkarSAI samrATa akabare sUrijIne jagadgururnu gauravabharyu biruda Apyu hatu. samrATa akabaranA darabAramA AvaM apUrva mahAn biruda bIjA koine nathI maLyu. AvI ja rIte gUjarAtathI phattehapurasIkrI AvatAM temaNe amadAvAdanA subAne, sirohInA rAjAne ane meDatAnA subAne upadeza Apyo hato. sUrijIe cAra varSa te pradezamA gALyAM te daramyAna temaNe zaurIpura, AgrA AdimA pratiSThAo karI hatI. gUjarAtamAM pAchA 1 zrI hIravijayasUrijI samrATa akabarane maLyA te pahelA samrATne nAgapurIyatapagacchanA padmasuMdaragaNi nAmanA yati maLyA hatA. teo vidvAna ane sArA vAdI hatA. temaNe akabaranI rAjasabhAmAM eka bAdIne jItyo hato. temaNe potAnAM pustako sanATne ApyAM hatAM, e ja pustako samrATa akabare zrI hIravijayasUrijInI prathama mulAkAte prasanna thaI sUrejone ApyAM hatA. ane sUrijIe AyAmAM akabaranA nAmathI pustaka bhaMDAra ko hato. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 61 1 jatAM teNe nAgorAM caturmAsa karyaM hatuM.' ane tyAMnA jagamAlane pratibodha Apyo hato. tyAMthI caturmAsa pachI vihAra karI teo sirohI pahAMcyA hatA. tyAMnA rANAe bahu Agraha karI sUrijInuM sirohImAM caturmAsa karAyuM, aneka karo baMdha karyA, ane ahiMsA paLAvI. tyAMthI pachI tejo pATaNa padhAryA. gUjarAtamAM AvatAM samrAT akabaranA AgrahathI temaNe upAdhyAya zAnticaMdra, siddhicaMdra, bhAnucaMdra Adi vidvAna tyAgI munigaNane akabarane dharmopadeza devA mATe e pradezamA rAkhyo hato. (vizeSa mATe "sUrizvara ane samrAT " jUo.) sUrijIe gUjarAta ane saurASTranA aneka rAjAo, subAo ane maMtrIone upadeza Apyo hato. tema ja khaMbhAta, pATaNa, unA, delavADA, siddhAcalajI, amadAvAda Adi aneka sthAna pratiSThAo karI hatI. temanA be hajAra to ziSyo- sAdhuo hatA. dharmanA itihAsa kelAMye suvarNapAnAM hIravijayasarijInAM zubha kAryothI gauravavantAM thayAM che. bhagavAn mahAvIrano ahiMsAno DiMDimanAda samasta bhAratavarSamAM sUrijIe saMbhaLAcyo hato. teNe mogala samrATa akabara ne ane bhAratanA tatkAlIna aneka rAjA mahArAjAo pratibodha sA 1. jagadguru zrIhIra vijayasUrIzvarajI saMmrATa akabarane pratibodhIne gujarAtamAM gayA te vakhate hindusUrya mahArANA pratApe zrIhIravijayasUrine mevADamAM padhAravA ane dharmopadeza devAnI vinati karato patra lakhyo hato. te patra junI mevADI bhASAmAM ja che. te A pramANe che : "svasta zrI magasudAnagra mahAsabhasthAna saraba aupamAlAaMka bhaTArakaji mahArAjazrI hIravajesUraji caraNakumalA aNe svastazrI vajekaTaka cAvaDarA DerA sudhAne mahArAjAdhirAja zrIrANA pratApasiMghajI lI. page lAgaNo bacasI aThArA samAcAra bhalA hai AparA sadA bhalA chAIje Apa baDA he pUjaNIka he sadA karapA rAkhe jIsu sasaha (zreSTha) rakhAvegA apraM Aparo patra aNA danAmhe AyA nahIM so karapAkara laSAvegA / zrIbaDA hajurarI vagata padAravo huvo jImeM aThAsuM pAchA padAratA pAtasA akabrajIne jenAbAdamhe prAnarA pratiboda dIdo jIro camatkAra moTo batAyA jIvahasA ( hiMsA) charakalI (ciDiyA ) tathA nAmapaSeru (pakSI) vetI so mApha karAI jIro moTo upagAra kido so zrI jenarA bhramameM Apa asAhIja adotakArI abAra kIse (samaya) dekhatA Apaju phera ve nahIM AvI pUraba hIdasasthAna atraveda gujarAta sudA cAru dasA mhe