________________
-
-
श्रमण वंशवृक्ष
तपगच्छनी उत्पत्ति लेखक-मुनिराज श्री दर्शनविजयजी ( दिल्हीवाला ) निर्ग्रन्थाः श्रमणाः प्रेष्ठा वीरतत्त्वोपदेशिनः ।
ज्ञानपुजास्तपोगच्छा जयन्तु श्री मुनीश्वराः ॥ १ ॥ तपगच्छ एटले भगवान् महावीर स्वामीथी प्रारंभीने आज सुधीनो श्रमणप्रवाह. अने तेनी उत्पत्ति एटले श्रमणोनो, तपोगुणनी विशिष्टता आलेखतो, इतिहास.
श्रमण-संघ वि. सं. पूर्वे ५०० वर्षे वैशाख शुदि ११ नी प्रभाते श्रमण भगवान् महावीरे समवसरणमा बेसी साधु, साध्वी, श्रावक अने श्राविका एम चार वर्गने अविभक्तपणे संयोजी " श्रमण-संघ" नी स्थापना करी. ते समये भगवान् महावीर अपूर्व त्यागने लीधे " निम्रन्थ ज्ञातपुत्र" एवा लाक्षणिक नामथी प्रसिद्ध हता. तेम ज तेमनो परिवार पण “ निर्ग्रन्थ " विशेषणथी ज विशेष प्रसिद्ध हतो.
१. “ निग्रन्थ--ज्ञातपुत्र" माटे बौद्ध ग्रंथोमां नीचे प्रमाणे उल्लेखो छ :
A. अन्नतरो पि खो राजामचो राजानं मागधं अजातसत्तुं विदेहीपुत्तं एतदवोच-"अयं देव ! निगंठो नातपुत्तो संघी चेव गणी च गणाचारियो च आतो यसस्सी तित्थकरो साधु सम्मतो" -दीघनिकाय ।
B. तेन खलु समयेन राजगृहे नगरे षट् पूर्णाद्याः शास्तारोऽसर्वज्ञाः सर्वज्ञमानिनः प्रतिवसंति स्म । तद्यथा-पूरणः काश्यपः, मश्करीगोशालिपुत्रः, संजयीवैरट्टीपुत्रः, अजितःकेशकम्बलः, ककुदः कात्यायनः, निम्रन्थो ज्ञातपुत्रः।
-दिव्यादान १२-१४३, १४४. । C. पूरण-ज्ञातिपुत्राधाः ।
---अवदानकल्पलता, पल्लव-१३, श्लोक-४११ । D. एक समयं भगवा सकेसु विहरति सामगामे । तेन खो पन समयेन निग्गंथो नातपुत्तो पावायं अधुना कालकतो होति ।
-मज्झिमनिकाय । E. भगवान् गौतमबुद्धना विरोधी ६ धर्माचार्या हता. १. पूरणकाश्यप, २. मंखलीगोशाळ, ३. संजयीवरट्टीपुत्र, ४. अजीतकेशकम्बल, ५. ककुदकात्यायन, ६. निर्ग्रन्थज्ञातपुत्र.
-मज्झिमनिकाय, १-३-१०।२-३-६ । २-३-७ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