dharamaro baDo adotakAra dekhANo, jaThA pache Aparo padAraNo huvo nahI so kAraNa kahI vegA padArasI Age su paTApravAnA kAraNarA dastura mAphaka Apre he jI mAphaka tola murajAda sAmo Avo sA bataregA zrI baDAhajurarI varSAMta AprI murajAda sAmo AvArI kasara paDI suNI so kAma kAraNa lekhe bhUla rahI vegA jIro adeso nhI jANegA, Agesu zrI hemAAcArajIne zrI rAjamhe mAnyA he jIro paTo karadevANo ji mAphaka aro pagarA bhaTAraSagAdIpra AvegA to paTA mAphaka mAnyA jAvegA. zrImAcArajI pelAM zrI baDagaccharA bhaTAraSajIne baDA kAraNasuM zrIrAjamhe mAnyA ji mAphaka Apane AparA pagarA gAdI pATahavI tapagaccharAne mAnyA jAvegArI suvAye desamhe Apre gaccharo devaro tthA upAsaro vegA jIro murajAda zrIrAjasu vA dujA gaccharA bhaTAraSa AvegA so rASegA zrIsamaraNadhyAna deva jAtrA jaThe Ada karAvasI bhUlasI nahI ne vegA padArasI. pravAnagI paMcolI goro samata 1635 rA varSa Asoja suda 5 guruvAra - ( " rAjaputAne ke jainavIra," pR- 341-42 ) a) patramAM ghaNuM rahasya che khAsa jainadharmanA - zrIhIravijayasUrijInA itihAsamAM navaM tema che. ajavALu pADe Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI tapagaccha paLAvI hatI. sUrijI bhAratanI eka alaukika vibhUti hatA. temanA teja, puNya ane prabhAva AgaLa moTA moTA samrATo, sulatAno, rAjA mahArAjAo, dhanADhyo ane diggaja paMDito zira jhukAvatA hatA. jaina sAdhuonA tyAgI jIvanano kharo paricaya sUrijIe jagatne karAyo hato. sUrijIe je bIja ropyu hatuM tene temanA ja ziSyaratnoe ane bIjA sAdhuoe paNa poSaNa ApyuM hatuM. ante gUjarAtanA A suputra, bhAratanI mahAn vibhUti ane jaina-zramaNa-saMskRtinI Adarza pratimA samA A sUrivara 1652nA bhAdaravA sudi 11 unAmAM svarge sidhAvyA. sUrijI pachI upAdhyAya zrI zAMticandrajI, siddhicandrajI, bhAnucandrajI (kAdambarInA TIkAkAra) Adie akabara bAdazAhane upadeza ApI ghaNAM sukRtyo karAvyAM che. teoe DAbara sarovaranI hiMsAzikAra baMdha karAvyo, pAMca jaina tIrtho zvetAMbara saMghane seAMpAvarAvyAM; jainasaMghanI aneka Apattio baMdha karAvI ane jahAMgIra, zAhajahAM Adi rAjaparivArane paga dharmopadeza Apyo. iDaragaDhanA mahArAva nArAyaNasiMha ane bAMgaDa dezanA dhotzIla nagaranA rAjAnI sabhAmA digaMbarAcAryone u. zAMticandrajIe harAvyA hatA. siddhicandrajIne samrATa akabare "khuzuphahema"nuM mAnavaMtuM biruda ApyuM hatuM. hIravijayasUri eka samartha yugapravartaka puruSa hatA. temano yuga hIrayuga kahevAya che. samrATa akabare to sUrijInA milana pachI sUrijIne eka samartha dharma guru, parama hitasvI mitra ane dharmamUrti tarIke AjIvana yAda rAkhyA che. jinacaMdasari hIravijayasUrijIe je mArga ughADyo hato teno lAbha bIjA jainAcAryoe paNa lIdho che. maMtrIzvara karmacaMdrajInI sUcanA ane AgrahathI akabare jinacaMdasUrijIne potAnI pAse lAhoramAM bolAvyA hatA. jinacaMdasUrijoe camatkArathI akabarane Ako hato ane jagadguru zrI hIravijayasUrijInI mAphaka potAne paNa pharamAna maLe enI mAMgaNI karI hatI. (jUo zrI jinacaMdasUrijIne maLelu pharamAnapatra.) temaNe saM0 1648mAM gUjarAtamA khaMbhAtathI aSADha zudi 8 me vihAra ko ane caturmAsamA cAlatA cAlatAM paryuSaNA jAlora kayAM ane caturmAsa tyAM vyatIta karyu. pachI anukrame phAgaNa zudi 12 lAhora paheAMcyA ane samrATne dharmopadeza saMbhaLAvyo. eka varSa samrATne upadeza saMbhaLAvI teo hApuDa padhAryA hatA. (59) vijayasenasari A eka mahAprabhAvazAlI jainAcArya hatA. temaNe amadAvAdanA subA khAnakhAnAnane upadeza Apyo hato. samrATa akabare zrI hIravijayasUrijInI vRddhAvasthA hovA chatAM ane senasUrijonI zrI hIravijayasUrijI pAse AvazyaktA hatI chatAye zrI hIravijayasUrijInA ziSyo pratye apUrva mAna hovAtho vijayasenasUrijIne lAhoramAM dharmopadeza devA bolAvyA, ane vijayasenasUrijI pAse dharmopadeza sAMbhaLyo. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa vaMzavRkSa 63 sUrijIe cAra lAkha jinabiMbonI pratiSThA karI hatI ane tAraMgA, saMkhezvarajI, siddhAcalajI, paMcAsara, rANakapura, ArAsaNa (kuMbhArIyAjI) vIjApura Adi sthAnomAM jIrNoddhAra karAvyA hatA. samrATa akabare temane "kAlIsarasvatI"nu biruda ApyuM hatuM. 1671mAM temano svargavAsa thayo. (60) vijayadevasUri teo vijayasenasUrijInA paTTadhare hatA. samrAT jahAMgIre teozrIne mAMDavagaDhamAM bolAvyA hatA, ane emanA upadezathI prasanna thaI temane "jahAMgirimahAtapA"nuM biruda Apyu hatuM. temaNe udayapuranA mahArANA jagatasiMhane dharmopadeza ApI ahiMsA paLAvI hatI. temaNe te mATenuM pharamAnapatra Apyu hatuM.' __ zrIhIravijayasUrIzvarajInA vidvAna ziSyoe rAjaanukULatAnA lAbha laI mALavA, mevADa rAjaputAnA, dakSiNa, pUrva deza, paMjAba, lAhAra, kAzmira Adi sthAnoe vicarI jainadharmanI khUba prabhAvanA ane pracAra karela che ane pUrvadezanA tIrthonA uddhAra paNa karAvyA che. paTaNAnA subAne upadeza ApI zahera bahAra zrI hIravijayasUrijInA smAraka sthaMbha sthApyo ane tenA rakSaNa mATe so vighAM jamIna subAe ApI. parantu pAchaLathI tapAgacchIya zrAvakA ghaTI javAthI te sthAna dAdAvADI banela che. je Aje maujuda che. AvI ja rIte dakSiNa nijhAma haidrAbAdamAM paNa tyAMnA subAne upadeza ApI jagadguru zrIhIravijayasRri, devasUrijI vagere AcAryAnI pAdukA padharAvI che. tyAM paNa subAe rakSaNa mATe puSkaLa jamIna 055 1. vijayadevasarijIe mogala samrAT uparAMsa hindusUrya mevADa narezane paNa kevo upadeza Apyo hato ane enI kevI asara thaI hatI e mATe te vakhate lakhAyela eka AjJApatra maLyu che jeno hindI anuvAda nIce mujaba chaH udayapura ke mahArANA jagatasiMhajI ne AcArya vijayadevasUri ke upadeza se prativarSa poSa sudI 10 ko varakA gA (goDavADa) tI para honevAle mele meM Agantuka yAtriyoM para se TekSa lenA roka diyA thA. aura sadaiva ke liye isa AjJA ko eka zilA para khodavA kara mandira ke daravAje ke Age lagavA diyA thA, jo ki abhItaka maujUda hai| rANA jagatasiMha ke pradhAna jhAlA kalyANasiMha ke nimaMtraNa para ukta AcArya ne udayapura meM caturmAsa kiyA / caturmAsa samApta hone ke vakta eka rAta dalabAdala mahala meM vidhAma kiyA. taba mahArANA jagatasiMhajI namaskAra karane ko gaye aura AcArya ke upadeza se nimna likhita cAra bAteM svIkAra karI ki (ka) udayapura ke pIcholA sarovara aura udayasAgara meM machaliyoM ko koI na pakaDe / (kha) rAjyAbhiSekavALe dina jIva-hisA banda / (ga) janmamAsa aura bhAdrapada meM jIva-hiMsA banda / (gha) macIdadurga para rANA kumbhA dvArA banavAye gaye jainavaityAlaya kA punaruddhAra / -(ayodhyAprasAda goyalIya kRta "rAjaputAme ke jainavIra," pR. 341) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zrI tapagaccha ApI che. jenA lekhA ane paTTA paNa maujUda che. Aje A sthAna dAdAvADI tarIke prakhyAta thayuM che. AvI rIte hIrayugamAM gUjarAta bahAra sAdhuonA vihAra vadhyo ane jainazAsanano khUba pracAra thayo. ___ unAmAM paNa zrIhIravijayasUrijInA samudAyanA mukhya mukhya badhA AcAryo ane ziSyonI pAdukA che. ane tyAM paNa sA vIghAM jamIna tenA rakSaNa mATe subAodvArA maLelI che, parantu zrAvakAnI bedarakArIthI ghaNI jamIna junAgaDha sTeTa dabAvatuM jAya che. AvAM janeka zubha kAryo hIrayuganA munimahAtmAoe rAjasattAdhikArIone upadeza ApI karAvyAM che. paM. kesarakuzala vijayasenasUrinA praziSya zrI kesarakuzalajIe auraMgajebanA putra bahAdurazAha ane dakSiNanA subA navAba mahamada yusuphakhAnane pratibodhI dakSiNanA kulpAkajI tIrthano vi0 saM0 1767mAM jIrNoddhAra karAvyo. vijayaratnasari teo zrI vijathadevasUrijInA praziSya thatA hatA. temaNe 1764mAM nAgoranA rANA amarasiMhane pratibodhyo hato ane 1771mAM jodhapuranareza ajitasiMhane pratibodhyo hato. tema ja meDatAno upAzraya je masida banyo hato te punaH pAcho meLavI upAzraya banAvyo. A aDhAramI sadInA mahAn AcArya thayA. AvI ja rIte satyavijayagaNi, mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI, upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI Adi prabhAvaka puruSo thayA che. vartamAna vIsamI sadInA-AcAryo vartamAnamA AcArya mahArAja zrI vijayanemisUrIzvarajIe lIMbaDInareza, cuDAnaneza, gAMDalanareza junAgaDhanareza Adi dvArA te te sthAnoe. ahiMsA paLAvI che. teo mahAprabhAvI ane parama pratApI che. zrI sAgarAnandasarIzvarajI sailAnAnareza pratibodhaka tarIke prasiddha che. teo AgamodvArakajainAgamone zuddharUpe prakAzita karAvanAra-mahAn AcArya che. vijayakamalamarijI (banne ), vijayavallabhamarijI, vijayadAnasarijI Adie paNa aneka rAjaputo jATa Adine upadeza ApI ahiMsA paLAvI che ane vaDodarA narezane paNa upadeza Apyo che. buddhisAgarasUri, vijayakesarasUrijI Adie paNa nAnA nAnA rAjAone, rAjaputone ane anya jAtione upadeza ApI ahiMsA paLAvI che. vijayadharmasUrijIe aneka bhAratIya rAjAmahArAjAo ane vidvAnone upadeza Appo che. tema ja temaNe pAzcAtya vidvAno ane adhikArIone upadeza Ayo che. garvanara, ejanTa-Tu-dhI-garvanara Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 zramaNa vaMzavRkSa Adine maLanAra A prathama ja jainAcArya che. emaNe keTalAyane mAMsAhAra choDAvela che. pazcimanA dezomAM jaina sAhityano pracAra e emanu mukhya kAryakSetra hatuM. vijayazAntimUrijI bikAnera, lIMbaDI, jodhapura AdinA rAjA mahAgajA, rajaputo ane aMgreja adhikArIone pratibodho mAMsAhAra tyAga karAve che, zikAra, tathA vyasano baMdha karAve che. svargastha gurudeva zrI cAritravijayajI mahArAja ( zrI yazovijayajI jainagurukula-sthApaka) teozrIe pAlItANAnA eDaminisTreTara mejara sTroMga sAheba, tathA mAloyA, lAkaDIyA ane aMgIyAnA rAjAsAhebone pratibodha ApI aneka sukRta karAvela che. ane keTalAye rajaputo, ane adhikArIono mAMsAhAra choDAvyo che. upasaMhAra A lekhamAM kauMsa ( ) mA je naMbaro ApyA che e tapagaccha zramaga vaMzavRkSanA mUla naMbaro che. mane je sAhitya maLyu te pramANe prasiddha prasiddha jainAcAryoe rAjAmahArAjAone upadeza ApI je pratibodha ko che; jinazAsananI je prabhAvanA ane pracAra karyo che, tenI TuMkI neAMdha ApI che. hajAro ane lAkho rajaputone ane anya samAjone paNa pratibodhI jaina banAvanAra, mahAmaMtrIzvaronA pratibodhaka, prakAMDa vidvAno, diggajapaMDito, mahAn graMthakAro, yogIzvaro vagere aneka janazAsananA saMrakSako, dIpakono A nAnakaDA nibaMdhamAM huM ullekha nathI karI zakayo. eTaluM sthAna paNa nathI. meM A nibadhamA je AcAryono paricaya Apyo che teno vizeSa paricaya ApavAnI jarura hatI-che parantu sthAnano abhAva mane tema karatAM roke che eTale bAcako ATalA TuMkA paricayathI saMtoSa mAnaze ema icchu chaM. ___ A lekha lakhavAmAM paTTAvalI samuccaya bhA. 1, aprasiddha trIjo, cotho bhAga, prabhAvakacaritra, mahAvIra-nirvANakAlagaNanA, hisTri opha osavAla, rAjasthAnoMkA itihAsa, rAjaputAne ke jainavIra, hindustAna ke dezIrAjya, jainakonpharansa heralDa, ane sanAtanajaina vagere vagerano meM upayoga ko cha eTale e graMthalekhakono AbhAra mAnI A lekha pUro karuM chaM. A nibaMdhamAM kyAMya paNa kSati jaNAya to te tarapha mAruM lakSya doravAnI vidvAnone prArthanA che jethI AgaLa upara sudhAro karI zakAya, ajamera, lAkhaNakoTaDI vIrasaMvata 2462 aSADhI pUnama. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa (vaMza-vRkSa vibhAga ) pRSTha-8 rahI gaelA -- 71 paM0 khAntivijayanA ziSya khImAvijaya 72 padavI - muni udayavijayajI, paMnyAsa; muni manoharavijaya, paMnyAsa nava dIkSita - kusumavijaya ( A0 vijayanItisUrijInA samudAyamA -- paM0 kalyANavijayanA ziSya ) kaMcanavijaya ( A0 vijayanItisUrijInA ziSya ) pRSTha-10 padavI - u0 kumudavijaya, AcArya. kALadharma - 74 zrI harakhavijayajI. padavI - u0 devavijaya, AcArya pra0 paM0 lAbhavijaya, AcArya paM0 premavijaya, upAdhyAya paM0 nyAyavijaya, AcArya pRSTha- 11 u0 pratApavijaya, AcArya muni subhadravijaya, pravartaka muni udayavijaya, pravartaka muni bharatavijaya, pravartaka pRSTha 12 padavI - muni dharmavijaya, upAdhyAya paM0 padmavijaya, AcArya ( vijaya prabhasUri ) nava dIkSita - caMdravijaya ( paM0 caturavijayanA sa0 mAM u0 dharmavijayanA ziSya ) pRTa-13 padavI - muni bhAvavijaya, paMnyAsa, paM0 bhaktivijaya, AcArya pRSTha - 14 padavI -u0 padmavijaya, AcArya, u0 amRtavijaya, AcArya; u0 lAvaNyavijaya, AcArya nava dIkSita -- ratnaprabhavijaya ( A0 vijayane misUrijInA ziSya ) lakSmIprabhavijaya ( A0 vijayapadmasUrijInA ziSya ) vidyAprabhavijaya (A0 vijayapadmasUrijInA ziSya ) bhAnuvijaya ( A. vijayanebhisUrijInA sa0 mAM mu0 rupavijayajInA ziSya ) pRSTha- 15 padavI - paM0 kSamAvijaya, upAdhyAya paM0 kasturavijaya, AcArya; muni meghavijaya, AcArya kALadharma- -A0 vijayadAnasUrIzvarajI nava dIkSita - azokavijaya ( AtmArAmajI maharAjanA samudAyamAM u0 kSamAvijayanA ziSya ) pRSTha - 16 padavI - muni dharmavijaya, AcArya; muni saubhAgyavijaya, AcArya; u0 lalitavijaya, AcArya paM0 umaMgavijaya AcArya; paM0 vidyAvijaya, AcArya nava dIkSita - somavijaya (A0 lalitasUrijInA ziSya ) kALadharma - 77 zrI0 mAnavijaya Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 17 padavI - paM0 gaMbhIravijaya, upAdhyAya paM0 lakSaNavijaya, upAdhyAya; muni muvanavijaya, prartavaka pRSTha 18 padavI - u0 rAmavijaya, AcArya ( vijayarAmacaMdrasUrijI ) paM0 jaMbuvijaya, upAdhyAya nava dIkSita - aruNavijaya ( vijayarAmacaMdrasUrijInA sa0 mAM muni jasavijayajInA ziSya ) kuzalavijaya ( vijayarAmacaMdrasUrijInA sa0 mAM muni saubhAgyavijayanA ziSya ) mAnatuMgavijaya ( vijayarAmacaMdrasUrijInA ziSya ) pRSTha 19 navadIkSita - manakavijaya ( A0 bhadrasUrijInA sa0 mAM muni ramaNikavijayajInA ziSya ) hasamukhavijaya ( A0 bhadrasUrijinA sa0 mAM municaraNavijayajInA ziSya ) durlabha vijaya (A sidhvisUrijInA sa0 mAM muni kalyANavijayajInA ziSya ) pRSTa 20 padavI - u0 mANikyasAgara AcArya, paM0 matisAgara AcArya kALadharma - 73 mahodayasAgara pRSTa 22 padavI - paM0 kSAntimuni, AcArya; muni sIddhimuni, upAdhyAya; muni kIrtimuni, paMnyAsa nava dIkSita - jayaMtamuni, mahendramuni, suMdaramuni ( paM0 hIramunijInA ziSyA ) sumatimuni ( paM0 kIrtimunijInA ziSya ) vartamAna zramaNa saMsthAnA AMkaDAo 4 kALadharma pAmelA, 1 rahI gayelA, 19 nava dIkSita vaMza-vRkSa vibhAganA prathama pRSTa upara saMvata 1992nA kArataka zuddha saMkhyA 664 mukI che. tyAra pachI thaela pheraphAra upara mujaba karatA saM. kula saMkhyA 680 nI che. zrI tapagacchanA 680, zrI kharataragacchanA 53, zrI pAyaca nagacchanA 14, zrI aMcalagacchanA 11 (6. caMdrazALA 5 sAgarazALA ), kula saMkhyA 758 che. 15 sudhInI vidyamAna zramaNonI 1992nA asADha zuddha 15 sudhInI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma prathamathI 10 thI vadhu kopInA grAhaka thanAranI yAdI nakala nAma nakala 25 paMnyAsa zrI raMgavimalajI 10 zAha gIradharalAla harajIvanadAsa vaDavANa zahera 1. AcArya zrI vijayamohanasUrIzvarajI 1. navalacaMdajI suparacaMdajI pAlI (mAravADa) 1. upAdhyAya zrI dharmavijayajI 10 padamacaMdajI saMpatalAlajI phalodhI 10 munirAja zrI mANekavijayajI 10 munirAja zrI jJAnasuMdarajI pAlI ( mAravADa) 1. AcArya zrI kSAntisUrijI 151 eka gRhastha surata 10 munirAja zrI pravINavijayajI 101 eka vhena muMbaI 10 munirAja zrI manaharavijayajI 51 eka sAdhvIjI mahArAja 1. AcArya zrI vijayalAbhasUrijI 206 cAra saMsthAo, amadAvAda 1. munirAja zrI vIravijayajI 181 paracuraNa grAhako lITI zuddha mahattvanI zudio (vaMza-vRkSa vibhAga) kAnIzAkhA, azuddha zuddha maNivijaya (dAdA) padmavijayajInI zAkhAmAM AvatA nAmo AgaLanA AMkaDAomAM eka eka naMbara vadhArI vAMcavo nemavijaya candravijaya caMdanavijaya (vivecana vibhAga) azuddha AgamoracyA Agamo upara niyukti racI, umAsvAmivAcaka umAsvAtivAcaka nyAyAvatAra tarka prakaraNanI nyAyAvatAra sanmati prakaraNa tarka prakaraNanI hIravijayasUri ane hIravijayasUri, u. dharmasAgarajI, u. medha vijayajI ane sadInA sahastrAbdI vI0 mi0 vI. ni0 457mAM 453bhAM davendranI devendranI lAnanA lagnanA terApaMthI-sAdhu 115, terApaMthI sAdhu 141, (sAdhvI 475) e saMvat e tIrtha saMvat gujanAtanA gujarAtanA vinsenTa tathA vinsenTa tejo teo Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Privale & Personal use only www.nelibrary.org